200 və 500 manatlıq əsginazların dövriyyəyə buraxılması nəyisə dəyişəcəkmi?

gundemxeber.az Milli Bank çox yaxın zamanlarda ölkə iqtisadiyyatına öz mənfi təsirlərini göstərəcək qərara imza atmağa hazırlaşır. Söhbət daha iri nominallı pul əsginazlarının çap olunaraq dövriyyəyə buraxılmasından gedir. Rəsmilər bu addımı iri nominallı pul kütləsinin çatışmazlığı ilə izah edir. Amma dövriyyəyə buraxılacaq 200 və 500 manatlıq əsginazların da problemi həll edəcəyi inandırıcı görünmür.
Əslində hazırda ən iri nominallı əsginaz olan yüzlüklər kifayət qədərdir və problem heç də əsginaz çatışmazlığından qaynaqlanmır. Sadəcə olaraq, vətəndaş haqlı olaraq hökumətə inanmadığından yığım vasitəsi kimi yararlandığı yüzlükləri banklarda deyil, daha çox özlərində saxlamağa üstünlük verir ki, bu da mövcud mənzərənin yaranmasına gətirib çıxarır. İndi yeni 200 və 500-lük əsginazların dövriyyəyə buraxılması ilə guya nə dəyişəcək? Bir müddətdən sonra anoloji çətinliklə yenidən qarşılaşmalı olacağıq.
Odur ki, hökumətin həyata keçirməyə hazırlaşdığı iri nominallı pullların çapını çıxış yolu saymaq olmaz. Bu olsa-olsa müvəqqəti önləyici tədbir xarakteri daşıya bilər.
Milli Bankın rəsmiləri isə bununla bağlı müxtəlif vaxtlarda verdikləri açıqlamalarda isə bu addımı az qala «inkişaf edən» Azərbaycan iqtisadiyyatının növbəti uğuru kimi təqdim etməyə çalışırlar: «Azərbaycan iqtisadiyyatının, eləcə də bank və ödəniş sistemlərinin dinamik inkişafı milli valyutaya olan inamın artmasına, onun regional miqyasda cəlbedici valyutaya çevrilməsinə gətirib çıxarıb. Eləcə də ölkədə makroiqtisadi və maliyyə sabitliyinin təmin olunması regional iqtisadiyyatların və maliyyə sistemlərinin «manatlaşması» üçün imkan yaratmış və bu tendensiya perspektivdə milli valyutanın miqyasının daha da genişlənəcəyini şərtləndirir. Azərbaycan manatının regionda ən dayanıqlı və etibarlı valyutaya çevrilməsi onun ödəniş və yığım funksiyasını gücləndirib ki, bu da iri nominallı pul nişanlarına (50 və 100 manat) olan tələbin həcmini artırıb». Amma kimin nə deməsindən və islahatları «iqtisadi inkişafın» təzahürü kimi təqdim etməsindən asılı olmayaraq unutmaq olmaz ki, gözlənilən dəyişiklik manatın alıcılıq qabiliyyətinə mənfi təsir edəcək.
İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin nümayəndəsi Pərviz Heydərov isə bir müddət öncə pul çatışmazlığına görə az qala xalqı ittiham edərək yeniliyə aşağıdakı kimi haqq qazandırmağa çalışmışdı: «Pensiyanı alan pensiyaçı dərhal gedir, terminaldan o vəsaiti nəğd şəklində çıxarır. Nəyə görə? Çünki birinci növbədə bu, psixoloji məsələdir. Buna bir növ öyrəşmək lazımdır».
Başa düşmək olmur, bunlar xalqa nəyi öyrətmək istəyir? Əgər pensiyaçı öz hökumətinin bankına etibar etmirsə və pulunun bankomatda nəinki bir gün, hətta bir neçə saat belə qalmasına dözmək istəmirsə bunun günahkarı ilk növbədə hakimiyyətdir. Bəli, görün iqtisadi krizis nə həddədir ki, təqaüdlərin verildiyi günlərdə bankomatların qarşısı əsl bazarı xatırladır. Yaxşı, indi bir anlıq düşünün: Əgər doğurdan da hər şey hakimiyyət rəsmilərinin iddia etdiyi kimi əladırsa və ölkədə sürəkli iqtisadi inkişaf yaşanırsa bəs, bu kimi hallara nə ad vermək olar? Odur ki, ölkədə köklü iqtisadi islahatlar aparılmadan və iqtisadi azadlıqlar bərpa edilmədən istənilən nominalda pulların çapı problemin həll yolu sayıla bilməz.

Orxan