«Toyuq ətini maya dəyəri 3 dollar olduğu halda 1 dollara necə satmaq olar?»

Аzərbaycan müstəqillik dövründə ilk dəfə quş əti ixracına başlayıb. Respublika Quşçular Cəmiyyətində bundan xəbərdar deyillər. Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, bu ilin 9 ayında Çinə (4,5 ton) və Tailanda (159,9 ton) təzə və dondurulmuş broyler tədarük edilib. Bir ton məhsul 1000 dollara satılıb. Çin məhsulu demək olar ki, havayı alıb – tonu 200 dollara.

RQC sədri Aydın Vəliyev Turan-a deyib ki, Azərbaycandan quş əti ixracı barəd deyilənlər həqiqətə uyğun deyil. «Toyuq ətini maya dəyəri 3 dollar olduğu halda 1 dollara necə satmaq olar?», deyə o təəccüblənib. Vəliyevin sözlərinə görə, broyler fabrikləri ixracata hazırlaşır, bu məqsədlə RF-dən mütəxəssislər gəlib. Hələlik Rusiyanın broyler məhsulu alacağını demək tezdir, deyə o bildirib.



Mütəxəssislərə görə, Azərbaycan ayda 1500 ton quş əti və yarımfabrikat ixrac edə bilər. Bu il ölkəyə quş əti idxalı artıb. Yanvar-sentyabrda Braziliya, Türkiyə, Niderland, Belçika və Çindən quş əti idxalı həcmi 6 367,4 ton olub. Bu, ötən ilkindən 2,5 dəfə çoxdur.
Bu il 1 kq quşçuluq məhsulu 71.3 sentə idxal edilib. Ötən il bu göstərici 76,8, 2012-ci ildə 73 sent olub. Pərakəndə satışda bu mal 6 dəfə baha satılır. Dövlətstatkoma görə, ölkədə quşçuluq məhsuluna tələbat ildə 100 min ton və ya 1 nəfər 10,5 kq-dır.

Toyuq ətinin həm ixrac,həm də idxal qiymətlərinin belə aşağı olmasının gömrükdəki maxınasiyalarla bağlı olması şübhə doğurmur. Hər halda heç kim xaricə toyuq ətini kiloqramı 20 sentdən, yəni təxminən 15 qəpikdən ixrac etməz. Amma gömrükçülərimiz iddia edir ki, Azərbayçanan Çinə məhz bu qiymətdən quş əti göndərilib. Absurd olsa da, təəccüblü deyil. Gömrükçülərimizin fantaziyası imkan verir ki, qiyməti bundan da aşağı göstərsinlər.



Məsələ ondadır ki, dövlət büdcəsinə keçən gömrük rüsumunu azaltmaq üçün həm idxal edilən, həm də ixrac olunan malların, o cümlədən quş ətinin qiyməti rəsmi sənədlərdə maksimum aşağı göstərilir. Ancaq sahibkarlardan gömrük rüsumu malın real qiymıtlilə və hətta artıqlamsı ilə alınır. Ortada olan fərq isə mənimsənilir. Bəzi hesablamlra görə, il ərzində bu fərq milyardlarla manatla(təxminən 4-5 milyard manat) ölçülür. Vaxtilə Dövlət Gömrük Komitəsinin sədri Aydın Əliyev də parlamentin içlasnda bunu dolaysıyla etiraf etmişdi. Büdcəyə isə Dövlət Gömrük Komitəsi 1 milyard manat ətrafında vəsait ödəyir. Qalan vəsait neçə olur, A. Əliyev buna aydını gətirməmişdi…

Vaqif