Ayaz Mütəllibov: “ Trampın dedikləri əsas verir ki, gələcəyə nikbin baxaq”

- Ayaz müəllim, hazırda işğal edilən Azərbaycan torpaqları ilə bağlı danışıqlar prosesi aprel-may aylarına nisbətən faktiki səngiyib. Biz görürük ki, Türkiyənin özündə vəziyyət yaxşı deyil. Suriyada baş verənlər göz önündədir. Bizim regionda gərginlik müşahidə edilə bilərmi?

- Hər halda indi real şəkildə bu təhlükə izlənilməsə də, bu halı fəaliyyətimiz zamanı nəzərdə tutmalıyıq. Çünki geosiyasi hadisələr elə inkişaf tapır ki, biz bu inkişafla hesablaşmalıyıq. Biz neytral dövlət olsaydıq bu, bizim xeyrimizə olardı. Ancaq biz neytral dövlət deyilik və buna da cəhd etməmişik. Odur ki, indiki vəziyyətdə ətrafda gedən prosesləri izləməli və təhlükələrin qarşısını almalıyıq. Qazandığımız nüfuz bizim üçün mühüm alətdir. Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə indiki nüfuzu zəmin yaradır ki, biz mövcud olan vəziyyətdən istifadə edərək inkişaf edək, eyni zamanda xarici siyasətdə elə mövqe tutmalıyıq ki, heç kəslə düşmən deyilik, üçüncü dövlətə qulluq etmək istəmirik. Bu səpkidə siyasət aparılmalıdır. Çox səliqəli, incə və ehtiyatlı.

- Hazırda ABŞ-da yeni prezident Donald Tramp bir aydan sonra səlahiyyətlərinin icrasına başlayacaq. Nə düşünürsünüz, dünyada ciddi dəyişikliklər ola bilərmi?

- Çox güman ki, böyük müqavimətlə rastlaşmasına rəğmən Tramp prezident kimi fəaliyyətə başlayacaq. Tramp seçkilər zamanı müəyyən fikirlər və vədlər verib ki, bunlar xoşagələndir. Məsələn, Tramp bəyan etdi ki, ABŞ başqa dövlətlərdə hakimiyyətlərin devrilməsi ilə məşğul olmayacaq, Amerikanın gələcəyinə qulluq etməliyik və s. Bu deməyə zəmin yaradır ki, Azərbaycanın vəziyyəti, Qarabağla bağlı müsbət inkişafını tapa bilər. Çünki ABŞ-da elə qüvvələr var ki, onlar ikili standart işlədərək ölkəmizə o qədər xoş münasibət bəsləmir. Trampın dedikləri əsas verir ki, gələcəyə nikbin baxaq. Məndə belə bir inam var. Nəzərə alın ki, biz prezident Klintonun, prezident Buşun və digərlərinin fəaliyyətini izləmişik. Son 25 il ərzində qərb və ya Amerikanın köməyinə nail ola bilməmişik.

- Tramp həm də İranla nüvə razılaşmasına qarşı çıxıb, onun qüvvədən salınması çağırışını edib. Sizcə, bu bizim regionda münasibətləri nə dərəcədə kəskinləşdirəcək?

- Məncə, Tramp Ağ-Evin sahibi olsa İran və digər müsəlman ölkələrlə münasibətlərini saf niyyətlə quracaq. İran faktoru ən xatalı mərhələni keçib və ABŞ-la münasibətlərini qura bildi. Bu, İran üçün böyük uğurdur. Bundan sonra geri dönmək nə dərəcədə həqiqətə uyğun olardı? Mən İranla münasibətlərin pisləşəcəyini gözləmirəm.

- Tramp özü bəyan etdi ki, nüvə sazişinə yenidən baxılmalıdır...

- Amerika cəmiyyəti rəngarəngdir, müxtəlif siyasi qurumlar var. Prezident bunları nəzərə almalıdır. Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi, ona bənzər qurumlar böyük rola malikdir. Prezident bunlarla da hesablaşmalıdır.

- Ayaz müəllim, VİP sədri Əli Əliyev sizi kəskin tənqid edib. Bu tənqidlərə münasibətiniz necədir?

