18 oktyabr 1991-ci ildə Azərbaycan türklərinin tarixində çox önəm kəsb edən hadisə gerçəkləşdi: Azərbaycan ikinci dəfə müstəqilliyini əldə etdi.

Bu müstəqilliyimiz nəticəsində dövlətimiz, başımızın üstündə dalğalanan əbədiyaşar ümummili liderimiz M.Ə.Rəsulzadənin şah əsəri olan üçrəngli bayrağımız,özündə böyük simvolik mənalar əksetdirən gerbimiz və gözlərimizdən yaş gələrək ifa olunan himnimiz oldu.

Amma çox təəsüflər olsun ki, türk millətim hələdə milli soyadlarımıza sahib deyil. Beləki, soyadlarımız içərisində ruslaşmış(məs.Abdunov, Yusupov, Tukanov, Kuseynov, Useynov, Qaflanov, Qaldayev, Veliyev, Velcanov, Saymanovvə. s ), həmçinin rus və fars mənşəli sonluqlara malik soyadlar hələ də üstünlük təşkil edir!

Mən, bu cür aktual məsələ haqqında hələ 2010-cü ildə müdavimlik dövrümdə fikirlərimi mürəkkəblə kağıza töküb və məqaləkimi “Türküstan” qəzetində çap olunmağa vermişdim, lakin nədənsə onlar bu yazını çapa vermədilər. Görünür adı Türküstan olan qəzetin idarə heyətinə türk millətinin soyadlarının rus və fars mənşəli olması maraqlı deyil!

Təbii ki, bu hadisədən sonra mən həvəsdən düşdüm, lakin 5 il sonra, yəni, 2015-ci ilin dekabrında yenidən bu yazını yazmaq qərarına gəldim, lakin, artıq genişləndirilmiş bir şəkildə. Nəisə…

Elə dövlətin icra orqanları da bu barədə hələ ki, ciddi tədbir görmək istəmir... Doğrudur, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Terminalogiya Komissiyasının nəzdində “Adlar və Soyadlar” haqqında xüsusi komissiya yaradılsa da, eləcə də Milli Məclisdə fərdi olaraq bəzi deputatlar xala xətrin qalmasın deyə bu məsələyə toxunsalar da soyadlarımızın milliləşdirilməsi sahəsində heç bir irəliləyiş yoxdur. Hətta haqqında söz açdığım “komissiya” və bəzi “deputatlar” utanmazcasına tarix boyu bizim kürəyimizə bıçaq sancaraq, cənub torpaqlarımızı işğal edən farsların soyadlarının sonluğu olan “ZADƏ” ni bizlərə sırıyaraq azərbaycan türklərinin əsl soyadlarına məhz bu sözün əlavə olunmasını millilik kimi qiymətləndirir və əhəmiyyətini qeyd edirlər.

Bu bədbəxtlər anlamırlar ki, soyad hər bir millətin pasportudur və hələ heç rus bəzəntilərindən qurtula bilmədiyimiz bir vaxtda nə üçün bizlər pasportumuzu fars soyadları ilə bəzəməliyik?!Məgər hansısa rus və ya fars öz soyadını türkləşdirir…? Əlbətdə yox! Hətta ölkələrində olan türk toponim adlarını ruslaşdırırvə şəxs adlarının

qoyulmasını belə qadağan edirlər, bu sahədə farslar ruslardan daha çox canfəşanlıq göstərirlər...

O zaman biz nə üçün millətimizə qarşı düşmənçilik bəsləyən millətin sözünü soyadımıza əlavə etməliyik?

Şəxsən özüm yüksək hərbi, mülki və elmi vəzifə “sahibləri” ilə ünsiyətim zamanı övladlarının soyadlarını “ ZADƏ” kimi yazdırdıqlarını biləndə, onlardan niyə məhz “ ZADƏ”-ni seçmələrini soruşduqda, cavabında qeyd edirlər ki, -ov; -yev soyad sonluğu ruslarda olur, “ZADƏ” isə milli mənşəlidir.

Bu cür düşüncədə olanlara izah edib aşılamağa çalışıram ki, o dediyiniz fars sözüdür və mənası oğul deməkdir və bu söz bizim soyadlarımızın milliləşdirilməsinə xidmət etmir, əksinə, farslaşdırır……

Bu açıqlamadan sonra o kateqoriyalı “qalstuklu oxumuşlar” utanmazcasına və həyasızcasına qayıdıb deyirlər ki, sonu “ZADƏ” ilə bitən soyadlar çox gözəl vurğu və intonasiya ilə səslənir və dilimizə yatır, nə olsun ki, farslarındı...

Bu cür düşünən insanlar modern Azərbaycan türk kültürünü fars sözləri ilə bəzəməyə çox səy göstərirlər, nəticə olaraq onlar haqqında aşağıdakı sözləri demək olar:

“Eşq olsun Azərbaycan türk mədəniyyətinə qənim kəsilən farslara rəğbət bəsləyən “qalstuklu cənablara”…….!”

Bu gün dövlət vətəndaşların övladlarına Hitler adının verilməsinə qadağa qoyur. Məgər Hitler adından daha gülməli, biabırçı və qorxulu adlara (Kombayn, Mçs, Kolxoz, Komissar, Partiya, Komsomol, Sovet, Quzubala, Qağamkişi və s.) sahib olan şəxslərlə bağlı ölçü götürüb ki, Hitlerin bostanına daş atırlar? İstər-istəməz ortaya belə bir sualda çıxır ki, məgər Hitler Azərbaycan türklərinin irsinə zərbə vuraraq onun torpağını iki yerə bölüb..? Yoxsa fars zindanlarında cənublu soydaşlarımıza seksual xarakterli təcavüz edərək sonra dar ağacından asılmalarınadamı fətvanı Hitler verib…? Əlbətdə ki, yox! Bu fətvanı verən molla libası geyinmiş fars vampirləridir…! Bəs o zaman uşaqlara Hitler adının verilməsinə qoyulan qadağa cənublu qardaş-bacılarımızın başına min bir oyun açan farsların “ZADƏ” sözünə niyə şamil olunmamalıdır ?!

Amma məsələ yalnız soyadlarımızla bitmir, adlarımızda artıq kütləvi sürətdə türklüyünü itirir. Fikir versəniz görərsiniz ki, artıq dünyaya gələn körpələrə Cavanşir, Araz, Azər, Anar, Elxan, Elşən, Elcan, Eldəniz, Koroğlu, Elturan, Elgün, Elnur, Günel, Günay, Aygün, Aygül, Aybəniz, Sevil, Arzu, Tomris və s. kimi adlar ya qoyulmur, ya da çox az qoyulur.

Yuxarıda qeyd etdiyim milli mənşəli adların yerini Əli, Hüseyn, Zəhra, Fatimə kimi farsların əlində təbliğata çevrilmiş adlar tutub.

Ədliyə Nazirliyi və Dövlət Statistika Komitəsinin müvafiq sorğularına əsasən son 5 ildə Əli, Hüseyn, Zəhra, Fatimə adlarının qoyulması rekord həddə çatıb.Belə ki, 15225uşağa Zəhra, 11377 uşağa Fatimə, 10967 uşağa Hüseyn, 11267 uşağa isə Əli adları qoyulub. Cari ilin 9 ayı ərzində isə Zəhra adı dünyaya gələn qız övladlarına ən çox qoyulan ad olub – 2348 körpəyə. Əli 1286, Hüseyn adı isə 1668 körpəyə qoyulub.

İndi deyəcəyim ifadə ola bilər bəzi oxuculara xoş gəlməyəcək, amma düşünürəm ki, biraz məntiqlə düşünsələr nə demək istədiyimi anlayacaqlar!

Söhbət Fatimeyi-Zəhra ilə tariximizin qəhraman və döyüşkənlik nümunəsi olan Azərbaycantürkü, Massaget Hökmdarı Tomrisin müqayisəsindən gedir. Fatimeyi-Zəhranı İslam peyğəmbəri olan Muhəmmədin qızı, peyğəmbərin səhabələrindən və “Rəşidi xəlifələr” dövrünün 4-cü xəlifəsi olan Əli ibn Əbutalibin zövcəsi, eləcə də xəlifə Yezidə qarşı müxalif çıxmış Hüseyn ibn Əlinin( hərçənd şiələr onun məqamını həddən artıq yüksəldir, Allahın İmamı kimi adlandırırlar) anası kimi tanıyır və hörmət bəsləyirik. Ola bilər o xanım öz dövründə ərəblər üçün çox hörmətli və dəyərli xanım olub, həmçinin bir çox özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə indiki bəzi “namaz qılıb” əməllərində isə bir çox İslam və müsəlmançılıq ənənələrinin əlehinə işlər tutan qadınlara nümunə ola bilər….!

Lakin heç bir halda xanım Fatimeyi-Zəhranın olmayan xüsusiyyətlərini yalan yerə uydurub və ya şişirdib qeyrətli, mərd, döyüşkən Azərbaycan türk qadınlarından üstün tutmağa haqqımız yoxdur!

Nə üçün son 5 ildə Tomris adı Fatimə və Zəhra adları qədər uşaqlarımıza qoyulmur? Məgər Tomris Azərbaycan türklərinin tarixi şəxsiyyəti deyilmi? Yoxsa tarixdə ilk fars Əhəməni dövlətinin banisi və ilk hökmdarı olan , Azərbaycan torpaqlarına təcavüz etmiş II Kirə qarşı vuruşaraq mübarizə aparmış və onu məğlub edərək başını kəsmiş kişi qeyrətli, döyüşkən, qəhrəman qadın, adının uşaqlara verilməsini Fatimeyi-Zəhradan daha çox haqq etmirmi?

