Ötən həftə Dövlət Neft Fondunun illik büdcəsi ilə yanaşı fondun 2014-cü ildə idarə edilməsi üçün xərclər smetası da təsdiqləndi.

Yeni smetada nəzərə çarpan ilk dəyişiklik əvvəlki illə müqayisədə xərclərin azalmasıdır. Fondun gələn ilki xərcləri 33% və ya 28 milyon manat azaldılıb. Fond 2014-cü ili 58,1 milyon manatla yola verməli olacaq. Azalmanı şərtləndirən səbəb Neft Fondunun inzibati binasının tikintisinə ayrılan vəsaitin 2 dəfə azaldılaraq 30 milyon manata endirilməsidir. Bundan başqa qrant ödənişləri 6 dəfə, malların satın alınması isə 50% artırılıb.

Virtualaz.org bildirir ki, iqtisadçı ekspert Samir Əliyev “Media forum”a xərclər smetası ilə tanış olduqda onun diqqətini iki məsələnin çəkdiyini deyib: “Neft Fondunun büdcəsinin təsdiqinin ləngidilməsi artıq ənənə halını alıb. 2014-cü ilin büdcəsi 2013-cü ilin dekabr ayının 19-da təsdiqlənib. 2013-cü ilin büdcəsi isə hətta 2012-ci ilin son iş günü – dekabrın 30-u təsdiqlənmişdi. Əvvəlki illərin büdcəsində də oxşar vəziyyət müşahidə edilib. 2011-ci ilin büdcəsi 2010-cu ilin dekabr ayının 29-da, 2010-cu ilin büdcəsi 2009-cu il dekabrın 28-də təsdiqlənmişdi. Halbuki bu hal qanunvericiliyin birbaşa pozulmasıdır. Prezidentin 12 sentyabr 2001-ci il tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Fondunun illik gəlir və xərclər proqramının (büdcəsinin) tərtibi və icrası qaydaları”na görə, Neft Fondunun büdcəsi hər il dekabrın 1-dən gec olmayaraq təsdiqlənməlidir. Ancaq təcrübə göstərir ki, fondun büdcəsi ənənəvi olaraq dekabrın son günləri təsdiqlənir.

Fondun büdcəsində əməyin ödənişi fondu 51 faiz artıb. Gələn ilki büdcədə əməyin ödənişi fondu təxminən 2 milyon manat artaraq 5,9 milyon manata yüksəlib. Bu xərc maddəsinin açılışı verilmədiyindən həmin məbləğin hansı hissəsinin əməkhaqqına, o cümlədən ştatda olanların maaşına, hansı hissəsinin isə digər ödənişlərə aid olduğunu müəyyənləşdirmək çətindir. Ancaq Neft Fondunun əvvəlki illərin xərc smetalarının təhlili göstərir ki, ştatda olan işçilərin əməkhaqqı xərcləri orta hesabla 2,5 milyon manat təşkil edib. Fondda 110 nəfərin işlədiyini nəzərə alsaq, deməli, artımdan öncə qurumda işləyənlərin orta aylıq məvacibi 1880 manat olub. Bu isə ölkə üzrə orta aylıq əməkhaqqından ən azı 4,5 dəfə çoxdur. Artımdan belə nəticə çıxartmaq olar ki, yeni inzibati binaya köçməklə əlaqədar işçilərin sayı artırılacaq. Eyni zamanda son qiymət artımlarını kompensasiya etmək üçün işçilərin maaşının artırılması da istisna edilmir.

Ölkədə şəffaf qurumlardan hesab olunan Dövlət Neft Fondunun son 2 ildə xərclər smetası məhdud qaydada açıqlanır. Fond xərclərini ancaq maddə səviyyəsində açıqlamaqla kifayətlənir. Halbuki vahid büdcə təsnifatına uyğun olaraq xərclər bölmə, yarımbölmə, paraqraf, maddə və yarımmaddə səviyyəsində açıqlanmalıdır. Yəni əməyin ödənişi üçün ayrılan xərclərin hansı hissəsinin ştatda olan və olmayan işçilərin əməkhaqqı, hansı hissəsinin Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna ayırmalar, hansı hissəsinin icbari sığorta ödənişləri və s. təşkil etdiyi bilinməlidir.

Oxşar qapalılıq digər xərclərə aiddir. Fondun bank xərclərinin 7,4 milyon manat və ya ümumi xərclərinin 13 faizini təşkil etməsi isə heç bir məntiqə sığmır. Məlumat üçün bildirim ki, büdcə təsnifatına görə, bank xərcləri idarə və müəssisələrə banklar tərəfindən göstərilən bank xidmətləri haqqının ödənilməsi ilə bağlı xərclərdir. Bu xərclərin həcmi isə 1 faizdən çox ola bilməz. Ən yüksək xidmət haqqı ilə götürsək, bank xərcləri 7,4 milyon manat yox, 580 min manat olmalıdır”.