Mirmahmud Mirəlioğlu: “Bu sadəcə olaraq, “dəli Nəzərəm, belə gəzərəm”likdən başqa bir şey deyil”

Son dövrlər dünyada və regionda baş verən proseslərlə bağlı Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Mirmahmud Mirəlioğlu ilə müsahibəni “Gündəm Xəbər”in çoxsaylı oxucularına təqdim edirik.

- Mirmahmud Ağa, qonşu İranda baş verən son aksiyalara münasibətiniz necədir?

- Müxtəlif yanaşmaların şahidi olduq. Amma kimin nə deməsindən asılı olmayaraq bu aksiyalar imperiyanın gec və ya tez sonunun çatacağının göstəricilərindən biri idi. İnsan haqları pozulan, insanlara zülm edilən, millətlərə elementar öz dilində məktəbinin açılmasına imkan verilmədiyi bir yerdə, bu baş verməlidir. Bu halda cümhuriyyətin adını istərsən islam qoy, istərsən başqa ad qoy, bunun məsələyə dəxli yoxdur. Allahın əleyhinə olan bir yerdə bu haadisələr olmaldır. Ancaq aydındır ki, bizim bu məsələlərə başqa bir baxışımız var. Bu da Azərbaycanın bütövlüyü, orada azərbaycanlıların haqqının qorunması məsələsi var. Dünyanın isə başqa bir baxış bucağı, yanaşma tərzi var.

- Deyirsiniz ki, dünyanın İrana baxışı fərqlidir. Söhbət hansı baxış fərqindən gedir?

- Dünya nəzərdə tutur ki, orada iqtisadi vəziyyət pisdir, sosial durum ağırdır. Hətta Amerika İran məsələsini BMT-də, onun Təhlükəsizlik Şurasında müzakirəyə çıxarmağa çalışır. Ancaq nəzərə almırlar ki, BMT yranan ilk gündə onun gündəmində Azərbaycan məsələsi var idi və bu günə qədər həmin məsələyə baxılmayıb. Demək istərdim ki, bizim və dünyanın İran proseslərinə baxış bucaqları fərqlidir. Dünyanın baxışında siyasi məsələ, öz iddiaları, müsəlman coğrafiyasında yeni ocaqların yaradılması, Suriya, İraq və ya Əfqanıstanın təkrarlanması kimi məsələləri var. Bunlar tam başqadır. Aydındır ki, bizdə belə məsələlərin əleyhinəyik və bunu arzu etmirik. Bir sözlə, dünyanın baxışı ilə bizim baxış arasında üst-üstə düşən və düşməyən məsələlər var.

- Bu aksiyalarda Güney Azərbaycan şəhərlərinin mövqeyi haqda nə deyə bilərsiniz?

- hesab edirəm ki, oradakı soydaşlarımız ortaya haqlı mövqe qoydu. Soydaşlarımızın özünün təşkil etmədiyi, özünün olmadığı bir məsələdə azərbaycan insanının iştirak etməməsi tamamilə doğrudur. Və sükutu ilə də dünyaya sübut etdi ki, mən varam. İştirak etmədi, ona görə ki, özü bu prosesə başlamamışdı. Aksiyaların Təbrizə aidiyyəti olsaydı, Təbriz elə birinci olardı. Son 100 illikdə Təbriz üç dəfə inqilab edib. Bu zaman Təbrizə özündən başqa kim dəstək verdi ki? Heç dünyada dəstək vermədi. Səttarxan, Xiyabani və Pişəvəri hərəkatları oldu, bu hərəkatlar özünə hökumət də belə qurdu. Və həmin anlarda da dünya Azərbaycanı dəstəksiz qoydu. Pişəvəri hərəkatından sonra Azərbaycan məsələsi dünyanın gündəminə gəldi. II Cahan Savaşından sonra BMT yaradıldı və Azərbaycan məsələsi də gündəlikdə olan ilk məsələlərdən biri idi. İndiyə qədər də müzakirə edilməmiş formada qalıb.

Mənim fikrimcə, kimsəninsə Təbrizə yol göstərməsi də doğru deyil. Təbriz dünyanın gedişatından xəbərdardır. Odur ki, ona yol göstərmək yaramır, müdaxilə etmək isə ümumiyyətlə mümkün deyil. Bu şəhər öz işini yaxşı bilir.

