Keçən il mərhum Əbülfəz Elçibəyin ailəsinin yaşadığı evə gedəndə yay ayı olduğundan həyətdəcə oturmuşduq. Elçibəyin xanımını xəbərdar etmədən Əbülfəz bəyin Rəsulzadə qəsəbəsindəki yerləşən evinə getdiyimizdən qəfil qonaqla söhbət uzun çəkmədi.

Mediaya danışmağı sevməyən Elçibəyin həyat yoldaşı Həlimə Əliyeva ilə ümumi söhbət edib gördüklərimizi yazmışdıq.

Evin kiçik həyətində müsafirliyimizi edib, məlumat toplaya bilmədiyimizdən qonşularla söhbətləşmişdik. Qonşular ailənin sosial problemləri olduğunu demişdi. Kommunal borcların üst-üstə yığıldığını, hətta ailənin qazdan istifadə etmədiyini öyrənmişdik. Çünki borc çox yığıldığından evə qaz verilişi də dayandırılmışdı. Amma indiyədək ailə bu problemlər barədə bircə kəlmə də söz açmamışdı, heç Həlimə xanım qəzetimizə bu barədə danışmadı. O zaman hələ “Eks-prezidentlər haqqında” qanun da qəbul olunmamışdı. Ailə heç yerdən gəlir əldə etmirdi.

Hazırda Elçibəyin həyat yoldaşı qanuna əsasən, sabiq prezidentin xanımı kimi ayda 3750 manat təqaüd alır.

Onu da qeyd edək ki, həyatda olan sabiq prezident Ayaz Mütəllibov fəaliyyətdə olan prezidentin maaşının 50%-i qədər, yəni 7500 manat aldığına baxmayaraq, Elçibəy ailəsinə bu məbləğin yarısı ayrılıb.

Düz 1 il sonra Elçibəyin evinə onun arxivini çəkmək üçün gedəndə həm də əsl mənzərə ilə qarşılaşdım. Uçuq-sökük divarlar və tavan...

Elçibəyin oğlu Ərturqut Əliyev dəfələrlə mətbuata bildirib ki, hazırda ailə faktiki olaraq Əbülfəz Elçibəyin ev muzeyində yaşayır. Çünki Əbülfəz bəyin istifadə etdiyi əşyalar, 5 mindən çox kitabı evdə saxlanır.

Yer olmadığından Əbülfəz bəyin portretləri qalaq-qalaq evin küncünə yığılıb

Ötən gün Elçibəyin evində qonaq olanda həmin kitabların da, Əbülfəz bəyin arxivinin də canlı şahidi oldum. “Vorovski”dəki evin ikinci mərtəbəsindəki mebeli Elçibəyə verilən Atatürkün, Şah İsmayıl Xətainin, Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin portretləri bəzəyir. Üzərində inventar nömrəsi olan bəzi əşyalar, hətta 1999-cu ildə verilmiş “Media kralı-99" hədiyyəsi də saxlanır. Yer olmadığından Əbülfəz bəyin özünə aid portretlərin çoxu qalaq-qalaq evin küncünə yığılıb.

Divarların emulsiyası qopub-tökülür

Elçibəyin çarpayısı, şəxsi stolu və kitab rəfinin yerləşdiyi balaca otağa daxil olanda isə dəhşətə gəlirəm. Divarların emulsiyası qopuq-qopuqdur. Əşyaların böyük əksəriyyətini balaca otağa sığdıran Həlimə xanım Əbülfəz bəyə aid geyimləri dərman vasitəsilə qoruyur, onların korlanmamasına çalışır.

5 mindən çox kitab damda saxlanılır

Hədiyyələrin, diplom və portretlərin böyük əksəriyyəti ikinci mərtəbədəki kiçik otaqda saxlansa da, 5 mindən çox kitabı həmin otağa sığdırmaq mümkün olmayıb. Bu səbəbdən evin damı hazırda Elçibəyin “ev muzeyi” funksiyasını yerinə yetirir. Dama dik pilləkənlərlə çıxıldığından Həlimə xanımın bu yaşda oraya hər gün baş çəkməsi mümkünsüzdür. Lakin qohumlar kitabların korlanmaması üçün tədbirlər görür, ümumi nəzarət edilir, tez-tez kitabların yığıldığı qutular yeniləri ilə əvəzlənir.
Lakin damda hər gün təmizlik işləri aparılsa belə, çifayda. Tavan tamamilə yararsız vəziyyətdədir. Burada da təmir bərbad hala düşüb. Hətta dama çıxanda tavandan qopub düşən qəlpələrin də şahidi oldum.

Əslində, tarixi sənədlərin bu vəziyyətdə qalması onların məhvinə də gətirib çıxara bilər. Halbuki bunlar tarixi sənədlərdir, bir vaxtlar ölkənin birinci şəxsinə aid əşyalar həm də ölkə üçün əhəmiyyətlidir.

AXCP-nin “Xaqani-33" ünvanında yerləşmiş köhnə qərargahındakı qapıdan tutmuş, foto olan stendədək Elçibəyin evinə nə gəlibsə, qorunur, ailə arxivə xüsusi həssaslıqla yanaşır. İlk dəfə ”Gündəlik Teleqraf"ın üzünə açılan arxivin qorunduğunu biz də gördük.

Lakin bu evin qarşısındakı beş mərtəbəli binanın olması evə günəş şüasının düşməsinin qarşısını alır. Nəticədə otaqların vəziyyəti yararsız hala düşüb, divarların emulsiyası qopub-tökülür.

Hazırda ailə “eks-prezidentlər haqqında” qanunun verdiyi imkanlardan istifadə edir. Lakin evin təmiri üçün ciddi maliyyə tələb olunur. Bazar şərtlərinə görə, 1-2 otaqlı evin təmiri üçün 15-20 min manat tələb olunduğu halda, böyük damı olan iki mərtəbəli evin təmirinə azı 80-100 min manat lazımdır.

Elçibəy ailəsinin 13 ilin yığılıb qalmış kommunal borclarının məbləğinin çox olduğunu nəzərə alsaq, dövlətdən alınan müavinətin böyük əksəriyyəti ilə borc ödənib. Həlimə Əliyevaya hər ay verilən müavinət isə ailənin ertələdiyi tibbi və digər problemlərin həllinə sərf olunur.

“Vorosvki”dəki evin aqibətini, əslində, Kələkidəki ev də yaşayır. Onu da qeyd edək ki, Əbülfəz bəyin ailəsinə məxsus Mərdəkandakı bağ isə ümumilikdə yararsız vəziyyətdədir, orada yaşamaq mümkünsüzdür. /“Gündəlik teleqraf”/