Arif Hacılı: “Azərbaycan xalqına real alternativ göstərmək və mübarizə aparan siyasi xadimi və qüvvəni təqdim eləmək lazımdır”

gundemxeber.az Müsavat Partiyası İcra Aparatının rəhbəri Arif Hacılı bir sıra tanınmış qərb institutlarının dəvəti əsasında ABŞ-da səfərdə olub. ABŞ səfərini həftənin əvvəllərində başa vuran Hacılı artıq vətənə dönüb. Ancaq buna baxmayaraq Arif Hacılının ABŞ-da keçirdiyi görüşlər, apardığı müzakirələr və gəldiyi qənaət haqqında mətbuatda geniş informasiya verilməyib.
Müsavat Partiyası icra aparatı rəhbərinin ABŞ səfəri, eləcədə İctimai Palata ətrafında baş verən proseslər, bir neçə partiyanın vahid namizədlə bağlı müzakirələrə başlaması və digər vacib məsələlər ətrafında yaranan suallara Arif Hacılının özü cavab verib.

- Arif bəy, ABŞ-a səfəriniz başa çatsa da, bu səfər haqqında müfəssəl informasiya olmadı. ABŞ səfəriniz, keçirdiyiniz görüşlər və müzakirə etdiyiniz məsələlər haqqında məlumat verə bilərsinizmi?
- ABŞ-a səfərim Amerikada insan haqları, demokratiyanın inkişafı, şəffaf cəmiyyət, fikir və söz azadlığını təbliğ edən institutların dəvəti əsasında baş tutub. Bu dəvət çərçivəsində mən ABŞ Dövlət Departamentində, Konqresdə və Senatının keçmiş SSRİ məkanı və Qafqaz regionu ilə məşğul olan mütəxəssislərilə görüşlər keçirdim. Eyni zamanda orada bir sıra demokratik institutların rəhbərləri ilə görüşümdə Azərbaycanda demokratiyanın inkişafı, siyasi məhbuslar, insan haqları ilə əlaqədar müzakirələr apardım. Bu səfərin mənə verdiyi fürsətdən yararlanaraq Cənubi Azərbaycanda yaşayan soydaşlarımızın məsələsinə də xüsusi diqqət yetirdim. Çünki ABŞ-ın xarici siyasətində əsas mövzulardan biri İran məsələsidir. Mən də çalışdım ki, İran mövzusunda danışarkən orada yaşayan 35 milyon azərbaycan türkünün mənafeləri nəzərə alınsın. Əlbəttə ki, səfər zamanı ABŞ-ın müxtəlif ştatlarında yaşayan Azərbaycan diasporasının nümayəndələri görüşlər keçirdim. Həmçinin Vaşinqtonda fəaliyyət göstərən “Azad” Cəmiyyətinin nümayəndələri, “Freddom Hause” beynəlxalq hüquq müdafiə təşkilatının prezidenti və Azərbaycanda yaxşı tanınan David Kramerlə görüşdüm. Eləcədə Şərqi Avropada Demokratiya İnstitutunun prezidenti ilə müzakirələr apardım. Demokratiyanın Müdafiə Fondunun rəhbəri ilə fikir mübadiləsi apardım. Onu da deyim ki, səfər çərçivəsində Dünya Bankının nümayəndəsi və digər şəxslərlə təmasda olmuşam. Keçirdiyim hər bir görüşdə əsasən Azərbaycanda demokratiyanın inkişafı perspektivləri, Dağlıq Qarabağ məsələsi, insan haqlarının müdafiəsi, siyasi məhbuslar və xüsusilə 2013-cü ildə keçiriləcək prezident seçkilərinə dair məsələlər müzakirəyə çıxarılıb. Mən bu səfərin xüsusi əhəmiyyətini həm də onda görürəm ki, 2005-ci ildən sonra Azərbaycan müxalifətinin heç bir nümayəndəsi ABŞ-a dəvət edilməmişdi. İstər 2008-ci il prezident, istərsə də 2010-cu il parlament seçkiləri ərəfəsində ABŞ-ın rəsmi və qeyri rəsmi strukturları tərəfindən Azərbaycanda olan demokratik qüvvələrə qarşı bu şəkildə maraq mövcud deyildi. Hər halda hesab edirəm ki, mənim 2013-cü il seçkilərinə bir müddət qalmış Amerikaya dəvət edilməyim və orada keçirdiyim görüşlər Azərbaycan dövlətinin, xalqımızın və demokratiyanın inkişafında maraqlı olan qüvvələrin mənafeylərinə xidmət edəcək.

- Sizin ABŞ-da geniş spektrli görüşləriniz olub. Konkret olaraq 2013-cü il prezident seçkiləri haqqında onlar nə düşünürlər?
- ABŞ çox böyük ölkədir və orada müxtəlif cür düşünən, eləcədə siyasi və şəxsi maraqlara xidmət edən insanlar var. Təbii ki, mənim görüşdüyüm insanlar Azərbaycanın dostu olan və demokratiyanın inkişafında maraqlı olan insanlar idi. Onlar da təbii ki, Azərbaycanda azad və ədalətli seçkilərin keçirilməsində, ölkəmizdə demokratik cəmiyyətin qurulmasında maraqlı olan şəxslərdir. Başlıcası odur ki, ABŞ-da Azərbaycanda keçiriləcək 2013-cü il prezident seçkilərinə münasibət 2008-ci ildə olan seçkiyə münasibətdən tamam fərqlidir. Mən hesab edirəm ki, demokratik düşərgənin və Azərbaycanın mənafeyinə uyğun dəyişikliklər baş verib.