- Bu proses İranın daxilində qaynaqlanırdı, yoxsa xaricdən?

- Bu prosesdə hər iki amil var idi. Amma bu məsələdə başqa cəhətdə ola bilər və biz bunu indi dəqiqliklə bilmirik. Yəni rejim özünü müdafiə etməyə hesablanan addımlar atır və onun da bu prosesdə hansısa formada iştirakı var. İstər mühafizəkar, istərsə də islahatçıların bu prosesdə iştirakı mövzusu var.

- Qərb İrandan yeni Suriya və ya İraq düzəltmək niyyətindədir?

- Mən birmənalı deməzdim. Amma şübhəzis ki, qərbin öz siyasəti var. Üstəlik qərbin türk-müsəlman dünyasına, bütövlükdə islan coğrafiyasına özəl yanaşması var. Burada da kimsəni də kənara almır. Yəni qərb ayır-buyur siyasətində hamımıza eyni gözlə baxır.

- Bundan sonrakı mərhələ üçün proqnozunuz nədən ibarətdir?

- SEPAH-ın generalı maraqlı bir açıqlama verdi. Dedi ki, bu proses bitdi. Bu o deməkdir ki, proses idarə edildi və tamamlandı. Sonra nə olacaq sualını yaşayıb görərik. Hər halda proses indi səngiyib, araşdırmalar aparılır, həbs edilənlər var və s. Bu mərhələ bitdi. Növbəti mərhələnin necə olacağını zaman göstərəcək. Əgər bu proses daxildəndirsə, deməli bitməmiş məsələdir. Sadəcə fasilə mərhələsi yaşanır. Yox, əgər kənardandırsa, bu halda da proseslər davam edə bilər. Hazırda sabahla bağlı heç kim konkret söz deyə bilməz.

- Yeri gəlmişkən, ABŞ prezidentinin Qüdslə bağlı qərarı və ondan sonra baş verən proseslər müzakirə mövzusu olaraq qalır...

- Bu daha çox Pyotrun vəsiyyətinə bənzəyir. O da İstanbulu paytaxt kimi görmək istəyir və nələrsə deyirdi. İkincisi, dünyada belə bir təcrübə yoxdur. Müasir İsrail dövlətinin necə yarandığı, tarixi hər kəsə bəllidir. Ancaq bu prosesdə qəribəlik odur ki, bir dövlət başqa bir dövlət üçün paytaxt müəyyən edir. Bu sadəcə olaraq, “dəli Nəzərəm, belə gəzərəm”likdən başqa bir şey deyil. Görünür, heçdən bir problem yaratmaq lazım idi və bu da yaradıldı. Trampın qərarının mahiyyəti bundan ibarətdir.

İndi həm də İsrail baş naziri Netanyahu barəsində öz ölkəsində cinayət işi açılıb. Görünür, bu məsələ arxa plana keçməlidir, ABŞ da İsraili nəyin bahasına olursa-olsun, müdafiə etməli, problemlərini aradan qaldırmalıdır. Əslində, bu, dünyanın diqqətini mühüm məsələlərdən yayındırmaqdan başqa bir şey deyil.

- İslam ölkələrinin bu qərara reaksiyasını necə qiymətləndirmək olar?

- İslam aləminin bu məsələyə münasibətinin birmənalı olduğunu demək olmaz. Dünən İstanbulda İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının fövqəladə toplantısı keçirildi. Azərbaycan da bu tədbirdə iştirak etdi. Azərbaycanın bu tədbirdə iştirakı islam dövlətlərinin Azərbaycanı işğal edən, məscidləri dağıdan Ermənistanla dostluğun qəbuledilməz olduğunun vurğulanması baxımından əhəmiyyətli idi.

Qüds məsələsi isə İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının və islam aləminin məsələsi deyil. Bu məsələ müzakirə edildikkcə islam ölkələri daha çox səhvə yol verirsə, bu məsələ daha çox dini müstəviyə çəkilirsə, bu, doğru deyil. Nəzərə almaq lazımdır ki, Qüds dini deyil, siyasi məsələdir. Bunu dini istiqamətə çəkəndə islam aləminin parçalanmasına meyl güclənir. Ələlxüsus, sünni- şiə məsələsi gündəmə gəlir və bu zaman Pyotru yada salmalı oluruq. Pyotr bəyan edirdi ki, biz nə qədər islam dünyasına qalib gəlməmişik, sünni-şiə davasını qızışdırmaq lazımdır. Bu mənada müasir dövrümüzdə sünni-şiə məsələsini kim dilinə gətirirsə, statusundan asılı olmayaraq, Pyotrun nəvəsidir, törəməsidir və onun vəsiyyətini yerinə yetirir.

