Satıcıların bəziləri qiymət artımının səbəbini benzində, bəziləri də İrandan gələn məhsulların azalmasında görür

Benzinin qiyməti qalxandan sonra bazarda meyvə-tərəvəz məhsulları da bahalaşıb. Xüsusən, qarın yağmasından, havanın pisləşməsindən sonra bir sıra kənd təsərrüfatı məhsullarının, eləcə də kartofun qiymətində ciddi sıçrayış müşahidə olunur.

Dünən Nəsimi adı ilə tanınan bazara baş çəkərkən bunu gözlərimizlə gördük. Doğrudan da, kartofun bir kiloqramının qiyməti 1 manatdan 1 manat 50 qəpiyədək artıb.

Satıcı Gülgəz Məmmədovanın sözlərinə görə, bahalaşma təkcə yanacağın qiymətinin artması ilə əlaqədar deyil: "Hamı deyir ki, yanacaq qalxdığı üçün kartofun da qiyməti qalxıb. Qiymətlər niyə başqa məhsullara yox, məhz kartofa təsir etdi? Çünki şaxtalı-qarlı hava məhsulları zay elədi. Kartofu don vurdu. Bu il kartof qıtlığı yaşanacaq. Ona görə də qiymətlər birdən belə kəskin artdı. Olanı demək lazımdır. Səbəbi təkcə benzinin qiymətinin qalxmasında axtarmaq lazım deyil".

Gülgəz Məmmədova kartofun qiymətinin qalxmasının əsas səbəbini şaxtalı-qarlı hava ilə əlaqələndirsə də, satıcıların əksəriyyəti yanacağın qiymətinin qalxmasını səbəb gətirirdilər. Maraqlısı ondadır ki, Səmayə adlı satıcı hazırda kartofun Rusiya və Gürcüstandan gətirildiyin deyir: "Kartof əsasən İrandan gətirilirdi. İndi ünvan dəyişib. Üstəlik, özümüzdə kartof bu il qıt olub. İrandan kartof gətirilməsi kəsilən kimi burada qiymətlər iki dəfə qalxdı. Yalandan şaxta vurdu, benzin bahalaşdı deməklə deyil. Reallıq budur ki, İrandan kartof gətirilməsi dayanan kimi qiymətlər qalxdı".

Satıcı İran kartofunun azalmasını sərhəd keçidindəki problemlərlə əlaqələndirir. Onun sözlərinə görə, benzinin qiymətinin qalxması da burada öz rolunu oynayıb.

Nar 12 manata...

Bazarda təkcə kartofun qiyməti qalxmayıb. Demək olar ki, bütün məhsullarda qiymət artımı müşahidə olunur. Kartofdan fərqli olaraq digər məhsullarda 20-30 qəpik artım var. Nar da kəskin bahalaşıb - 50 faiz! Yaxın vaxta kimi kilosu 6-7 manata satılan nar indi 12 manatadır.

Satıcıların sözlərinə görə, narın qiyməti son iki gündə qalxıb: "Göyçay narıdır. Rayondan gətirilən qiymətin üzərinə cəmi 50 qəpik qoyuruq. Bizdən asılı olmayan səbəblərdən qiymət artıb. İstəmərik, belə bahalıq olsun. Bəzən alıcılar acıq edib başqa bazara gedirlər, buradan alver etmirlər. Ancaq başa düşmürlər ki, başqa bazarlarda da qiymət təxminən eynidir. Çünki qiymətlər bir yerdən idarə olunur. Məhsulu bölgədən gətirən deyir ki, benzinin qiyməti qalxıb, xərclərimi ödəyə bilmirəm. Heç onda da günah yoxdur, vallah".

Bazarın nəzarət tərəzisi də işləmir...

Bazarda olarkən diqqətimizi çəkən məqamlardan biri də nəzarət tərəzisi oldu. Bazarın ortasında elektron tərəzi var idi ki, satıcıların sözlərinə görə, bu nəzarət tərəzisidir. Ancaq alıcılardan biri tərəzinin düzgün işləmədiyini sübut etdi.

