Mirmahmud Mirəlioğlu:
“Ən təhlükəlisi təriqətləri deyil, qanunun işləməməsidir”

Suallara KXCP sədri Mirmahmud Mirəlioğlu cavab verib. Milli Şuranın Koordinasiya Mərkəzinin üzvü əsasən nurçu təriqətin Azərbaycanda hansı təhlükələr törətməsi, ümumiyyətlə islam təriqətlərinin Azərbaycan dövlətinə təhlükəli olub-olmaması, Krım böhranı, Türkiyədə siyasi mübarizənin kəskinləşməsi və bunun yaradacağı səbəblər haqda fikirlərini bölüşüb.

- Mirmahmud Ağa, son zamanlar ölkədə nurçu təriqətlə bağlı ciddi müzakirələr gedir, bu təriqət mənsublarının artıq dövlətçilik baxımından təhlükə yaratdığı iddia olunur. Sizcə, bu nə dərəcədə realdır?
- Mən buna sıradan bir müzakirə kimi baxıram.
- Nurçuluq Azərbaycanda varmı və nə dərəcədə güclüdür?
- Mən bu məsələ ilə maraqlanmamışam, bunun tədqiqatını aparmamışam. Amma bilirəm ki, müxtəlif zümrələrdə, hətta nazirlər arasında onlardan olanı var. Ancaq mənim bilgilərimin nə dərəcədə özünü təsdiq edəcəyini deyə bilmərəm. Buna görə də konkret ad çəkmirəm.
- Onda belə çıxır ki, nazirlər və yüksək dövlət adamları içərisində nurçular varsa, demək bu təhlükəlidir...
- Mən onda bir təhlükə görmürəm. Türkiyədə baş verənlərlə paralellik aparanda, onlarla müqayisə ediləndə ola bilsin ki, bu kiminsə üçün təhlükəli görünə bilər.
- Əgər onlar şəbəkələşirsə, son məqsəd hakimiyyəti götürməkdirsə və böyük sistem qura bilirlərsə, bunun təhlükə olduğunu necə istisna etmək olar?
- Bu mənim təhlil dairəmə daxil deyil. O mənada ki, bu mövzuda informasiyalarım geniş deyil.
- Azərbaycanda nurçulara aid olan orta və ali məktəblər var. Bu elm ocaqları ilə bağlı da müzakirələr aparılır, bəziləri deyirlər ki, bu ocaqlar bağlanmalıdır. Siz, bu haqda nə dşünürsünüz?
- Bu istiqamətdə olan məsələlərin hamısı dövlətin müvafiq strukturunun məsələsidir. Ədliyyə Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi, Dini Qurumlarla iş üzrə Dövlət Komitəsi və s. qurumlar bununla məşğul olmalıdır. Bu qurumlar hazırlıqlı olmalı idilər. İndi bu məsələ ictimai rəyə Türkiyədə baş verən proseslərin fonunda çıxarılır, amma Azərbaycan bunu öncədən gözaltı etməli idi. Ancaq hesab edirəm ki, bu Azərbaycan üçün təhlükəli məsələ deyil. Əgər istənilən bir qruplaşmanın müzakirəsi qorxu yaradırsa, deməli bu fərdlər üçündür. Həm də Azərbaycan Türkiyə deyil.
- Türkiyə timsalında görünür ki, onlar lazım gələndə səs yazıları, gizli video çəkilişləri ortaya qoya, ictimai rəydə müəyyən fikir formalaşdıra bilirlər...
- Bütün bunlar Türkiyədə daha çox seçkilərlə əlaqədar baş verir. Sizə deyim ki, Ərdoğan komandası Türkiyədə hakimiyyətə gələndə bizim ona dəqiq və dəyişməz qiymətimiz olub. Mən təşəkkür edirəm ki, onlar bizim proqnozlarımızı doğrultdular. Düzdür, nəticə bizə doğma olan millət və dövlət üçün heç də xoşa olmadı. Amma bu reallıqdır. Ədalət və İnkişaf Partiyasının embleminin lampa olmasına baxmayaraq, onlar hakimiyyətə gələn gündən biz qeyd edirdik ki,
Türkiyənin gələcəyi qaranlıqdır. Bu da baş verdi. Fikrimcə, 30 mart seçkiləri Ədalət və İnkişaf Partiyasının hakimiyyətdən getməsinin başlanğıcı olacaq.
- Son günlər Türkiyədə böyük aksiyalar keçirilir. Sizcə, bu millətin özünü ifadə etməsidir, yoxsa xaricdən yazılan və idarə olunan ssenaridir?
