Kremlin soyuq qışı və Nemtsovun son “Baharı”

Dünya siyasətinin bütün müzakirələrinin başlandığı və qurtardığı Rusiyada tanınmış müxalifət liderinin qətlə yetirilməsi heç də birmənalı qarşılanmayıb. Ukrayna ətrafında başlanan və Krımın ilhaq olunması ilə nəticələnən, getdikcə dünya siyasi gündəminin əsas prioriteti olan münaqişədən sonra Boris Nemtsovun güllələnərək öldürülməsi bir çox versiyalara yol açıb. Nemtsovu çox vaxt Putin hakimiyyətinin qorxulu kabusu adlandırırdılar. Onu əsl demokrat, vətənpərvər, qərb yönümlü siyasətçi kimi xarakterizə edənlər də az deyildi. Bir vaxtlar Yeltsinin varisi adlandırılan siyasətçi Putin administrasiyasının barışmaz müxalifəti, Ukrayna münaqişəsinin isə sərt tənqidçisi və əleyhdarı idi. Bəlkə də taleyin qismətidir ki, son anlarında onun yanında məhz Ukraynadan olan sevgilisi olub. Nemtsovun öldürülməsi indiki dövrdə istənilən variantda dünyada təklənmiş durumda olan Rusiya üçün sıradan bir qətl hadisəsi olmayacaq.

Nemtsov qətlə yetirilərkən Kiyevdən olan 23 yaşlı model Anna Duritskaya ilə birlikdə “Bolşoy Moskvoreçskiy” körpüsü ilə həmin qızla birlikdə piyada gedirmiş. İlkin məlumatlara görə, Nemtsov və Duritskaya Moskva Mərkəzi Univermağından yerli vaxtla təxminən saat 23 radələrində çıxıb və Bolotnoya meydanına tərəf gedib. Hüquq-mühafizə orqanlarındakı mənbələr deyiblər ki, killerlər siyasətçini izləyiblər.

“Nemtsovun marşrutu müəyyən edilib. O və sevgilisi Mərkəzi Univermaqdakı restoranda şam ediblər, bundan sonra gəzintiyə çıxıblar. Belə görünür ki, onların arxasınca univermaqdan düşüblər. Killerlərin ortaqlarındna biri onların hara getdiyini qatillərə bildirib. Siyasətçi qızla birlikdə Qırmızı meydanı keçib və Vasilyevsk enişinə tərəf yollanıb. 200 metr gedəndən sonra xarici markalı avtomobil onlara yaxınlaşıb və killer siyasətçiyə yaxın məsafədən atəş açıb, bundan sonra həmin maşınla aradan çıxıb” - deyə mənbə bildirib.

Hüquq-mühafizə orqanlarında hesab edirlər ki, bu qətl diqqətlə planlaşdırılıb və peşəkarlar tərəfindən həyata keçirilib. Qətl düz Kremlin divarına bərkidilmiş videomüşahidə kamerasının altında baş verib. Lakin həmin kameranın hadisəni çəkib-çəkmədiyi məlum deyil. Nemtsovun ailəsinin vəkili deyib ki, Nemtsovun ünvanına sosial şəbəkələrdə təhdidlər gəlirdi və bu barədə hüquq-mühafizə orqanlarına məlumat verilmişdi. Lakin heç bir tədbir görülməyib.

Tanınmış siyasətçinin ölümü ilə bağlı bir çox versiyalar irəli sürülüb. Rusiya prezidenti Putin siyasətçinin qətlini sifariş və təxribat adlandırıb.

SSRİ-nin ilk və son prezidenti M. S. Qorbaçov onun öldürülməsini Rusiyada sabitliyi pozmağa çalışan qüvvələrin təxribatı adlandırıb. “Ölkədə təcili tədbirlər görmək lazımdır. Lakin güc metodundan istifadə vəziyyəti daha da kəskinləşdirə bilər. Bu cür cinayətlərdə günahkarları tapmaq çətin olur. Xaricdə anti-rus qüvvələr bu cinayətdən istifadə edə bilərlər. Çünki onlar hökuməti necə devirmək barədə düşünürlər. Lakin Qərb çox güman ki, buna getməyəcək”-deyə Qorbaçov münasibət açıqlayıb.

Bir çox siyasi analitiklər isə Nemtsovun qətlə yetirilməsində birbaşa Putin administrasiyasını günahlandırıblar. Nemtsovun Ukrayna münaqişəsində anti-Rusiya mövqe tutması da bu versiya üzərində dayananların əsas arqumentidir. Müxalif siyasətçi, Nemtsovun həmkarı İlya Yaşin onun ölümündən əvvəl əlində maraqlı materialların olduğunu deyib. İ.Yaşin bildirib ki, sonuncu dəfə Nemtsovla görüşəndə o, “Putin və müharibə” adlı kitab yazmaq planından danışıb. Onun sözlərinə görə, Nemtsovun əlində Ukrayna ərazisində rus silahlı qüvvələrinin iştirakını sübut edən təkzibedilməz materiallar olub və siyasətçi onları dərc etməyi planlaşdırmışdı.

Nemtsovla münasibətləri heç də yaxşı olmayan Jirinovski isə siyasətçinin qətlində Ukrayna tərəfini ittiham edib. Onun sözlərinə görə əsas məqsəd münaqişənin sülh yolu ilə həllinə mane olmaq olub.

Hətta Nemtsovun qətlində radikal islamın izlərini də axtaranlar var. İstintaq Komitəsinin saytında dərc edilmiş versiyalardan birinə əsasən, Nemtsovun qətlə yetirilməsinin motivi onun Fransa satirik jurnalı “Charlie Hebdo”nun redaksiya heyətinin güllələnməsi ilə nəticələnən terror aktına münasibəti ola bilər.

Məlumatda deyilir: “Nemtsov “Charlie Hebdo” jurnalının redaksiyasında jurnalistlərin güllənməsinə münasibəti ilə bağlı təhdidlər alıb.

Səsləndirilən bütün versiyaların heç biri hələ ki, öz təsdiqini tapmayıb. Lakin, əksər analitiklər Rusiyada prinsipial mövqeyi ilə tanınan bir siyasətçinin qətlə yetirilməsinin daha çox hakimiyyətin maraqlarına xidmət etməsi qənaətindədirlər. Onların fikrincə, bu fakt Rusiyada avtoritarizmi daha da gücləndirəcək.

Martın 1-də Moskvada Rusiya müxalifətinin birləşmiş qüvvələrinin antiböhran əleyhinə “Bahar” adlı yürüşü keçirilməli idi. Yürüşün əsas təşkilatçılarından biri də Nemtsov idi. Onun öldürülməsindən sonra isə aksiya siyasətçinin anım yürüşü ilə əvəz olunub. Nemtsova bu “Baharı” görmək qismət olmadı, baxmayaraq ki, Rusiyada hələ çox “baharlar” olacaq!

Mustafa