Rayonda bütün sahələr üzrə böhran yaşanır
Tovuzun xeyli kəndinin Ermənistanla həmsərhəd olduğunu və o kəndlərin sosial-iqtisadi inkişafı üçün görülən işləri yetərli saymaq olmaz. “Tovuzda işsizlik kifayət qədər yüksək səviyyədədir, əhalinin əsas dolanışıq yeri kənd təsəsrrüfatı, əkin-biçindir. Son illərdə obyektiv və subyektiv səbəblərdən bu sahədə çox ciddi problemlər var. İnsanların maddi vəziyyəti imkan vermir ki, əllərində olan torpaq sahələrini əkib becərsinlər, məhsul götürsünlər. Digər tərəfdən isə zərərvericilər imkan vermir ki, məhsul yetişsin və normal məhsul əldə olunsun. Eyni zamanda, subyektiv səbəblər də var ki, rayonda suvarma ilə bağlı ciddi problemlər mövcuddur. Bu problemlər hələ neçə illərdir ki, həllini tapmayıb”. Tovuzda infakstrukturun vəziyyətini də yüksək qiymətləndirə bilmərik: “Enerji, qaz təhcizatı sahəsində problemlər var. Rayonun dağ kəndlərinin əksəriyyəti və aran kəndlərinin də bir-ikisində də qaz təhcizatı yoxdur. Elektrik enerjisinin verilməsi də aşağı səviyyədədir. İşıq sərhəd kəndlərində də fasilələrlə verilir”.
Adının çəkilməyini istəməyən şikayətçi, rayonun təhsil və səhiyyə sistemindən də danışdı: “Təhsil sahəsində ölkədə olan problemlər Tovuzda da mövcuddur. Rayonda təhsilin səviyyəsini yüksək qiymətləndirmək mükün deyil. Tanıdığım kəndlər var ki, son 10 ildə ordan ali məktəblərə qəbul olanların sayını barmaqla saymaq mümkündür.Səhiyyə sistemində özəl fəaliyyət göstərən həkimləri çıxmaq şərtilə normal bir xidmət görmək mümkün deyil. Rayon mərkəzi xəstəxanasının yeni binası tikilib, bəlkə indi nəsə dəyişiklik olsun. Bir sıra dəyişiklikləri çıxmaq şərtilə Tovuzda regional inkişafın yüksək səviyyədə olduğunu demək qeyri mümkündür”.Rayon icra başçısı ilə əhali arasında münasibətləri dəqiq bilmədiyini deyən həmsöhbətimiz rayonun millət vəkili Qənirə Paşayevanın işçi fəaliyyətindən danışdı.“Rayon icra başçısının birbaşa görməli olduğu işləri Qənirə Paşayeva Milli Məclisinin üzvi olaraq yerinə yetirir. Çox aktiv, insanların problemlərinə, həyat şəraitinə qayğı ilə yanaşan bir millət vəkilidir”.
Digər həmsöhbətimiz rayonun Əlibəyli kəndindən olduğnu vurğulasa da adını açıqlamaq istəmədi və fikirlərini bu qaydada vurğuladı:“Ölkədə, həmçinin Tovuzda da Azərbaycanın imkanları səviyyəsində olmasa da, müəyyən inkişaf var. Mən demirəm ki, rayonda zavodlar, fabriklər, müəssisələr açılıb, işsizlik problemi həll edilib, yerli istehsal yüksək səviyyədədir. Xeyr, insanlar əvvəlki qədər olmasa da, çətinliklə çörəkpulu qazanırlar”.Mənbəmiz Tovuzun kənd təsərrüfatı rayonu olduğunu qeyd etdi: “Rayonumuz kənd təsərrüfatı rayonudur, heyvandarlıq və əkin-biçin üçün əlverişli imkanlar var, amma əhali bu imkanlardan o qədər də yararlana bilmir. Buna həm yerli İcra Hakimiyyətin yaratdığı problemlər, həm də əmək qabiliyyətli əhalinin, daha çox da kişilərin ölkədən xaricdə olması mane olur. Təkcə bizim 500 evlik kəndimizdən 60 ailə bütövlükdə Rusiyada yaşayır, 300-dən artıq ailədən isə oğlanlar, kişilər Rusiyada çörəkpulu qazanırlar”.“Bizim kəndimiz sərhəddə yerləşir, ona görə də yolu yüksək səviyyədə olmalıdır” deyən mənbə bu sahədə də problemlərin olduğunu vurğuladı: “Təəssüflər olsun ki, uzun illər kənd camaatı çox ciddi yol problemləri yaşamalı olub. Son iki-üç ildə kəndin girişində su anbarı tikildiyi üçün yolu dəyişiblər və nə yaxşı ki, yeni yol əvvəlkindən fərqli olaraq asfaltlanıb. Kəndarası yoldan isə danışmağa dəyməz. Rayonumuzun dağ kəndlərində də ötən ilə qədər yollar bərbad vəziyyətdə idi.
