Mahmud Hacıyev:
“Milli Şura güclənməsə də, fəaliyyətini davam etdirir”

Suallara Milli Şuranın üzvü, sabiq polis rəisi Mahmud Hacıyev cavab verib. Müsahibimiz əsasən Milli Şuradan, bu qurumun fəaliyyətindən danışıb, bəzi məsələlərlə bağlı səmimi narahatçılığını ifadə edib, eləcə də Rusiya-Ukrayna münasibətləri, qərbin buna reaksiyası haqqında qənaətlərini bölüşüb.
- Mahmud bəy, ötən həftənin sonu Milli Şuranın növbəti sessiyası keçirilib. Hansı məsələlər müzakirə olundu, hansı qərarlar verdiniz?
- Siz də bilirsiniz ki, hazırda beynəlxalq aləmdə vəziyyət olduqca gərgindir. Bizim son sessiyada da əsasən beynəlxalq aləmdə baş verən proseslər, ələlxüsus Ukraynada yaşanan hadisələr diqqətə gətirildi, əsasən bu haqda danışıldı. Hamı bilir ki, Ukraynada baş verənlərə görə, azad dünyada vəziyyət olduqca gərgin və mürəkkəbdir. Hazırda Rusiyanın tutduğu mövqe ilə əlaqədar ABŞ və Avropa eyni pozisiyadan çıxış etməyə çalışır. Yeri gəlmişkən, bizim hökumət BMT-də Ukraynanı açıq formada müdafiə etdi. Açığını deyim ki, şəxsən mən bunu gözləmirdim. Hesab edirəm ki, Azərbaycanın özündə təpər taparaq Rusiyanın təcavüzünü pisləməsi və Ukraynanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləməsi çox doğru addım idi. Milli Şuranın son sessiyasında da əsasən bu istiqamətlərdə müzakirələr aparıldı. Fikrimcə, maraqlı və yerində olan müzakirələr keçirildi.
- Yalnız Ukrayna hadisələri müzakirə edildi?
- Əlbəttə, sessiya zamanı cari məsələlər də müzakirə edildi. Sülhəddin Əkbərin təklifləri, Gültəkin Hacıbəylinin, Əli Kərimlinin maraqlı çıxışları oldu. Hesab edirəm ki, irəli sürülən təkliflər olduqca əhəmiyyətli idi. Sülhəddin Əkbər Milli Şuranı gücləndirmək, daxildə müəyyən dəyişikliklər etməklə bağlı konkret təkliflər verdi. Milli Şura sədri Cəmil Həsənli də bu təkliflərin nəzərə alınacağını ifadə etdi.
- Bu saat ölkəmizdə siyasi aktivlik yox dərəcəsindədir. Bu mənada Milli Şuranın sessiyasında bir canlanma oldumu, Milli Şura üzvlərinin hamısı sessiyaya qatılırmı?
- Mən belə bir sualla qarşılaşacağımı gözləyirdim. Hesab edirəm ki, reallıqdan qaçmaq olmaz. Aktivliyi götürəndə müəyyən qədər zəiflik hiss edilir. Elə S.Əkbərin də təklifləri də bununla əlaqədar idi. Səmimi olaraq demək olar ki, coşğunluq, aktivlik əvvəlki kimi deyildi. İstər üzvlərin iştirakı, istərsə də cari məsələlərin müzakirəsi zamanı çıxışlar baxımından əvvəlki aktivlik yoxdur. Məncə, bunu etiraf etmək lazımdır.
- Milli Şura güclənir, yoxsa zəifləmə prosesi gedir?
- Zəifləmə prosesinin getdiyini demək doğru olmazdı. Elə əvvəlki vəziyyətdədir. Son sessiyada da coşğu yox idi və siyasi xadimlərdə çıxışları zamanı bunu qeyd etdilər. Amma Milli Şuranın zəiflədiyini və ya gücləndiyini də demək doğru olmazdı. Deyə bilərik ki, Milli Şura fəaliyyətini davam etdirir.
- Mahmud bəy, bəzən Milli Şuranın sessiyaları zamanı bəzi üzvlərin bayıra çıxdığı, səsvermə prosesində iştirak etmədiyi, iclaslara xüsusi maraq göstərmədiyi, hətta bir-birinin sözünü kəsməsi kimi hallar müşahidə olunur. Sizcə, buna səbəb nədir, ümumiyyətlə iclas zaman bu kimi halların qarşısını almaq məqsədilə sərt qayda tətbiq edilməlidirmi?
- Mən səmimi deyim. Söhbət ancaq Milli Şuradan getmir. Elə keçirilən digər tədbirlər zamanı da, sizin dediyiniz hallar müşahidə olunur. Hesab edirəm ki, iclaslara diqqətli olmaq lazımdır. Fikrimcə, iclas mədəniyyətini daha çox əxz etmək lazımdır. Mən Milli Şuranın və digər təşkilatların da iclaslarına, tədbirlərinə diqqət edirəm. Biz zamanında kommunist rejiminə qarşı çıxmışıq, kommunist rejiminin bir çox şeylərini pisləmişik. Ancaq hesab edirəm ki, biz hər şeyin yaxşısını götürməli, pisini isə atmalıyıq. Bu qanunauyğunluqdur. Kommunist rejimi zamanı kommunistlərin keçirdiyi iclas və tədbirləri təqdirəlayiq sayıram. Çünki orada iclas mədəniyyəti çox yüksək olurdu. Bizdə isə iclas başlayandan 15-20 dəqiqə keçməmiş görürsən ki, bir neçə nəfər salondan bayıra siqaret çəkmək üçün çıxır. Bu siqaret ağrıkəsici deyil ki, siz ağrılara dözə bilməyəsiniz. Siqaretə dözmək olar. İclasa gəlmisənsə, buyur otur sessiyada iştirak elə, deyilənlərə diqqət elə, çıxışları dinlə. Yox əgər, iclasda dediklərimi dinləmək üçün həvəs və ya maraq yoxdursa, bu zaman iclasa gəlmə. Elə hallar olur ki, iclas başlayandan az sonra bir neçə nəfər tədbiri tərk edir. Məncə, belə hallar aradan qaldırılmalıdır. Mən də, belə hallara diqqət edən insanam. Belə hallar da mənə pis gəlir. Çünki bu həmdə iclası aparan siyasi xadimə qarşı da yaxşı hərəkət deyil. Bu cür hallar məni üzür. Mən, əlbəttə istərdim və xahiş edirəm ki, bu haqda düşünsünlər və müəyyən qaydalara əməl etsinlər.
- Siz indi müxalifətçiliyin perspektivliyini necə görürsünüz?
- Müxalifətçilik davam edir. Perspektivi necə görməyi əvvəlcədən demək bir az münəccimlik kimi çıxır. Müxalifət, demokratik proseslərdə iştirak edən aktiv insanlar var. Onlar da fəaliyyətlərini davam etdirir. Fikrimcə, iki-üç ayı qabaqlayaraq nəyisə demək doğru olmazdı. Amma hesab edirəm ki, son 5-6 ayda kimin kim olmağı bəlli oldu, müəyyən kartlar açıldı. Bizdə ana müxalifət, dədə müxalifət deyilən sözlər var. Amma son aylar kimin əsl müxalifət partiyası olduğu, kimsə hansı ələ oynadığı, kimin ikili standartlara əməl edərək ikili oyunlar oynamağı açıldı. Hər halda əsas müxalifət partiyaları öz fəaliyyətlərini davam etdirirlər. Gələcək perspektivin necə olacağını demək isə bir qədər çətindir. Həm də dünyanın işini Allahdan başqa heç kim deyə bilməz. Bir neçə ay əvvəl heç kimin ağlına gəlməzdi ki, Ukraynada belə hadisələr baş verə bilər. Rusiya təcavüz edərək Krımı alacağını heç kim təsəvvürünə gətirməzdi. 5-6 ay əvvəl bunu desəydik heç kəs bizə inanmazdı, deyərdilər ki, siz nə danışırsınız, beynəlxalq aləm var, dünyanı idarə edən hegomon dövlət buna imkan verməz və s. Kimin ağlına gələrdi ki, Yanukoviç ölkəsini qoyaraq Rusiyaya qaçacaq. Belə şeylər var. Azərbaycanda da müxalifət fəaliyyətini davam etdirir. Kartlar açılandan sonra kimin nəyə qulluq etdiyi də bəlli oldu.
- Ukraynada proseslər davam edir, siz bu ölkədə daha hansı proseslərin baş verə biləcəyini güman edirsiniz?
- İnanmıram ki, Rusiya Krımdan əl çəksin. Fikrimcə, bu mümkün deyil. Artıq Krımda Cənubi Osetiya və Dağlıq Qarabağ məsələsi kimi bir problemli region oldu. Hiss olundu ki, beynəlxalq ictimaiyyətin Rusiyaya qarşı təpkisi biz gözlədiyimiz qədər olmadı. Bunu da, açıq demək lazımdır. Əvvəl qeyd olunurdu ki, beynəlxalq güclər imkan verməz ki, Rusiya Ukrayna ərazilərinə soxulsun.
- Sizcə, qərbin Rusiyaya qarşı təzyiq və reaksiyaları niyə gözlənildiyi kimi olmadı?