- Mən bu sualların yarana biləcəyini nəzərə alaraq qeyd etdim ki, Türkiyə Azərbaycan deyil. Orada məsələlər bir qədər fərqlidir. Türkiyə demokratik ənənəsi olan dövlətdir. Hesab edirəm ki, Ərdoğana qədər olan hökumətlər Ərdoğana olan təpkilərlə rastlaşsa idilər hər biri istefa verərdi. Amma görürsünüz ki, Ərdoğan qurbanlar verir, amma istefa vermir. Dünyada baş verənlərin hər bir prsesdən özü üçün nümunə də götürür və həm də bu təcrübədə nümunələrindən istifadə edir. Görürsünüz ki, Ergenokon əməliyyatı zamanı ömürlük həbs edilənləri həbsdən buraxır. Bunu da, bilərəkdən edir və bütün gedişlər 30 mart bələdiyyə seçkilərinə hesablanıb. Amma Türkiyə cəmiyyətini bu gedişlərlə aldatmaq mümkün deyil. Mən inanmıram ki, siz nəzərdə tutduğunuz aksiyaların arxasında kimsə dursun.
- Niyə inanmırsınız, müasir dövrdə belə ssenarilər çox olur?
- Türkiyəni az-çox tanıyan şəxs olaraq bilirəm ki, bu dövlətdə kimlərinsə belə aksiyaların arxasında durması, ssenarilər çəkməsi qanunla qadağandır. Bu qanuna da Türkiyədə böyük sayğı var.
- Deyirsiniz ki, Ərdoğanın generalları həbsdən azad etməsinin bir səbəbi də 30 mart seçkiləridir. Nədən özünün xeyr-duası ilə həbs olunan generalları Ərdoğan azad etdi?
- Ərdoğan buna məcburdur. Ona görə yox ki, kimsə onu təhdid edir. Sadəcə olaraq özünün yürütdüyü siyasət onu sıxır və boğur. Buna görə də, baş nazir məcburdur ki, 30 martda nəyəsə nail olsun. Məsələn desin ki, bu adamların həbsində mənim əlim yoxdur, 17 dekabr rüşvət əməliyyatını düzüb qoşanlar elə Ergenekon əməliyyatını da həyata keçiriblər. Bu həm də Ərdoğanın öz yaxasını kənara çəkməsidir. Əlbəttə, bu böyük siyasətdir. Açıq demək lazımdır ki, Ərdoğan böyük siyasətçidir və siyasətdə də böyük oynayır. Amma, məncə cəmiyyəti aldatmaq mümkün olmayacaq.
- Həbsdən çıxan generallar Ərdoğanın oyun oynadığını bilirmi?
- Əlbəttə bilir. Bu onların açıqlamalarından da sezilir. Burada mən bir daha vurğulayım ki, Ankara Bakı deyil. Orada tükü tükdən seçirlər.
- Ərdoğan bu yaxınlarda nurçularla şiələri müqayisə edərkən “nurçuların şiələrdən də pisdir” ifadəsini işlətdi...
- Mən bu haqda xəbərlərə baxdım. Amma mətndə hər hansı bir təhqir elementini görmədim. Məsələ belədir ki, Güney Azərbaycanda əliallahilər deyilən bir təriqət deyil. Türkiyədə əlivələr var. Fikrimcə, ələvilərlə şiələri eyniləşdirmək doğru deyil. Bunlar ayrı-ayrı məsələlərdir. Məncə, bu məsələdə Ərdoğan çaşmış, ələvilərlə şiələri sinonim kimi işlətmişdi. Amma hər halda bu uğursuz ifadə idi.
- Sizcə, 30 martdan sonra biz bir başqa Türkiyə görəcəyik, yoxsa indiki vəziyyət davam edəcək?
- Davamlı və gözəl bir Türkiyə olacaq. Təbii ki, seçkilərin nə şəraitdə keçməsindən asılı olmayaraq kimin kim olduğu bilindi. Xüsusilə, Gəzi Parkı olayları, son günlər baş verənlər ortadadır. Əlbəttə, Türkiyədə gözlənilməz bir şey olmayacaq, hər şey gözlənilən olacaq.
- Ərdoğan seçkini uduzacaq, yoxsa hələ uzun müddət hakimiyyətdə qalacaq?
- Ərdoğanın hakimiyyəti laxlayacaq.
- Əsas mübarizə avqustda keçiriləcək prezident seçkilərində olacaq?
- Niyə? Ona qədər də çox şeylər baş verə bilər. Yaşayıb görərik.
- Azərbaycanda mövcud olan dini təriqətlər ölkə siyasəti və dövlətçilik baxımından nə dərəcədə təhlükəlidir?