- ABŞ qərarını verdi, islam aləmi buna reaksiya göstərdi. Bundan sonra nə olacaq?

- Heç nə olmayacaq. Qərar verilib və tarixdə qalacaq. Proses bir müddət davam edəcək. Bu gün İsraillə əməkdaşlıq edən istədiyiniz qədər müsəlman ölkəsi var. O cümlədən Azərbaycanın da İsraillə yaxın əlaqələri var. Türkiyənin də geniş əlaqələri mövcuddur. Bu əlaqələrə heç bir ziyan gəlməyəcək. Növbəti həftədə növbəti addım olacaq, dünya siyasətinin gündəmi dəyişəcək və Qüds prosesi unudulacaq. Bununla da məsələ bitdi. Xatırlayırsınızsa, buna qədər Trampın digər qərarı olmuşdu. Bu qərara əsasən, beş müsəlman ölkəsinin vətəndaşlarının Amerikaya girişinə məhdudiyyət qoyulurdu. Bu qərar nə oldu? Təbii ki, gündəmdən çıxdı, yada düşmədi. Amma bunu bir quş qoymaq xatrinə də qəbul etmək olmaz. Baxın, biz açıq deyirik ki, İrəvan Azərbaycan torpağıdır, Bütöv Azərbaycana aid ərazilərimizi, şəhərlərimizi sayırıq. Bəyəm biz dediklərimizi həyata keçirə bilirkmi? Təbii ki, yox. Amma bu gün Qüdslə bağlı qərarı verən şəxsin ölkəsi dünyada super gücdür, dünyanı idarə edən dövlətdir. Həmin qərarı verənin səviyyəsindən asılı olmayaraq, bu dövlət güclü dövlətdir. Ona görə də bu dövlətin lideri istədiyi işi görəndə, addım atanda və ya qərar verəndə bu, ciddi təsirə malik olur. Lakin sıradan bir dövlət hansısa addım atanda bunun təsiri olmur. Amma dövləti nə qədər güclü olursa-olsun, əgər haqlı deyilsə, problemi həll etmədən yeni problem yaradırsa, deməli, bu heç nəyə lazım olmayan bir qərardır. Növbəti mərhələdə unudulub gedəcək.

- Bu dini məsələdir və islam, musəvilik və xristianlıq arasında qarşıdurmanı görükləyirmi?

- Məsələni dini müstəviyə gətirmək doğru deyil. Adını çəkdiyiniz dövlətlərin hamısında ağıllı, tarixə baxışı ədalətli olan dövlət başçıları, cəmiyyət var. Və onlar irəliyə baxırlar. Biz islam aləmi bunu dini müstəviyə gətirməklə yanlışlığa yol veririk. Bu siyasi müstəvidə müzakirə və həll ediləcək məsələdir. Dini müstəvidə olanda gərək katoliklərlə pravoslavlar bölünsünlər. İslam aləmində sünni və şiə məzhəbi məsələsini qaldıran yaramazlar var. Siyasətdən, islamdan xəbəri olmayan adamlar var və nə dediklərinin fərqində deyillər. İndiki halda ən səhv istiqamət məsələni din müstəvisinə gətirməkdir. Məsələn, dünən İstanbulda İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının toplantısı keçirildi, orada qərar verildi və bu qərarın BMT-də müzakirəyə çıxarılacağı gözləniləndir. Ancaq buna qədər əslində bir sıra işləri görmək və sonda qərar vermək lazım idi. İndi nə baş verir? Hamı diqqətini bu məsələyə yönəldir, ancaq digər tərəfdə Suriya məsələsi həll edilir, bir azdan İraq məsələsi həll olunacaq və s. Yaxın Şərqdəki məsələləri hər kəs öz xeyrinə həll etməyə çalışır. Bu da düşünülən və planlaşdırılan məsələdir.

HÜSEYN ABBASOĞLU
gundemxeber.az