Qiymət artımı ilə bağlı söhbət edərkən kənarda səs-küy diqqətimizi çəkdi. Alıcı ilə satıcı çəkinin düzgün olması üstündə mübahisə edirdilər. Satıcı çəkini yoxlamaq üçün nəzarət tərəzisinə üz tutmağı məsləhət görürdü. Alıcı isə nəzarət tərəzisinin də düzgün işləmədiyini yüksək səslə deyir, aldığı məhsulun geri qaytarılmasını tələb edirdi.
Tərəflərin nə üstündə mübahisə etdiyini öyrənmək istəyəndə satıcı jurnalist olduğumuzu görüb satdığı məhsulu geri qaytardı. Ancaq mübahisənin hansı səbəbdən baş verdiyi haqda heç nə danışmadı.

Adının Nüşabə olduğunu deyən alıcı isə onu çəkidə aldatmaq istədiklərini söylədi: "Deyirəm ki, 5 kilo alma ver. Çəkib verdi. Sonra öz əl tərəzimlə çəkəndə görürəm ki, əskik gəlir. Sonra qayıtdı ki, verin sizin tərəzinizlə çəkim. Tərəzimi alıb əlinin altında işarə yerini əydi. Mən də gördüm. Sonra da deyir ki, mən sizin tərəzinizə bir şey etmədim.

Almanı da aparıb nəzarət tərəzisində yoxladı. Amma nəzarət tərəzisi onun dediyi ilə üst-üstə düşdü. Bu tərəzi də elektrondur. Allah bilir başına nə oyun açıblar. Bunların tərəzilərinin hamısı səhvdir, işləmir. Hər dəfə yarım kilo çəkidə aldadırlar. Haqqını da tələb edəndə səslərini başlarına atırlar, qışqır-bağır salırlar. Ancaq bunlara göstərmək lazımdır ki, qarşınızdakı qoyun deyil".

Mübahisə sülh yolu ilə qaydasına düşdükdən sonra bazardakı araşdırmamızı davam etdirdik. Qiymətlərin digər bazarlara nisbətən bu bazarda baha olduğunu deyənlər də çox idi. Məhz buna görə, alıcıların əksəriyyəti "Vasmoy" adlanan bazara üz tuturlar. Bazarda olarkən alıcıların sayının az olmasını da müşahidə etdik. Bütün bunlar da deyilənlərin bir sübutu idi.

Bazarda əksər yerdə narların kilosu 11-12 manata olsa da, bəzi yerlərdə qiymət 8-9 manat idi. Satıcı Nicat deyir ki, ucuz satılan Göyçay narı deyil:
- Siz narın kilosunu 12 manata verirsiz, amma girişdə kilosunu 8 manatdan satırlar. Həmin narla bu narın fərqi nədir ki?
- Həmin narların çoxu iki həftə bundan qabaq Bakıya gətirilib. Çoxu da Göyçay narı deyil. Mən 5 ildir ki, bu işin içindəyəm. Nara baxan kimi bilinir. Onlar Göyçay narı deyil. Amma gəl sənə şirin Göyçay narı verim.
- İstəmirəm, çox sağ olun.
- Gəl bax, bu narın gilələri, 8 manatlığın giləsindən balaca olsa, pulsuz verərəm.
- Mən almırdım, sadəcə qiymətləri soruşurdum.
- Gəl kilosunu 10 manatdan götür. Görürəm tələbəyə oxşayırsan, aşağı verərəm.

Bazarın maraqlı mənzərələrindən biri də budur ki, hansı satıcının malına kənardan baxırsansa, səni dərhal yanına çağırır və nə isə satmağa çalışır. Xüsusən də qiymət soruşan alıcılara bu formada psixoloji təsirlər etməyə çalışırlar.

Bazarda portağalın bir kilosunun qiyməti 4-5 manata, alma 3 manatdan başlayan qiymətə, armud 4 manatadır. Satıcılarının dediyinə görə, kələmin qiyməti 10 qəpik bahalaşıb. Bircə boranının qiyməti olduğu kimi qalıb ki, onun da kilosu 1 manatadır.

Bütün bu məsələlərlə bağlı sonda bazar rəhbərliyini də danışdırmaq istədik. Satıcılar bildirdilər ki, rəhbərlik yalnız gündüz saat 12-yə kimi buralarda olur. Ancaq onun Nadir adlı köməkçisinin bazarın giriş hissəsində olduğunu dedilər. Həmin şəxs isə bazar rəhbərliyinin köməkçisi olduğunu təkzib edərək qiymət artımı ilə bağlı danışmaq istəmədi.

Elmin Bədəlov