Sülhəddin Əkbər: “Bu qərarla Türkiyəyə də açıq olmasa da, qapalı bir mesaj var”

Azad Demokratlar Partiyasının sədri, siyasi şərhçi Sülhəddin Əkbərlə müsahibəni təqdim edirik.

- Afrin şəhəri daxil olmaqla bu bölgənin terrorçulardan azad edilməsi nə dərəcədə tez və rahat ola bilər?

- Dünyada ən çətin döyüşlər yaşayış məntəqələrində şəhər döyüşləri hesab olunur. Odur ki, heç kim döyüşlərin asan keçəcəyini, bu yaşayış məntəqələrinin asanlıqla təmizlənəcəyini düşünmür. Məhz bu səbəbdən də bu sahədə xüsusi təcrübəsi olan qüvvələrdən istifadə olunacaq. Çünki bu qüvvələrin Türkiyənin cənub şərqində keçirilən əməliyyatlarda təcrübəsi olub. İndiki halda yaşayış məntəqələrində döyüş aparmaq çətindir. Bununla paralel terror təşkilatları qeyri-əxlaqi mübarizə aparır, hətta yaşlı insanların minalanmasından belə istifadə edirlər. Bir sözlə, terrorçular hər cür tələdən istifadə edir. Odur ki, çox çətin olacaq və uzun zaman vaxt aparacaq.

- BMT Təhlükəsizlik Şurası Suriya məsələsini müzakirə etdi və bir ay ərzində ölkədə müharibənin dayandırılması, mülki insanlara humanitar dəhlizin açılması haqda qərar qəbul etdi...

- Bəli, ən azı bir ay müddətinə Suriyada hərbi əməliyyatların dayandırılması və humanitar yardımların göstərilməsi nəzərdə tutulur. Bu əsasən Şərqi Quta bölgəsində müşahidə olunan humanitar böhranla bağlıdır. Bildiyiniz kimi Rusiya, Suriya və İran qüvvələri mühasirədə olan bu əraziyə aviasiya daxil olmaqla güclü zərbələr endirir. Nəticədə mülkü əhali arasında çoxlu sayda itkilər var. Yaranan böhranın həddi o səviyyəyə çatdı ki, hətta Rusiya belə BMT-də bu qərara səs verdi. İndi bu qərara nə dərəcədə əməl edilib-edilmədiyini görəcəyik. Beynəlxalq birlik verilən bu qərarın yerinə yetirilməyəcəyindən narahatdır. Bu səbəbdən də dünən Angela Merkel və Emmanuel Makron Putinlə danışdı və ona Bəşər Əsədin bu qərarı yerinə yetirməsi, atəşkəsin təmin edilməsi üçün təzyiq göstərməsini istədi. Ancaq bu qərarla Türkiyəyə də açıq olmasa da, qapalı bir mesaj var.

- BMT Təhlükəsizlik Şurasının Suriya qərarı Türkiyənin bu ölkədə apardığı hərbi əməliyyata nə dərəcədə təsir göstərir?

-Bəli, məlum qərarla Ankaraya mesaj verilir ki, Afrində həyata keçirdiyi əməliyyatları məhdudlaşdırsın. Ancaq Türkiyə əməliyyatları davam etdirməkdədir.

Türkiyə rəsmiləri elan etdi ki, BMT-nin qərarının onlara təsiri olmayacaq, Türkiyə əməliyyatlarını davam etdirəcək. Amma istənilən halda bu əməliyyatlara qarşı Qərbdə geniş piar aparılır. Üstəlik bunu yalnız terror təşkilatları deyil, həm də onların arxasında duran böyük güclər də aparır. Artıq Afrin bölgəsinin mühasirəyə alınması, strateji yüksəkliklərin və 100-dən çox yaşayış məntəqələrinin azad edilməsi başa çatır. Türkiyənin apardığı əməliyyata taktiki baxımdan “Hilal” əməliyyatı adlandırılır. Türk ordusunun uzun zamanlardan bəri geniş istifadə etdiyi taktikadır. Hilal əməliyyatının qapanması üçün Rako və Çin Dərəsi arasında 8 kilometrlik bölgə qalıb. Yəqin ki, 2-3 günə bu əməliyyat başa çatacaq, ikinci mərhələdə əsasən yaşayış məntəqələrində əməliyyatlar başlayacaq. Bu əməliyyatlar başlayanda istər-istəməz mülki tələfat ola bilər. Terror təşkilatının üzvləri isə hərbi paltarda deyil, mülki paltarda olurlar. Odur ki, Afrin şəhər mərkəzinə yaxın yaşayış məntəqələrində belə əməliyyat başlayanda yəqin ki, hay-küy daha da artacaq. Qarşı tərəf türk ordusunun Afrin şəhər mərkəzinə daxil olmasının qarşısını almaq, Afrin əməliyyatının dayandırmaq üçün daha ciddi təzyiqlər və siyasi-diplomatik cəhdlər edəcək. Özü də, bu, birtərəfli olmur. Yəni ancaq ABŞ, Avropa Birliyi, İsrail tərəfində olmur, eyni zamanda Rusiya, İran və Əsəd rejimi tərəfindən də bu istiqamətdə yarı açıq, yarı gizli həmlələr olur. Bundan sonra belə həmlələrin və səylərin artacağı gözləniləndir.

- PYD-nin keçmiş həmsədri Saleh Müslüm Praqda həbs edilib. Onun Türkiyəyə ekstradisiyası mümkündürmü?

- Türkiyə hakimiyyətinə yaxın şərhçilərin verdiyi analizdən belə anlaşılırdı ki, bu Tillersonun Ankara səfəri zamanı əldə edilən bir sıra gizli razılaşmaların elementi ola bilər. Əgər, bu həbs ABŞ və Türkiyə arasında əldə edilən gizli razılaşmanın bir elementidirsə, böyük ehtimalla onu Türkiyəyə ekstradisiya edə bilərdilər. Ancaq gördüyünüz kimi Praqa məhkəməsi onu azad etdi. Üstəlik Müslüm bütün Avropa ölkələrini gəzməkdə davam edir.

Mən Saleh Müslümün həbsi prosesini yaxından izləyirdim. Düşünürdüm ki, əgər ABŞ və Almaniya ilə Türkiyə arasında gizli razılaşmalar varsa, Saleh Müslüm Ankaraya təslim ediləcək. Əks təqdirdə hüquqi proseduralarla məsələ ya uzadılacaq, ya da Türkiyəyə verilməyəcək. Ancaq son zamanlar Almaniya və ABŞ-ın hərəkətlərində taktiki də olsa dəyişikliklər müşahidə edilir. Əgər bütün bunlar Türkiyə ilə gizli anlaşmaların təzahürüdürsə, o zaman Saleh Müslümü Türkiyəyə verməli idilər. Ancaq bu baş vermədi.

- Ankara hazırda əksər Avropa ölkələri ilə danışıqlar apararaq Salih Müslümün ekstradisiyasına çalışır. Əgər PYD-nin sabiq rəhbəri Türkiyəyə ekstradisiyasından Ankara nə qazanacaq?

- Bu Türkiyə üçün əsasən psixoloji, siyasi-diplomatik üstünlük gətirəcək. Yəni psixoloji-siyasi və diplomatik-siyasi təşəbbüsün Türkiyəyə keçdiyi görüntüsü yaranacaq. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, biz gizli razılaşmaların nədən ibarət olduğunu bilmirik. Bunun Türkiyənin xeyrinə və ya ziyanına olduğunu gələcək göstərəcək. Bu məxfi razılaşmalarda Türkiyədən nə istənildiyi əsas məsələdir. Əgər Saleh Müslümün Türkiyəyə verilməsi məxfi razılaşmalarda bonus xarakteri daşıyırsa, bu başqa məsələ.

- Rus mediası xəbər yayıb ki, Suriyada yüzlərlə amerikalı öldürülüb. Bu nə dərəcədə realdır və belə olarsa, nələr baş verə bilər?

- Bildiyiniz kimi fevralın 7-də Deyir əz-Zor ətrafında Suriya rejimi, İran və Rusiyanın özəl hərbi şirkətindən olan qarışıq qüvvəyə ABŞ aviasiyası tərəfindən zərbələr endirilib. Qeyri rəsmi məlumatlara görə, zərbələr nəticəsində 100-600 nəfər arasında əsgər tələfatı qeydə alınıb. Bunların içərisində Rusiyanın özəl hərbi şirkəti olan “Vaqner” şirkətinin 100-dən çox hərbçisinin öldüyü, 200-300 hərbçisinin isə yaralandığı bildirilir. Təbii ki, burada həqiqət var, sadəcə rəqəmlərin nə qədər olduğunu söyləmək çətindir. Ancaq belə bir əməliyyat olub və ruslar öldürülüb. Bu da, faktiki olaraq Rusiya mediasında, ictimaiyyətində və sosial şəbəkələrdə müzakirə edilir. Ancaq indiki halda rus mediasında yayılan və amerikalı əsgərlərinin öldürülməsindən bəhs edən informasiya dezinformasiya da ola bilər. Çünki bu sayda ABŞ hərbçilərinin Suriyada öldürülməsi haqda qərb mediasında informasiya yoxdur. Qərb mətbuatı azad mətbuat olduğundan belə informasiyalar mütləq üzə çıxardı. Odur ki, rus mediasının bu informasiyası daha çox dezinformasiyaya oxşayır.

HÜSEYN