- ABŞ-da görüşləriniz hansı təəssürat yaratdı, onlar Azərbaycanda baş verən proseslərdən, xüsusilə müxalifətin ağır şərtlər altında fəaliyyətini davam etdirməsindən məlumatlıdırlarmı?
- Təbii ki, mənim görüşdüyüm şəxslər bu region və Azərbaycanla məşğul olan mütəxəssislərdir. Onlar kifayət qədər informasiyaya malikdirlər. Təbii ki, mən onlara əlavə informasiyalar da verdim. Mən səfər zaman “Freddom Hause” beynəlxalq hüquq təşkilatının rəhbəri Devid Kramerlə müzakirələr apardım. Cənab Kramer ABŞ-da Azərbaycan üzrə mütəxəssislərdən biri hesab edilir. Yaxın dövrə qədər Kramer Dövlət Departamentində postsovet məkanı ilə məşğul olan siyasi idarənin rəhbəri olub. Təbii ki, regionda olan və baş verən proseslərdən onun kifayət qədər məlumatı var, eləcədə Azərbaycanla xüsusilə maraqlanır, burada siyasi qüvvələrin nisbəti ilə bağlı bilgilərə malikdir. Görüşdüyüm şəxslər Azərbaycan haqqında ətraflı məlumata malik idilər. Mən xüsusilə, qeyd etmək istəyirəm ki, ABŞ-ın Azərbaycanla bağlı siyasətini müəyyənləşdirən şəxslərin əksəriyyəti ilə görüşdüm. Onlar Azərbaycan cəmiyyətinin demokratiyaya hazır olmaması haqqında indiki iqtidarının xalqımıza qarşı olan və onu aşağılayan təbliğatına inanmırlar. Və Azərbaycan cəmiyyətinin demorkatiyaya hazır olduğuna əmindirlər və hesab edirlər ki, Gürcüstandan sonra demokratik keçid hazır və ən yaxın olan ölkə Azərbaycandır.

- Demokratik cəmiyyət quruculuğuna addımlamağın ilk şərti siyasi müxalifətin birlik nümayiş etdirməsidir. Bu mənada İctimai Palatada aparılan son müzakirələri və real durumu necə qiymətləndirirsiniz?
- İctimai Palatada bu müzakirələrin getməsini şəxsən mən müsbət qiymətləndirirəm. Hesab edirəm ki, bu müzakirələr gedəcəksə, tez getsə yaxşı olar. Əgər xatırlayırsınızsa, mən həbsxanadan çıxandan dərhal sonra verdiyim müsahibədə bu müzakirələrin başlamasını təklif edirdim. Amma təəssüflər olsun ki, son altı ay itirildi və müzakirələr artıq indi başlayıb. Təbii ki, indi də müzakirələri təxirə salmağın tərəfdarları var. Mən ümumiyyətlə hesab edirəm ki, problemləri konserviləşdirərək sonrakı dövrə saxlamaqdandırsa, onları aşkar şəkildə göstərmək və həlli üçün cəhdlər göstərmək vacibdir. Bu baxımdan mən nəhayət müzakirələrin başlamasını müsbət qiymətləndirirəm.

- Arif bəy, bu müzakirələr səbəbindən İctimai Palatanı dağıla bilərmi?
- Hər halda yaxın zamanlarda İctimai Palatanın dağıla biləcəyini düşünmürəm. Çünki İctimai Palataya daxil olan siyasi qüvvələr, ictimai birliklər və ayrı-ayrı şəxslər qurumun dağılmasında deyil, güclənməsində maraqlıdırlar. Biz İctimai Palatanın işinin yaxşılaşdırılması üçün ciddi islahatların keçirilməsi təklifini irəli sürmüşük. Bu təkliflər hazırda İctimai Palatanın Koordinasiya Şurasında müzakirə edilir. Əgər İctimai Palatanın Koordinasiya Şurasında bu müzakirələr bir nəticə verməsə biz İctimai Palatanın sessiyasında bu təklifləri irəli sürəcəyik və palatanın daha çevik quruma çevrilməsi, daha da güclənməsi üçün cəhdlərimizi davam etdirəcəyik.

