Saxta dərman problemi hələ də dünyanın başağrısı olaraq qalır. Bu səbəbdən hər il dünyada 1 milyondan çox adam həyatı ilə vidalaşmalı olur. Hər dörd gündə Avropada gömrük işçiləri tərəfinsən bir milyondan artıq saxta dərman idxal olunur. Bu gün saxta dərmanlar kukla və oyuncaqların içərisinə yerləşdirilərək gömrükdən keçilir. Unutmayaq ki, bir neçə il öncə narkotik maddələr bu yolla gömrükdən keçirilirdi. İndi isə bu yolla dərmanlar Azərbaycan gətirilir və insanlar ölümlə üz-üzə qalır. İş o yerə çatıb ki, artıq Azərbaycanın özündə belə saxta dərmanlar istehsal olunur.
Saxta dərmanların 60 faizini Çindən gətirildiyi söylənilir. Çinlə yanaşı Rusiya, Ukrayna, Türkiyə, Braziliya, Çin, Nigeriyada da saxta dərman istehsalı edilən müəssisələr fəaliyyət göstərir. Hər gün bu saxta dərmanlardan bütün dünyada olduğu kimi, Azərbaycanda da yüzlərlə günahsız insan dünyasını dəyişir.
Aytac adlı 23 yaşlı gəncin də antibiotikdən zəhərlənməsinin əsas səbəbi saxta dərman olmuşdur. Dərmanın alındığı aptek isə Bakının Binəqədi rayonu, 6-cı mikrorayon ərazisində yerləşən “İnam” aptekidir. Adı çəkilən aptekin ünvanı belədir: Bakı şəhəri, 6-cı mikrorayon, Svetlana Məmmədova 207, Telefon 568-83-08, 568-83-18. Belə ki, 23 yaşlı Aytaca həkim qrip olduğu üçün “Svetriaksion” adlı antibiotiki yazır. Dəfələrlə bu antibiotikdən istifadə olunduğu üçün valideynlər iynəni vurdurmaqdan çəkinməmişlər. Ən maraqlı məqam isə budur ki, Aytacın valideyninin dediyinə görə, onun anası “İnam” aptekinə girib bu dərmanı istəyən zaman, ona başqa dərmanı almağı məsləhət görmüşdülər. Lakin axşam evə gələn zaman Aytac həmin aptekə müraciət etmiş, ona həmin antibiotiki satmışlar. Nəticədə, axşam bu dərman gənc qıza vurulan zaman, beş dəqiqə sonra onun vəziyyəti pisləşmiş, şok keçirmişdir. Təcili yardım həkimlərinin tez müdaxiləsi zamanı gənc qızı yenidən həyata qaytarmaq mümkün olmuşdur.
Qeyd edək ki, adı çəkilən aptekə bizlər də baş çəkdik və araşdırmamız zamanı məlum oldu ki, “İnam” aptekində qalaqraması olmayan dərmanlar satılmaqla yanaşı, bir çox dərmanlar da reseptsiz satılır. Bundan başqa “İnam” aptekində satılan dərmanların qiymətləri də digər apteklərlə müqayisədə qat-qat bahadır. Həmin aptekin yanında “Riyad-Farm” apteklər şəbəkəsinə məxsus aptek var ki, orada qiymətlər qat-qat ucuzdur. Həmçinin həmin aptekdə dərmanlar qalaqramlıdır. Araşdırmamız zamanı məlum oldu ki, “İnam” aptekində çalışanların böyük bir qismi ixtisasca əczaçı deyil. Buranın sahibi vaxtilə çox kasıb adam olub. Lakin “İnam” apteki sayəsində qaz vurub, qazan dolduran bu aptekin sahibi olan iki qardaş mal-mülk sahibi olmaqla yanaşı “İnam-2” aptekini də yaratmağa nail olmuşlar. Belə ki, “İnam” aptekinin biri 207-ci binanın bu başında, ikincisi isə o biri başında yerləşir. Bu azmış kimi, çoxları “İnma” aptekinin sahiblərini Səhiyyə Nazirinin müavini Elsevər Ağayevin yaxını kimi tanıyırlar. Əlbəttə ki, bu söz-söhbət də boş yerə çıxmayıb. Çünki aptekdəki özbaşınalıqlar, qalaqramsız və reseptsiz dərmanların baha qiymətə satışı bir çox məqamlardan xəbər verir. Ümid edirik ki, yazdıqlarımız faktlar əlaqədar təşkilatlar tərəfindən də araşdırılacaq və “İnam” aptekindəki özbaşınalıqlara son qoyulacaq. Sözsüz ki, oradan alınan dərmandan zəhərlənən gənc qızın ailəsi artıq Səhiyyə Nazirliyinə və digər əlaqədar qurumlara da müraciət edib.