- Rəsmi olanların heç bir təhlükəsi yoxdur. Amma bura gəlib qeydiyyatdan keçən və missionerlik fəaliyyəti ilə məşğul olanlarla bağlı problem olacaqsa, bu da təhlükəsizlik qurumlarına aid olan məsələdir. Mən burada təhlükə görmürəm, amma başağrısı ola bilər.
- Şiəlik nə dərəcədə təhlükəlidir?
- Əsl şiəliyin və süniliyin heç bir yerdə dövlətə təhlükəsi yoxdur. İndi təriqətin başında Bəşər Əsəd və yaxud Səddam Hüseyn kimisi olacaqsa, bu zaman təhlükəli ola bilər. Bizdə məsələnin üstün tərəfi odur ki, bu gün təriqətlərin avanturist liderləri olmadığından bu təhlükə deyil. Əslində təhlükə qanunların işləməməsidir.
- Sələfilik nə dərəcədə təhlükəlidir?
- Bu mənim bildiyim geniş bir sahə deyil. Amma bütün dünyada “narahatçılıqla” islamafobiyadan danışılırsa, bu daha çox danışanların özlərinin yaratdığı yeni təriqətlərdir. Onların özləri və ya böyükləri bu təriqətləri yaradıblar. Belə təriqətlərin də təhlükəliliyini onlar müəyyənləşdirirlər. Əgər bu gün onu təhlükəli elan etmək lazım gəlirsə, onlar bunu edirlər. Bu məsələlər var. Amma bir fərdin kimisə hədələməsi təhlükə deyil. Əsas təhlükə qanunların işləməməsidir. Çünki təhdid edən, cinayət törədəcəyini deyən insanların özləri qanun qarşısında cavab verməlidirlər. Əgər qanun işləsə Əbu-Bəkir məscidi tikiləndə icazə verib, sonra onu bağlatdırmağa getməzlər. Və ya məscidlərin bünövrəsi qoyulanda iştirak edən şəxslər sonra onun sökülməsində də birinci iştirak edirlər. Məncə, əsas təhlükə burdadır. Bilmədən bünövrəsini qoyur, açılışını edirsən, sonra isə qapadırsan. Belə olmaz.
- Ağa, artıq Krım Ukraynanın deyil, Rusiyanındır...
- Bilirsinizmi, dünya heç insanların deyil, nə Putinin, nə də Obamanındır. Bu sadəcə bir oyundur və mən hesab edirəm ki, həm də Rusiyanın ziyanına olan bir oyundur. Bu ağıllı oyun deyil, fikrimcə, hansısa anda bumeranq effekt verəcək. İlkin ola bilər ki, biz narahat olacağıq, çünki Qarabağ kimi problemimiz var. Rusda rahat olacaq, kefli siyasət aparacaq. Amma bunun ən böyük və birinci ziyanı Rusiyanın özünədir. Jrinovskinin tribunadan dediyi fikirləri Putin həyata keçirirsə, bu məsələlərin özünün nə dərəcədə ağıllı olduğunun göstəricisidir. Bu gün Rusiyanın Krımla bağlı qəbul etdiyi qərarlar və təşkil etdiyi saxta terefendum 1980-cı illərin sonunda Qarabağda baş verənlərlə nə ilə fərqlənir? Mən deyərdim ki, əsaslı bir fərqlilik yoxdur, əksinə, eyni ssenaridir. Amma uğursuzdur.
- Bəs Krım türklərinin vəziyyəti necə olacaq, onlar artıq Kremlin nəzarəti altındadır?
- Krım türkləri öz mövqelərində möhkəm duracaqlar. Bir bayrağın endirilib digərinin qaldırılmasından asılı olmayaraq onlar öz mövqelərində qalacaqlar. Nəzərə almaq lazımdır ki, onlar 1940-cı ildən bu yana çoxlu bayraqlar, repressiyalar, hədələr, qərarlar görüblər. Fikrimcə, bu məsələlərin sabah ən böyük xeyri də onlara olacaq. Mən Krımın Rusiyaya getməsini nəzərdə tutmuram. Amma proseslər elə inkişaf edəcək ki, Krım türkləri burada uduzan tərəf olacaq.
- Krım böhranından və Rusiyanın hərbi aqressiyasından sonra keçmiş sovet respublikaları Kremlidən çəkinməyə başlayacaqlarmı?
- Bu hərəkətlər birinci olaraq Kremli və şəxsən Putinin özü üçün qorxuludur. Yəni onun sonunu sürətlə yaxınlaşdırır. Həm də bu son Putinin və ya Medvedevin hakimiyyətdən getməsi ilə bağlı deyil. Bu son Rusiyanın işğalçı və imperiya siyasətinin sonunu yaxınlaşdırır.
HÜSEYN ABBASOĞLU