- Heç kimə sirr deyil ki, AXCP seçkilər mövzusunu indidən müzakirə etməyə qarşı çıxır və vaxtı çatanda bu məsələyə münasibət bildirməyi doğru hesab edir. Müsavat Partiyası isə bu başdan seçkilərlə bağlı mövqeyin müəyyənləşdirilməsini vacib hesab edir. Belə prinsipial fərq olduğu təqdirdə birliyi saxlamaq nə dərəcədə mümkündür və siz nəzərə alırsınızmı ki, müttəfiqiniz olan AXCP digər partiyalarla vahid namizəd məsələsinin müzakirəsinə başlayıb?
- Əlbəttə hər bir partiya və siyasətçi öz seçimini etməkdə müstəqildir. İctimai Palatada olan partiyalardan biri əgər İctimai Palatadan kənarda olan siyasi qüvvələrlə birlik yaradaraq seçkilərdə iştirak etmək istəyirsə bu onun hüququdur. Biz ona yalnız uğurlar arzulaya bilərik. Mən hesab edirəm ki, biz konkret məsələləri müzakirə etməkdə nəinki tələsmirik, hətta buna gecikmişik. Fikrimcə, bu müzakirələr noyabr ayında başa çatsaydı demokratik düşərgənin və Azərbaycan cəmiyyətinin marağına daha çox uyğun olardı. Çünki Azərbaycan cəmiyyətinə real alternativ göstərmək və real siyasi mübarizə aparan siyasi xadimi və qüvvəni təqdim eləmək lazımdır. Beləki Azərbaycan cəmiyyətinin ən böyük problemlərindən biri dəyişikliklərin olacağına inamın olmaması ilə bağlıdır. Əksinə, bu məsələlər konserviləşdirilib sonrakı dövrə saxlandıqca və qeyri müəyyənlik davam etdikcə təbii ki, Azərbaycan cəmiyyətinin dəyişikliklərin olacağına inamının artacağını düşünmək sadəlöhvlük olardı. Bu bizim mövqeyimizdir. Biz hesab edirik ki, məsələlər indidən aydınlaşdırılmalı və siyasi komanda, siyasi lider, siyasi hədəflər, siyasi platforma müəyyənləşdirilməli və bunların uğrunda mübarizəyə başlanmalıdır. Mən bir daha xüsusilə vurğulayıram ki, bu məsələlərdə biz hətta kecikmişik. Və bu məsələnin bəlkədə 3-4 ay əvvəl aydınlaşması xalqımızın və demokratik düşərgənin mənafeyinə uyğun olardı. Düşünmürəm ki, İctimai Palatada bu məsələlərin daha dörd, beş ay müddətinə təxirə salınmasına yol verilsin.

- Müsavat Partiyası istisna olmaqla AXCP, ADP, ACP, AMİP, ALP, VİP və Ümid Partiyası sədrlərinin “Asiman” restoranında toplaşaraq vahid namizədə dair aparılan müzakirələrini necə qiymətləndirirsiniz?
- Təxminən altı ay əvvəl mən İctimai Palatada vahid namizəd məsələsi ətrafında müzakirələrin aparılmasını təklif etmişdim. Həmin dövrdə mənim bu təklifi ən pis halda hakimiyyətin maraqlarına xidmət edən siyasət, ən yaxşı halda isə zərərli təbliğat kimi qiymətləndirmişdilər. Yaxın günlərə qədər hakimiyyətin əlaltıları adlandırılan siyasətçilərlə vahid namizəd məsələsinin müzakirə olunmasının səbəbləri mənə aydın deyil. Təbii ki, bu məsələyə qiymət vermək də mənim işim deyil.Çünki hər bir siyasi xadim və partiya öz siyasətini müəyyən etməkdə müstəqildir. Əgər belə hesab olunubsa ki, vahid namizəd məsələsi İctimai Palata və Müsavatla deyil, Əli Əliyevlə, Əvəz Temirxanla, Yusif Bağırzadə və başqaları ilə müzakirə edilməlidir, təbii ki, bu da həmin siyasi qüvvənin öz işidir. Biz bu proseslə bağlı hər hansı fikir bildirə bilmərik və onlara bu işdə uğurlar arzu edə bilərik.

- Müsavat Partiyası belə müzakirələrdən kənarda qalmaqdan narahat deyilmi?
- Bizim heç bir narahatçılığımız yoxdur. Biz Azərbaycanda real müxalifət qüvvələri ilə həmişə bir yerdə olmuşuq və bundan sonra da bir yerdə olacağıq. Heç şübhəsiz ki, prezident kampaniyası dövründə bizim əsas müttəfiqimiz Azərbaycan xalqı olacaq.

- Bəs 2013-cü ildə dəyişikliklər mümkündürmü?
- Dəyişikliklər həddən artıq ləngiyir. Azərbaycan cəmiyyətinin bəlkədə 80 faizindən çoxu dəyişikliklər istəyindədir. Bu gün dəyişikliklər istəyən və bunu açıq şəkildə tələb edən insanların sərhədi hakimiyyətin daxilinə gəlib çatıb. Nəinki cəmiyyət və ayrı-ayrı siyasi qüvvələr, hətta hakimiyyətin ayrı-ayrı strukturunda təmsil olunan insanlarda dəyişikliklrin və islahatların olmasının vacibliyi haqqında mövqelər ifadə edirlər. Düşünürəm ki, Azərbaycanda demokratik islahatların qarşısının alınması istiqamətində olan müqaviməti yaxın zamanlarda qırılacaq.
HÜSEYN ABBASOĞLU