Əslində, bu gün aptek işbazlarının pula hərisliyi nəticəsində bu gün yüzlərlə adam dərman zəhərlənməsindən dünyasını dəyişir. Abşeron rayonunun Mehdiabad qəsəbəsinin sakini Zoya Allahverdiyeva evində dərman içdikdən sonra zəhərlənib. Abşeron rayon sakinləri Famil Məmmədov və Adisə Seyidova, həmçinin 2 yaşlı Ümid Mirzəyev və Nadir Qənbərov da dərmandan zəhərləniblər. Masazır qəsəbə sakini Asiya Aslanovanı isə dərman zəhərlənməsindən qurtarmaq mümkün olmayıb. Belə ki, o, xəstəxanada dünyasını dəyişib. 10 yaşlı Zəhra Quluzadəyə də iynə vurulandan sonra, o, iynənin təsirindən ölüb.
Qəribədir, Azərbaycanda Səhiyyə Nazirliyinin müavini deyir ki, saxta dərmanlara qarşı mübarizə aparılır. Lakin dərmanlardan zəhərlənmə heç kimə dövlət və ya hansısa firma tərəfindən kompensasiya ödənilmir. Bu azmış kimi, aptek rəhbərləri saxta dərman satdıqları üçün cəza belə almırlar.
Saxta dərmanların Azərbaycan bazarında yayılmasının əsas səbəbkarı yerli biznes qurmalarıdır. Biznesmenlərin dərman gətirdikləri ölkədə məhsulların orijinal variantları var. Amma daha çox pul qazanmaq üçün saxta dərmanları ucuz alıb, baha qiymətə Azərbaycanda satırlar. Dünənin güclə yaşayanları məhz bu saxta dərmanlar sayəsində variant sahibi olur, öz qayınanalarını, həyat yoldaşlarını müqəddəs ziyarətlərə göndərir, bir neçə apteklər açaraq xalqı zəhərləyirlər. Aldığımız məlumata görə “İnam” aptekinin 6-cı mikrorayonda iki filialı fəaliyyət göstərsə də, şəhərdə də filialları mövcuddur. Həmçinin, bu aptekin bir özəlliyi də var ki, burada ata, ana, qız, bir sözlə ixtisasca müəllim belə işləyə bilir.
Saxta dərman preparatlarının böyük qismi antibiotiklərdən ibarətdir. Elə maraqlısı da budur ki, “İnam” aptekində anaya satılmayan və rəva görülməyən dərman, digər satıcı tərəfindən övlada satılır ki, bu da az qala gənc qızın həyatını təhlükə altında qoyur. Bu gün dünya səviyyəsində tam 75 milyard dəyərində saxta dərman bazarı olduğu təxmin edilir.
İnternetdən edilən dərman satışında gerçək ünvanlarını gizlədən saytlardan alınan dərmanların yarısının da saxta olması faktı bəlli olubdur. Əfsuslar olsun ki, dərman firmaları dövlət və özəl xəstəxanalarda çalışan həkimlərə yüksək faiz vəd etməklə məhsullarını satdırır. Çox zaman həkimlər apteklərlə birgə işləyir və xəstəyə dərmanların məhz həkim aptekdən alınmalı olduğunu bildirir.
Cinayət Məcəlləsinin xüsusi maddəsi ilə təsbit olunub ki, istənilən şəxs Azərbaycanda qanunsuz olaraq saxta dərmanların satışı ilə məşğul olarsa, o, 2 ildən 5 ilədək məsuliyyətə cəlb oluna bilər. Səhiyyə nazirinin müavini Elsevər Ağayev də çıxışları zamanı birmənalı şəkildə qeyd edir ki, Azərbaycanda saxta dərmanlarla hər zaman mübarizə aparılır. Bizlər Elsevər Ağayevə “İnam” aptekində baş verənlər haqqında məlumat verdik. Bir aptekdən alınan dərmandan insan həyatı təhlükə altında olursa, deməli oradakı bütün dərmanlar xüsusi nəzarətdən keçməli, dərmanların bəzilərinin qaloqramasız satışının səbəbləri açıqlanmalı, işçi personalının hansı sənət sahibləri olmaları araşdırılmalıdır. Sözsüz ki, indiki dövrdə hər kəs aptek sahibi ola bilməz, özü də bir neçə aptekin sahibi. Yəqin ki, əlaqədar qurumlar bu məsələyə də xüsusi diqqət yetirəcək, əhalini zəhərləyən, dərmanları baha qiymətə satan “İman” aptekinin arxasında kimlərin durması araşdırılacaqdır.

Çinarə Vüqar