- İndi hər kəsin ixtiyarı var ki, öz mövqe və fikirlərini səsləndirsin. Mən SSRİ-dən danışanda əslində keçmişi nəzərdə tuturdum və bu fikirlərimi indiki dövrlə əlaqələndirmirdim. Çünki o dövrdən 25 il keçib. İndi fikirlərimə belə reaksiya vermək və bunu hansı arqumentlərlə əsaslandırıldığını bilmirəm. Faktiki olaraq biz müstəqilliyimizi əldə etmişik. İndi hamımızın borcudur ki, müstəqilliyimizi qoruyaq, müstəqil dövlət kimi inkişafımızı davam etdirək. Bu aydın bir məsələdir və buna da heç kim etiraz etmir, edə də bilməz. Ancaq Mütəllibovun keçmiş dövlətlə bağlı fikirlərini bildirməsi heç kimin zərərinə deyil və mən burada xata görmürəm.

- Əli Əliyev sizin eks-prezident kimi dövlət tərəfindən aldığınız imtiyazlardan mərhum edilməsi haqda çağırış edib...

- Mən bu məsələyə toxunmaq istəmirdim. Birincisi, Azərbaycan dövləti keçmiş prezidentlər haqqında qanun qəbul edib. İkincisi, hesab edirəm ki, bunun üzərində hansısa siyasət qurmaq düzgün deyil.

- Sizə qarşı çıxış edənlərlə sizin ideoloji yönünüz fərqli olduğu üçün fikirləriniz kəskin reaksiyalara səbəb olur?

- Məncə, burada ideoloji əsaslar yoxdur. Onlar vaxtı ilə mənə müstəqillik haqqında Konstitusiya Aktına imza atanda mane olmadılar. O zaman şəxsən mənim düşüncəm üstün götürüldü. Təbii ki, SSRİ dövlət kimi öz sonuna çatırdı. Bu proses qanlı fəlakətlərlə nəticələnməsəydi yenə də dözmək olardı. Ancaq qanlı hadisələr, Qarabağda - Azərbaycan ərazisində təşkil edilən qarşıdurmalar məni vadar edirdi ki, öz fikirlərimi açıq deyim. Mən də fikirlərimi hər zaman SSRİ rəhbəri Qarbaçovun üzünə demişəm. Yəni mən var gücümlə Azərbaycanı müdafiə etmişəm, həqiqəti çatdırmışam. Burada hansı ideologiyadan söhbət gedə bilər? Bir ideologiya var: biz vətəni göz bəbəyimiz kimi qorumalıyıq.

- Biz ideologiya fərqi deyəndə daha çox 25 il əvvəl sizin nisbətən sol ideyalara yaxın, Əli Əliyevin təmsil olunduğu AMİP-in, AXC-nin isə radikal sağ mərkəzçi mövqedə olmasını nəzərdə tuturuq...

- Soruşmaq olar ki, siz o zaman Moskvaya qarşı sərt mövqedə çıxış edirdiniz və bu Azərbaycana nə verirdi? Münasibətlər pozuldu. AXC və digərləri özünə nüfuz qazana bilmədi. Bunun da isbatı odur ki, indiyə qədər müxalifətdə oturublar və bir nəticə əldə edə bilməyiblər. Siyasətdə isə maraq var. Sən öz marağının həllində müəyyən amillərdən istifadə edə bilərsən. Mən daima demişəm ki, Rusiyanın paytaxtı Moskva postsovet dövründə də böyük siyasi mərkəzdir və bununla hesablaşmaq lazımdır. Halbuki bizim Qarabağ dərdimiz var. Rusiya ilə elə rəftar etməliyik ki, Qarabağ münaqişəsinin həllinə nail olaq və bu prosesə zərər gətirməyək. Moskva ilə hesablaşmaq lazımdır. İndi bizim prezidentin siyasətinə baxanda həm Rusiya, həm Türkiyə, həm də qərb ölkələri ilə müəyyən münasibətlər qurmuşuq və bunun da bəhrəsini görürük. Ən azı gərginlik meydandan çıxıb və bu zaman kəsiyində Azərbaycan böyük nəaliyyətlər əldə edib.

- Əli Əliyev sizinlə bağlı deyib ki, cənab Mütəllibov əslində Azərbaycanı Avrasiya İttifaqına daxil olmasını istəyir. Bu nə dərəcədə doğrudur?

- Əvvəla, mənim bunu istəyib istəməməyim şəxsi işimdir. Buna qiymət vermək və təhlil etmək hər kəsin işi deyil. Bu mənim şəxsi mövqeyimdir və mən də bunu istifadə edə bilərəm, kimsə də mənə qadağa qoya bilməz. İkincisi, mən hələ 1990-cı illərin əvvəllərində dediyim kimi biz gərək keçmiş SSRİ məkanında olan respublikalarla elə iqtisadi əlaqələr qurmalıyıq ki, xalqımız və dövlətimiz xeyir görsün. Çünki biz 70 il ərzində bir sistem daxilində yaşamışıq və SSRİ dağıldıqdan sonra böyük boşluq əmələ gəldi. 70 il ərzində bir-birimizlə sıx inteqrasiya şəklində inkişaf tapırdıq. Sonradan böyük boşluq əmələ gələndə çətinliklər də yaranmışdı. Bu baxımdan siyasətdə “kimdənsə küsürəm, danışmıram” və ya “filan kəs mənim xoşuma gəlmir” fikirləri ola bilməz. Burada maraq məsələsi var. Elə siyasət aparılmalıdır ki, öz maraqlarımızı müdafiə etmək qabiliyyətini itirməyək və taleyimizi başqa iddialara qurban verməyək.

- VİP sədri açıq bəyan edib ki, Ayaz Mütəllibov Moskvanın Azərbaycanla bağlı planlarından daha çox məlumatlıdır...

- Bunların hamısı uydurmadır. Qətiyyən belə deyil. Mən Azərbaycan xalqının övladıyam, öz xalqıma xidmət etmişəm və bu gün də edirəm. Hazırda mənim çıxışlarım, irəli sürdüyüm təkliflər bu xidmətin bir göstəricisidir. Mən həmişə vətənə qayıtmaq istəmişəm və buna da nail olmuşam. Əlbəttə ki, Azərbaycan prezidentinin köməyi sayəsində bu baş verib. Bu da, mənim üçün şərəfli haldır. Odur ki, məni siyasi mənada Moskva ilə bağlamaq düzgün deyil.

İkincisi, əgər mənim iddia olunduğu kimi əlaqələrim varsa, bundan istifadə edib öz dövlətimə və xalqıma xeyir gətirə bilərəm. Bundan niyə istifadə etməyək? Əgər kiminsə Avropada, Amerikada yaxşı münasibətləri varsa, bundan istifadə edib vətəninə xidmət etsin. Burada nə pis iş var?

Üçüncüsü, mən məcburiyyət qarşısında qalaraq 25 il Moskvada yaşamışam. Çünki məni həqiqətən də ölkədən qovmuşdular. Moskvada siyasətdən kənar, sadə insan kimi yaşayırdım. Mən sadəcə Azərbaycandan Moskvaya gedib məskunlaşan insanlardan biri kimi yaşayırdım. Heç bir dövlət qurumunda işləməmişəm, heç belə dəvət də olmayıb. Moskvada iki dəfə mənim başıma oyun açıblar. Az qala məni həbs etmişdirlər.

AXC vaxtı ilə bəyan etdi ki, onların hakimiyyətə gəlməsi 9 ölkə ilə razılaşdırılıb. Bunlar hansı dövlətlər idi? Buyurub desinlər.

- Arif Hacılının Ali Sovetdə olan çıxışını nəzərdə tutursunuz?

- Bəli, həmin çıxışı nəzərdə tuturam. Özləri belə deyib.

- Rusiya və Ermənistanın birgə ordu qurması bir çox analitiklər tərəfindən Azərbaycana təhdid və təhlükə olaraq göstərilir. Siz doğurdanmı bu hərbi əməkdaşlığı Azərbaycana qarşı təhlükə kimi görmürsünüz?

- Yox. Düzü o dərəcədə deyil. Rusiya Azərbaycana çox böyük diqqət yetirir. Rusların mövqeyindən çıxış etsək, Rusiyada Azərbaycanın rolu, mövqeyi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanı qoyub Ermənistanla bizim ölkənin zərərinə münasibət qura bilməz. Bizim bölgədə nüfuzumuz çox artıb. Odur ki, bizimlə həm qərb maraqlanır, həm də Rusiya ilə həmsərhəd dövlətik. Bütün bunlar Rusiyanı vadar edir ki, Azərbaycanla əməkdaşlıq etsin. O ki, qaldır Rusiya-Ermənistanla əməkdaşlığına, bu bəlli məsələdir. Biz Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatında yoxuq. Ermənistan isə burada təmsil olunur və bundan istifadə edir. Ancaq bu o demək deyil ki, Azərbaycana qarşıdır.

Nemət Orucov

gundemxeber.az