“İlk əsaslanmalı olduğumuz cəhət – motivasiyalı oyunçulardan ibarət güclü kollektiv yaratmaqdır. Oyunçuların öz ölkəsi, azarkeşləri və özləri üçün döyüşməsini görmək istəyirəm”.

Bu sözlər 2020-ci ildə Latviya yığmasının sükanı arxasına keçən 40 yaşlı yerli məşqçi Daynis Kazakeviçə məxsusdur. Heç iki milyon əhalisi olmayan Latviyanın A milli komandasının baş məşqçisinin peşəkar futbolçu belə adlandırmaq olmaz. Belə ki, 8 illik futbolçu karyerasının yeddi ili “DÜŞS Elqova” futbol klubu ilə bağlıdır ki, adıçəkilən komandanın aşağı yaş qruplarında və olduqca qısa bir müddətdə isə I liqa təmsilçisi “Dialoq”da top qovub. 18 yaşında isə futbolçu karyerasını bitirib.
Peşəkar futbolçu karyerası alınmayan D.Kazakeviç 20 yaşında Latviyanın II liqa təmsilçisi “Viola” klubunun sükanı arxasına keçir. Onun rəhbərliyi altında komanda 2003-cü ildə I liqaya, 2009-cu ildə Latviya Visliqasına yüksəlir. 2009/10-cu il mövsümündə isə D.Kazakeviçin komandası ölkə kubokunun qalibi olur. 2012-2013-cü illərdə gənc mütəxəsis Latviya Futbol Federasiyasında (LFF) idman direktoru, 2013-2020-ci illərdə isə Latviyanın U-21 yığmasının baş məşqçisi olur. İki il ərzində əcnəbi məşqçilərlə heç bir uğur əldə edə bilməyən LFF-sı 20 yanvar 2020-ci ildə ölkənin bir nömrəli komandasının taleyini D.Kazakeviçə həvalə edir.
LFF ilə AFFA eyni ildə (1992-ci il) yaranmasına baxmayaraq latviyalılar uğurlu strateji xətt cızaraq öz milli komandalarını zirvələrə daşıya bilirlər. Məhz bunun məntiqli nəticəsi kimi Latviya millisi 2004-cü ildə AÇ-na vəsiqə qazanır. Onu da xüsusi vurğulayım ki, post sovet məkanı ölkələri içərisində Rusiya millisindən sonra qitə miqyaslı turnirdə iştirak edən ikinci milli komanda məhz Latviyadır. Son 17 ildə Latviya futbolunda nəsil dəyişməsinə görə FİFA reytinqində xeyli geriləyiblər. Lakin buna baxmayaraq, 30 mart 2021-ci ildə İstanbuldakı Atatürk stadionunda FİFA reytinqində 136-cı yerdə qərarlaşan, 8,55 milyon avro büdcəli latviyalılar FİFA reytinqində 32-ci yerə və 227 milyon avro büdcəyə sahib olan Türkiyə yığmasına yaşıl meydanda “Çanaqqala savaşı” göstərərək tablodakı yekun hesabı 3-3 etdilər. Pribaltika təmsilçisi ay-ulduzlulardan əvvəl Hollandiya və Monteneqro milliləri qarşı oyunlarda məğlub olmalarına baxmayaraq, həmin matçlarda da xarakter, diş göstərdilər.
Latviya millisini misal çəkməklə vurğulamaq istəyirəm ki, necə olur futbol üzrə SSRİ çempionatında yeganə təmsilçisi “Riqa” klubu ilə ən yaxşı göstəricisi 1951-ci ildə turniri 11-ci pillədə başa vurmağa nail olan bir ölkə, ittifaq dağıldıqdan 12 il sonra AÇ-na vəsiqə qazana bilir, bu gündə öz mübariz oyunu ilə göz oxşadığı halda, elə həmin ittifaq çempionatında ən yaxşı göstəricisi 3-cü yerlə bürünc mükafatçı olan “Neftçi” klubuna sahib, dünya futboluna Anatoli Banişevski, Tofiq Bəhramov kimi ulduzlar bəxş edən, D.Kazakeviçdən qat-qat üstün, peşəkar futbolçu karyerayasına, məşqçilik bacarığına malik veteran futbolçuları olan Azərbaycan isə hələ də seçmə mərhələlərin qruplarının dibində zəncirlənib?!
90-cı və 2000-ci illərin əvvəllərində futbolçularının maddi durumları, təminatları acınacaqlı olan, hətta eyni forma ilə məşq edib meydana çıxan, Portuqaliya, İsveçrə, Sebiya və Çernoqoriya kimi komandaları döyüşkənliyi ilə büdrədib qələbə, xallar qazanan Azərbaycan millisi niyə yoxa çıxdı və ya bugün maddi rifah, təminat, infrastruktur, şərait baxımdan zəngin olan bizlər nə üçün bataqlığa yuvarlanmaqdayıq? Sanki, bu gün Azərbaycan yığması meydanda 11 nəfərlə futbol oynamağa yox, 11 nəfərlə öz qapı xəttində yığışan və sonda yırtığa çevrilən nizamsız qrupdur. Bəs, bu cür geriyə reaksiyalı “tərəqqi”ni necə baş verdi?!