Dağ kəndlərinin əksəriyyətində qazsızlıq problemi hələ də qalmaqdadır. Şükürlər olsun ki, heç olmasa son illər elektrik enerjisi ilə təminat yaxşıdır”.Həmsöhbətımızın sözlərinə görə, səhiyyə ilə bağlı ölkə üzrə mövcud olan problemlər Tovuzdan da yan keçməyib: “Ailəmizdə, qohum-əqrəbada bir az ciddi xəstə olanda məcbur olub Bakıya gətiririk ki, burada yaxşı həkim tapmaq bir qədər asandır. Xəstəxanalarımıza gəldikdə, ötən ilin sentyabrında rayonun uşaq xəstəxanasında oldum və sözün düzü, dəhşətə gəldim. Uşaqlara masanın üzərində sistem qoşmuşdular”.Həmsöhbətim məktəblərlə bağlı o qədər də dəqiq danışa bilmədi, çünki başqa kəndlərdən xəbərim yoxdur dedi: “Amma öz kəndimizin məktəbinin ürəkaçan səviyyədə olduğunu deyə bilmərəm. Kənddə qaz ola-ola məktəbdə istilik odunla təmin olunur. Bunun səbəbini mən anlaya bilmirəm”.Azərbaycanın bütün rayonlarına xas olan spesifik problemlər, məsələn, heç bir investisiya şəraitinin olmaması Tovuz rayonuna da məxsusdur. Digər bölgələrə nisbətən Tovuzda olan problemləri həll etmək hakimiyyətin son bir neçə ilə kimi bura ögey yanaşmasıdır”.
Adını bizə Nəriman deyən ağsaqqal , rayon əhalisinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatı - əkinçilik olduğunu qeyd etdi: “İlbəil bu sahədə azalmalar Tovuz rayonunda da baş verir. Burada da əhali başqa rayonlarda olduğu kimi, korrupsiya halları ilə qarşılaşırlar. Rayonda bir neçə şirkətlər var idi ki, onlar özbaşınalıqlarına görə rayondan getdilər”.Azərbaycan elə bir yerdir ki, burada hansısa rayonu xüsusi fərqləndirmək mümkün olmur. Tovuzda da bütün rüşvətxorluq təhsildədir, korrupsiya baş alıb gedir, uşaqları fondpulu, süpürgəpulu ilə bezdirirlər. Rayonda təmir olunan məktəblər də var. Məktəblər təmir olunanda ora ancaq stol-stul qoyurlar. Axı məktəb təkcə stol, stuldan ibarət deyil.Səhiyyədən isə qismən məlumatım var. Deyirlər ki, təzə aparatlar bir-iki yerdə quraşdırılıb. Dövlət xəstəxanalarında əsas məsələ rüşvət, korrupsiya ilə bağlıdır. Doğum evi çox bərbad vəziyyətdədir. Axırıncı dəfə qardaşımın nəvəsi dünyaya gələndə özüm bunun şahidi olmuşam, adam əvvəlcədən bilsə ki, belə yerdə doğulur, heç dünyaya gəlmək istəməz”.Rayon İcra Hakimiyyətində həftənin ikinci günlərinin qəbul günü olduğuna baxmayaraq,“Sistem elədir ki, ola bilsin ki, qəbulda icra başçısı bir-iki nəfərin problemini həll etsin. Amma kütləvi sürətdə o problemlər həll olunmur. İki-üç saatlıq qəbulda beş-altı nəfər qəbula düşür, onların da problemi ya həll olunur, ya da olunmur. Tovuz rayonunda əsasən bələdiyyələrlə vətəndaşların çox ciddi problemləri var. O qədər problemlər mövcuddur ki, bu yalnız icra başçısının yox, ölkədə olan sistemin problemidir. Bir millət kimi hamı yaxşı başa düşür ki, ölkədə qanunların aliliyinə tam hörmətsizlikdir. Kim nə istəyir edir, eyni zamanda qadağa qoyulmuş məsələlərin həllində yuxarı dairələrin köməyindən də lazımi dərəcədə istifadə edir. Təəccüblü burasıdır ki, qanunları məhz elə qanunu işləyənlər pozurlar. Yeri gəldikdə də bu qanunlar yalnız aşağı təbəqəyə şamil edilir.
Elşad Məmmədov