Hörmətli oxucular! Tanınmış şair Əjdər Ol öz gözəl şeirləriylə Sizlərə yaxşı tanışdır. Bununla yanaşı o, həm də şahidi olduğu, müasirlərindən eşitdiyi maraqlı hadisələri, lətifələri, duzlu-məzəli əhvalatları qələmə alaraq, kitab halında çap etdirmişdir. Bu marağı nəzərə alaraq, 10may.az saytı Əjdər Ol yaradıcılığının bu sahəsinə müraciət etməyə, onun “Canlı lətifələr, əhvalatlar, deyimlər” kitabından seçmələri mütəmadi olaraq öz oxucularıyla bölüşməyə qərar verdi.

Çoxdandı tək-tənha yaşayan yazıçı dostum Namiq Abdullayevə
baş çəkə bilmirdim. Novruz bayramı günü onunla bayramlaşmağa
getdim. Namiq müəllim doqqazda qarşıma çıxdı.
Gəlişim onu xeyli sevindirdi. Namiq müəllim həmin adamdı, ancaq
qiyafəsi tamam dəyişimişdi.
Evə keçdik. Əlbəttə, qadınsız evdə, özü də Namiq müəllim kimi
ərincək bir adamın evində səliqə-səhman ola bilməzdi, otağın havası
ağırdı. Pəncərəni açmaq istədim. Namiq müəllim:

– Özün bil, – dedi – mən otağımın havasına öyrəşmişəm, gözlə
pəncərədən sənə soyuq olmasın.
Onun təzə, bahalı paltosuna, papağına fikir verdiyimi görəndə o,
qəfildən şuara oxşayan bir cümlə dedi:
– Sağ olsun o yazıçı!
Soruşdum :
– Hansı yazıçı?
– Mənə yaxşılıq edən o yazıçı.
Sualımı yenə təkrar etdim.
– Adını, kimliyini mən də bilmirəm, – dedi.
Namiq müəllim siqaretini yandırıb söhbətə başladı:
– Bilirsən ki, qohumlarımla gediş-gəlişim yoxdur. Uşaqlarım da
məni itirib-axtarmırlar. Təxminən dörd ay bundan qabaq bir əhvalat
olur. Çox içdiyimə görə mənimlə arası sərin olan, rayon Yol polisinin
rəisi vəzifəsində işləyən böyük kürəkənimin əlinə yol hərəkəti
qaydalarını pozmuş bir yazıçının sürücülük vəsiqəsi düşür. Yazıçı
vəsiqəsinin dalınca onun yanına gəlir. Kürəkənim yazıçını üzdən
tanıyırmış, söhbətarası yazıçıdan mənim necə adam olmağımı soruşur.
Yazıçı onun kürəkənim olduğunu bilməyə-bilməyə məni ona
tərifləməyə başlayır.
Kürəkənim laqeyid halda deyir:
– İçki düşkününü, yaramazın birini belə tərifləmə! Onda tərifli heç
nə yoxdur.
Yazıçı kürəkənimin bu sözlərindən sonra incik-incik ayağa durur
və qapıya üz tutur.
Kürəkənim axradan çağırır:
– Vəsiqəniz qaldı!
Yazıçı dönüb deyir:
– Siz Namiq müəllim kimi yazıçı haqqında belə danışırsınızsa, o
vəsiqə mənə lazım deyil!
O qapını çöldən çırpıb gedir.
Kürəkənim onun dalınca qaçıb özünü nişan verir və vəsiqəni qaytarır.
Demə kürəkənim xeyli adamdan mənim haqqımda soruşubmuş.
Çox içməyimi danmasalar da, heç kəs dalımca pis danışmayıb.

Bu əhvalatdan sonra kürəkənim yanıma gəlib-getməyə başladı.
Bax bu paltonu, papağı mənə o alıb. Məsələ paltoda, papaqda deyil.
Qapımı açanların sayı artıb. Təklikdən qoxduğum kimi heç hədən
qorxmuram!
Namiq müəllim kibritə əl atıb, sönmüş siqaretini yandırdı.
AĞACAVAD ƏLİZADƏ
Şair Ağacavad Əlizadə danışırdı ki, 1979-cu il İran inqilabından
sonra orada güclü tuthatut başladı. Təbrizdə və başqa Azərbaycan
şəhərlərində də dar ağacları quruldu, zindanların qapısı tez-tez açılıbörtülməyə
başladı.
Həmin günlərin birində Yazıçılar İttifaqında Balaş Azəroğlunun
kabinetində Əli Tudə, Söhrab Tahir və başqa cənublu şairlər yığışıb bu
dərddən danışırlarmış. Mən kabinetin qapısını açıb söhbətin üstünə
çıxdım. Üzüm sarıqlı olduğuna görə Söhrab Tahir söz atdı:
– Ağacavad, yaralısan, cənubdan gələnə oxşayırsan?
İran höküməti mühacirlərin ora getməyinə icazə versə də, bunların
o taya ayaq basmaq fikrində olmadıqlarını nəzərdə tutub dedim:
– Hə, sizin əvəzinizə də mən vuruşurdum!
* * *
Elçilik vaxtı oğlan tərəfdən şair Famil Mehdi, qız tərəfdən Ağacavad
Əlizadə ağsaqqalıq edirmiş. Məclisin başlanğıcında Famil Mehdi
ayağa durub oğlan adamlarını əlilə bir-bir göstərərək təqdim etməyə
başlayır:
– Bəxtiyar Vahabzadə – Elmlər doktoru, professor, məşhur şair,
Dövlət mükafatı laureatı…
Fərəməz Maqsudov – tanınmış riyaziyyatçı alim, institut direktoru,
əməkdar elm xadimi…
Famil Mehdi oğlan adamlarını belə-belə təqdim edib qurtardı.