Hə, yadıma düşdü! Yuxarıdakı sualların cavabı son 13 ildə AFFA-ın sükanı arxasında əyləşən, ölkə başçısının futbolun inkişafına dair ayırdığı yüz milyonlarla vəsaitləri şəxsi ciblərinə ötürən, “Şəmkir”, “Viləş”, “Karvan”, “Standart”, “Rəvan”, “MKT-Araz”, “Standart”, “Neftçala”, “Bakı”, “Xəzər-Lənkəran”, “Azal” və s. klubları darmadağın edən, onlarla futbolçuların karyerasını vaxtından çox əvvəl sonlatdıran, uşaq futbolunu dəfn edən, yerli təcrübəli məşqçiləri gözüm çıxdıya salan, beynəlxalq səviyyədə baş məşqçi kimi uğuru, təcrübəsi olmayan torreslərin, yurçeviçlərin başlarına milyonlarla dollar-avrolar tökməklə Bazardüzü dağına belə qaldıra bilməyidi Azərbaycan millisini indi də De Byazinin avantürist vədləriylə Everest zirvəsini fəth etməyi düşünən, zirvə fəthi yolunda hələ irəli bir addımlıq sıçrayış etmədən ildırım sürətiylə geriyə dığırlatdıran Rövnəq Abdullayev ilə Elxan Məmmədovdadır.
Ən acınacaqlı faciə isə Azərbaycan millisinin fiaskolarında Byazi avantürasına AFFA limitsiz yaşıl işıq saçmaqla, italiyalı isə jurnalistlərin ona ünvanladığı : “Bu oyun fəlsəfəsinə bundan sonra da sadiq qalacaqsınız? sualına: “Yaxşı sualdır, hətta gülmək istəyirəm” deməklə aydınlıq gətirir.
Yadıma 15-16 il əvvəl Fərda Xudaverdiyevin öz şou verlişində yığmamızın sabiq baş məşqçisi Şahin Diniyevi yumorla parodiya etməsi yadıma düşdü. Həmin parodiyada Şahin Diniyevə sual ünvanlanır ki, “Bəs millidən daha yaxşı nəticələr, qələbələr nə vaxt görəcəyik?” Cavab olaraq “Əşşi, bir gözləyin da! Yavaş-yavaş inkişaf edirik, əvvəl 0:6, 0:5 hesablarıyla uduzurduq, indi 0:3-lər davam edir, sonra 0:2-lər, minimal hesablı məğlubiyyətlər, ardınca qolsuz heç-heçələr başlayacaq, yerimə göz tikənlər sevinməsinlər hərdən də bir Finlandiyanı udduğumuz kimi sensasiyalar olacaq”.
Bir vaxtlar gülüş şousundakı ifadələr reallığa çevrildi. Artıq hansısa komik aktyor yox, Azərbaycan millisinin gəlib-getmiş əcnəbi baş məşqçiləri ictimaiyyət qarşısında istehzalı ifadələri rahatlıqla bildirmək ənənəsini qoydular. Bu gündə həmin ənənəni Byazi - “Azərbaycan millisini yavaş-yavaş böyüdəcəyik” ifadəsini tez-tez vurğulamaqla davam etdirir. Parodiyanın kuliminasiya nöqtəsi və “finita la komediyası” Ş.Diniyevin Qol.az saytına müsahibəsində: “Moldova, Belarus 0:8 hesabı ilə uduzur, bizdə isə irəliləyiş var” ifadəsidir.
Sonrada yığmanın yaşıl meydanındakı teatr nümayişinə alqış etməyib, ürək ağrısı ilə AFFA-ın “islahat”larını, millinin rolu arxasındakı əcnəbi “strateq”lərinin gerçək “faydalı” iş əmsalını dilə gətirən Nazim Süleymanov, Ramiz Məmmədov, Zaur Ramazanov, Mahmud Qurbanov kimi veteranlarımız “kardinal” Rövnəq Abdullayev ilə “vitse-kardinal” Elxan Məmmədov tərəfindən “anafema”ya məruz qoyulur.

P.S Acından ölən Ermənistanın A milli komandası son 3 oyunda maksimum xal toplayaraq yer aldığı qrupda Almaniya yığması kimi nəhəngidə geridə qoyub vahid lider olmaları ilə geddiş addımlarla inkişaflarını bütün dünyaya göstərəndə, bizlər hələ də AFFA-ın “islahat”ları, gəlmələrin utopik avantüraları nəticəsində yaşıl meydanlarda rüsvay olmağımıza inkişaf deyirik.

Abdulla İsmayıloğlu