Gəlin əyri oturaq düz danışaq ki, Fatimeyi-Zəhra şiə klerikalistlərinin özləri üçün ilahiyyatlaşdırdığı istər keçmişdə, istər hal-hazırda istərsə də gələcəkdə ola biləcək ən üstün qadın obrazıdır! Bu cür mövqe daha çox Şimali Koreyanın( Koreya Xalq Demokratik Respublikası - KXDR) banisi və ilk prezidenti olan Kim İr Senin koreyalılar üçün Allahlaşdırılmasına çox bənzəyir, məhz adı çəkilən dövlətin 1998-ci ildə refendum vasitəsilə qəbul olunmuş Konstitusiyasına düzəlişdən sonra 1994-cü ildə vəfat etmiş Kim İr Seni KXDR-in “Əbədi Prezidenti” elan etdilər. Bu cür addım

qərb mətbuatında belə səslənir: Şimali Koreyada hakimiyyət mənbəyi ölü bir şəxsə məxsusdur! Çox gülməli səslənsə də başda fars şiələri olmaqla ölkəmizdə də olan əksər şiə inanclı insanlar Fatimeyi-Zəhranı bütün dünya qadınları üçün İlahə adlandırır və onun ruhu qarşısında məcburi baş əyməyə səsləyir- eynən Şimali Koreya variantında, sadəcə cinsiyyət fərqi ilə...

Heç kəs Fatimeyi-Zəhranın şəxsiyətini təhqir etmir, sadəcə olaraq o qadın Tomris qədər mərd, namuslu, döyüşkən və qəhrəmanlıq nümunəsi göstərməyib, istər milli tariximizə istərsə də dünya tarixinə zərrə qədər də olsun təsiri olmayıb və tam əminliklə deyə bilərik ki, Fatimeyi-Zəhranın tariximizə heç bir aidiyyatı yoxdur!

Əgər kimlərsə dediklərimə şübhə və təəccüblə yanaşırsa, açıb tarix kitablarını mütaliə etsinlər və yanlış nəisə qeyd etmişəmsə, o zaman Fatimeyi-Zəhranın tarixin gedişatına təsirini və tariximizə olan bağlılığını sübut kimi qarşıma qoysunlar!

Hərçənd, heç bir zaman belə bir misal gətirə bilməzsiniz, çünki İlahi Qadın tək ilahiatlaşdırdığınız qadında hamı kimi bəşərdir və heç zaman o xanımın tariximizə və millətimizə Tomris bağlılığının zərrə qədərini də sübuta yetirməyi bacarmazsınız, çünki tariximiz - eynən sosiologiyadan oxuduğumuz kimi- təyin olunan bir statusumuzdur və bu statusumuzu farslar kimi heç vaxt dəyişdirə, saxtalaşdıra bilmərik, çünki biz tariximizlə dünyaya meydan oxuyan türk millətiyik!

Yuxarıda haqqında söhbət açdığım “qalstuklu cənablar” ölkəmizdə kütləvi halda baş verən fars meyilli naturalizasiyanı gördükdə özlərinə sual verirlərmi ki, bizlər bir millət olaraq kimik? Və sonda bizi hansı aqibətlər gözləyir…? Yalnız ölkədə gələcəkdə də son zamanlar Nardaran hadisələri kimi çaxnaşmalar baş verəndə və öldürülənlərin sayı artıq 5-6 nəfər ilə deyil, yüzlərlə və minlərlə olanda bu “Qalstuklu ağıllılar” qış yuxusundan oyanacaq və deyəcəklər ki, “dəhşət Azərbaycanda klerikalizm baş alıb gedir….” Lakin oturub papaqlarını qarşılarına qoyub deməyəcəklər ki, ölkədə klerikalizmin baş alıb getməsi özləri kimi cahillərin ucbatındandır! Nə isə…… Qayıdaq soyadlarımıza..

Azərbaycan Respublikasının əhalisi Azərbaycan türklərindən və müxtəlif azsaylı xalqlardan təşkil olunduğundan vətəndaşların soyadlarınında aşağıda göstərilən kimi olması daha məqsədə uyğundur:

- Azərbaycan türklərinin (buraya vətəndaşlığı olan mesxeti türkləri, avarlar və digər azsaylı türk xalqları da daxildir) soyad sonluqları: lı, li, lu, lü, oğlu(oğulları), gil, xanlı, bəyli, soy, və heç sonluqsuz. Məs: Məmmədli, Məmmədoğlu, Məmmədsoy, Məmməd və s.

- Talışlar, tatlar, kürdlər və bunlar kimi başqa millətlərin nümayəndələri: -zadə, -i, -vi, -pur;

- Ruslar, ukrainlər, malakanlar və bunlar kimi başqa millətlərin nümayəndələri: ov, yev, ova, yeva, -ski(ki, kiy), ko;

- Ləzgilər və az saylı dağıstan xalqları : ov, yev, ova, yeva;

- Gürcülər: -vili, -adze, -iya(ya)

- Ermənilər : an, yan

- Dağ yəhudiləri: iç, ilic, viç, man.

İnanıramki, damarlarında türk qanı axan, milliyətçi ruhlu soydaşlarım yuxarıda qeyd etdiyim məsələlərə biganə yanaşmayacaq və milli kimliyimizi və mənsubiyyətimizi qoruyub saxlamaq üçün mübarizə aparacaqlar…….!

Yaşasın Azərbaycan türkləri!

Var olsun Bütöv Azərbaycan!

Abdulla İsmayiloğlu

gundemxeber.az