- Mənim subyektiv fikirimə görə, Avropa və Amerika daha çox Ukraynada mayın sonlarında keçiriləcək prezident seçkilərini gözləyirlər. Ola bilsin ki, qərb tərəfindən qətiliyin olmaması mayda keçiriləcək prezident seçkiləri ilə bağlıdır. Onlar seçkilərin necə keçiriləcəyini, azad seçkilərin olacaqmı, kim prezident seçiləcək kimi məsələləri gözləyirlər. Mümkündür ki, mayda keçiriləcək seçkilər zamanı elə şəxs hakimiyyətə gələ bilər ki, həm Qərb, həm də Rusiya ilə danışıqlara getsin.Yəni hər şey ola bilər. Qənaətimcə, qərbin tərəddütləri mayda keçiriləcək seçkilərlə əlaqədardır. Ancaq deyə bilərik ki, zamanında qərb ciddi reaksiyalar göstərmədi, adekvat münasibət sərgiləmədi. Rusiyada gəlib Ukrayna ərazisini tutdu, artıq Ukrayna hərbi qoşunları Krımı tərk edib. Zənn etmirəm ki, qərbin təpkisi ilə Rusiya bu hərəkətlərindən əl çəksin. Bu inandırıcı görünmür. Hər halda mürəkkəb vəziyyət yaranıb. Mən inanmıram ki, bu məsələ tezliklə həll edilsin.
- Rusiyanın Ukraynanın digər ərazilərini tutması, bu ölkəni parçalaması ehtimalı varmı?
- Şəxsən mən buna qətiyyən inanmıram. Krımın tutulması qeyri qanuni olsa da, Moskva bunu “əsaslandırmağa” çalışdı. Bildirdi ki, bura vaxtı ilə Rusiya ərazisi olub, Xuruşov zamanı Ukraynaya verilib və s. Demək istəyirəm ki, Krımın Rusiyaya ilhaq edilməsi beynəlxalq hüquqa və konvensiyalara, eləcədə Cenevrə razılaşmasına zidd olsa da, ruslar öz aləmlərində bunu “əsaslandırmağa” çalışır, ortaya arqumentlər qoyur. Bəs ruslar Ukraynanın digər ərazilərinə daxil olsalar bunu necə əsaslandıracaqlar? Şəxsən mən inanmıram ki, Rusiya Ukraynanın şərq vilayətlərinə daxil olsun. Rusiyanın Krıma daxil olmasını BMT-də dəstəkləyən dövlətlər nümayş etdirirlər ki, Kremlin Ukraynanın digər region və şəhərlərinə daxil olmasının əleyhinədir. Məsələn, Belarus prezidenti Rusiya xarici işlər nazirinin bir çıxışına sərt reaksya verdi, bunu “idiotizm” adlandırdı. Mənə belə gəlir ki, bu gün Moskvanın Krım siyasətini dəstəkləyən dövlətlər Rusiya Ukraynanın digər ərazilərini daxil olsa, bunu dəstəkləməyəcəklər. Kremlidə bunu yaxşı bilir. Rusiya hesab edir ki, Xarkov, Donetski və Luqanski istiqamətə daxil ola bilər. Mən bu prosesin baş verəcəyini gözləmirəm.
- Rusiya bundan sonra özünü Qafqazda necə aparacaq?
- Öncə deyim ki, Rusiyanın Ukraynaya münasibətdə atdığı addımlar MDB-yə daxil olan bir çox ölkələrdə ciddi qorxu hissi yaradıb. MDB məkanında açıq qorxu hissi var və bu hiss edilir. Qərb Krım hadisəsindən sonra Rusiyanı yerində oturtmaq üçün ciddi tədbirlər görmədi. İndiyə qədər hesab olunurdu ki, dünyanı ABŞ idarə edir. Ancaq indi sanki Rusiya özünü hegomon dövlət kimi aparır və hətta kiçik ölkələrin gözündə dünya liderinə çevrilir. Fikrimcə, bunun nəticəsi çox pis ola bilər. Unutmaq olmaz ki, bu hadisələrdən sonra Rusiyanın iştahı bir qədər də güclənə bilər. MDB-nin digər ölkələri artıq qorxu hissini büruzə verir. Rusiya özünü inamlı aparır, heç kimdən çəkinmədiyini nümayiş etdirir.
- Azərbaycana Rusiyadan təhlükə varmı?
- Şəxsən mən bunu gözləmirəm. Amma BMT-də ki, səsvermədən dərhal sonra Tovuz istiqamətində Əlibəyli kəndini güclü atəşə tutdular. Ancaq mən gözləmirəm ki, Rusiya açıq formada Azərbaycana qarşı nəsə etsin. Amma aydındır ki, Azərbaycana təcavüz etmək istəsə bunu özü deyil, ermənilərin əli ilə həyata keçirəcək. Amma mən bunu gözləmirəm. Cəbhədə ermənilər vasitəsilə atəşkəsi pozmaq süni manevrlərdir və bizi qorxutmaq məqsədi güdür. İkincisi, Dağıstanda da hərbi qüvvələr manevr keçirir. Dağıstan da bizim qonşumuzdur. Azərbaycan haqlı olaraq BMT-də Rusiyanın işğalçı hərəkətlərinə qarşı çıxdı.
HÜSEYN ABBASOĞLU