Növbə Ağacavad Əlizadəyə çatır. O, ayağa durub qız adamlarını
tanıtmazdan əvvəl deyir:
– Əziz qonaqlar, mən qız evinin adamlarını ad-sanına, vəzifəsinə
görə deyil, qohumluq dərəcəsinə görə təqdim edəcəyəm:
– Qız atası – dayım oğlu Fərəc!
– Qız anası – mehriban Güldəstə xanım!…
* * *
Şair Ağacavad Əlizadə «Azərbaycan» jurnalının Poeziya şöbəsində
işlərkən Bəxtiyar Vahabzadə ona jurnalda çap olunmaq üçün yeni
şeirlərini
təqdim edibmiş. Elə olur ki, jurnalın əməkdaşı şeirləri
bəyənməyib müəllifinə qaytarmaq istəyəndə onların sözləri çəp gəlir.
Dartışırlar. Hətta, Bəxtiyar Vahabzadə hirsini cilovlaya bilməyib qələm
yoldaşına bir şillə ilişdirir. Məsələ böyüyür. Yazıçılar Birliyinin
rəhbərliyi onları barışdırmaq istəyir. Axırda Bəxtiyar Vahabzadə üzr
istəməli olur və həmkarı ilə əl tutub onun üzündən öpür.
Sədr zərərçəkəndən soruşur:
– Hə, razı qaldın?
Ağacavad Əlizadə cavab verir:
– Yox, razı qalmadım. Bəxtiyar mənim sağ üzümdən öpdü, ancaq,
şilləni sol üzümə vurmuşdu.
SINAQ
Mən Yazıçılar Birliyinin Təbliğat bürosunda çalışan vaxtlarda şair
Ağacavad Əlizadə hərdən iş otağıma gələr, bir xeyli oturar, olandankeçəndən
danışardı. Bir dəfə o, belə bir məsəl çəkdi:
– Qədim zamanlarda bir şah varmış. O, çox qocalıbmış, öləndən
sonra taxt-taca sahib olası övladı yoxmuş. Günlərin bir günü şah
özündən xeyli cavan vəzirini yanına çağırıb deyir:
– Vəzir, özümdən sonra taxt-taca səndən layiqli adam görmürəm.
Ancaq səni bir də sınayacağam. Sənə qırx gün vaxt verirəm. Get gəz,
114
dolan, dünyada ən axmaq adamın kim olduğunu tap mənə de. Əgər
ən axmaq adamı tapıb onun axmaqlığını sübut eləməsən, şahlıqdan
əlini üz.
Vəzir ən axmaq adamın axtarışına çıxıb kəndlər, şəhərlər dolaşır.
Rast gəldiyi axmaqların siyahısını tutur, ancaq hər dəfə daha axmağa
ürcah olanda bilmir neyləsin. O, otuz doqquz gün beləcə dolaşıb
kor-peşman geri qayıdanda ən axmaq adamı tapır və qırxıncı gün
özünü şahın hüzuruna yetirir.
– Şah sağ olsun! Dünyada ən axmaq adamı tapmışam! – deyir.
Şah soruşur:
– Kimdir o axmaq adam?
Vəzir deyir:
– Qibleyi-aləm! Otuz doqquz gün kəndlər, şəhərlər dolaşdım. Ancaq
axtardığımı qırxıncı gün tapdım. Uzaq bir şəhərdə gördüm ki,
hamı baş meydana yığışıb. İki adamı hündür daşların üstünə çıxartmışdılar.
Şəhər əhalisi növbə ilə bir-bir onlardan birinin üzünə tüpürüb,
ikincisinin əlini sıxıb keçirdi. Soruşdum ki, bu nə əhvalatdır?
Dedilər ki, üzünə tüpürdüyümüz şəhərin köhnə başçısıdır, əlini sıxıb
təbrik etdiyimiz təzə başçısı.
Öz-özümə dedim ki, bu əli sıxılıb təbrik edilən adamdan da dünyada
axmağı varmı? Aqibətini görə-görə niyə təbrik edilməyinə sevinib
şadlanır?
ANAR
1991-ci ilin martında Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin doqquzuncu
qurultayında yazıçı Anar ikinci dəfə Birliyin sədri seçiləndən sonra
ilk dediyi bu oldu:
– Bu vaxta qədər necə işləmişəmsə, bundan sonra da elə işləyəcəm.
Artıq heç nə vəd eləmirəm.
P.S. 2004-cü ildə keçirilən yazıçıların növbəti qurultayında yenidən
Yazıçılar Birliyinin sədri seçilən Anar beş il əvvəl verdiyi vədi təkrar
etdi.

* * *
1992-ci ilin martında Respublika prezidenti Ayaz Mütəllibov istefa
verdi. Ölkədə qarışıqlıq yaranmışdı. Yeni prezident seçkisinə qatılmaq
istəyənlərin sayı durmadan artırdı. Müxtəlif qurumlar, ictimai
təşkilatlar bir ucdan namizədlərini irəli sürürdülər.
Günlərin bir günü ağıldanseyrək, orta yaşlı qadın yazıçı Yazıçılar
Birliyinin sədri Anarın yanına gəlib deyir:
– