Maliyyə naziri oliqarx həmkarlarından ehtiyat edir; Dövlət Maliyyə Nəzarəti Xidmətinin fəaliyyəti görünmür

Dövlət büdcəsinin, o cümlədən məqsədli büdcə fondlarının və büdcə təşkilatlarının büdcədənkənar vəsaitlərinin, habelə dövlət zəmanəti ilə alınmış kreditlərin məqsədli və səmərəli xərclənməsi üzərində dövlət maliyyə nəzarətini həyata keçirən ciddi bir qurumun Maliyyə Nazirliyi tərkibində fəaliyyət göstərən Dövlət Maliyyə Nəzarəti Xidmətinin adını da olsa yəqin ki, eşitmisiniz. Bax, bu Xidmətin qanunlarla müəyyən olunmuş kifayət qədər hüquq və vəzifələri var.
Onlardan bəlkə də birincisi məhz elə nəzarət tədbirlərinin həyata keçirildiyi təşkilatların maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin yoxlanmasından sonra zərurət yarandıqda yoxlama materialları müvafiq hüququ-mühafizə orqanlarına göndərilməsidir. Lakin maliyyə işçilərinin əksəriyyəti də bilir ki, bu cür hallar istisnalarla bağlı olur. Bölgələrdə işləyən 10 regional maliyyə müfəttişliyi vasitəsilə Maliyyə Nazirliyi dövlət büdcəsindən ayrlan vəsaitlərin düzgün xərclənməsinə ciddi nəzarət etmək imkanındadır. Lakin əksər hallarda büdcə yeyintilərinin yumşaq desək səsi belə çıxmır. Bunun hansı səbəblərdən baş verdiyi də qaranlıq qalır. Büdcə vəsaitlərinin təyinatı üzrə xərclənməsinə nəzarətin kifayət qədər qənaətbəxş olmaması Hesablama Palatasının apardığı yoxlamalardan sonra daha qabarıq nəzərə çarpır.
Bu yaxınlarda Hesablama Palatasının açıqladığı sənədlərdə də məhz bir sıra sahələrdə nəzarətsizlikdən istifadə edən yerli büdcə təşkilatlarının fəaliyyətində ciddi nösanlar üzə çıxarmışdı. Xüsusən təhsil, səhiyyə sistemində lüzumsuz büdcə israfçılığına yol verildiyi məlum oldu.
Halbuki, belə yeyintiləri aşkarlamağa Maliyyə Nazirliyi sadəcə borcluydu. Lakin bunlar yalnız üzdə olan məlumatlardır. Geniş infrastuktura malik büdcə təşkilatlarının rəhbərləri bir çox hallarda maliyyə yoxlamalarının təhlükəsini neytrallaşdırmağa asanlıqla nail ola bilirlər. Bu gün adi vətəndaş da bilir ki, təhsil və səhiyyə obyektlərinin tikintisi zamanı xərclərin bir neçə dəfə şişirdilməsi, əmək müqaviləsi bağlanmadan vətəndaşların işə götürülməsi yeyintiləri leqallaşdırmaq üçün əsas vasitələrdəndir. Büdcə israfçılığına nəzarət etməli olan strukturların nümayəndələrinin hansısa marağının təmin edilməsi bu sahədə geniş büdcə talanlarının ört-basdır edilməsinə səbəb olur ki, nəticədə dövlət zəncirvari ziyan çəkir. İşçi qüvvəsinin sayının ciddi-cəhdlə gizlədilməsi nəticə etibarı ilə vergidən, eynən də digər məcburi ödənişlərdən yayınmalara gətirib çıxarır. Bu cür halları əksər rayonlarda, hətta paytaxtın bəzi rayonlarında tikinti işlərinə cəlb edilmiş əksər təşkilatların fəaliyyətində asanlıqla üzə çıxarıla bilərdi, bir şərtlə ki, maliyyə nəzarəti düzgün istiqamətləndirilsin.
Maliyyə Nazirliyinin Dövlət Maliyyə Nəzarəti Xidməti çox böyük səlahiyyətlərə malik mühüm bir qurumdur. Bu qurumun fəaliyyəti nəticəsində aşkar edilə biləcək mənimsəmə faktları nazirliyə belə mənimsəmələrə yol vermiş təşkilatlara qarşı ciddi tədbir görülməsi üçün ciddi əsas verir. Belə situasiyalarda gərəkli sanksiyalara və ciddi cəza tədbirlərinə rəvac verilməsi dövlət büdcəsini qənaət edilmiş milyonlarla manat vəsaitlə doldurmaq demək olardı. Təəssüf ki, bu gün Samir Şərifovun rəhbərlik etdiyi Maliyyə Nazirliyinin yoxlama və təftişləri oliqarxların maraq dairəsinə baş vurmaq gücündə deyil. Nazirliyin indiki fəaliyyətini məşhur yazıçı Anton Çexovun "Qılaflı adam" əsərindəki Belikov obrazı ilə müqayisə etmək olar. Bunun dilimizdə açmasını təxminən "yoxlayaram, birdən zibili çıxar" kimi ortaya qoymaq olar. Elə isə sual olunur ki, dövlət rəhbərliyinin həvalə etdiyi bu ciddi və məsuliyyətli vəzifədə oturub niyə oliqarx maraqlarına işləyirsən. Bəlkə yerini daha cəsarətli məmur tuta bilərdi?

Mahir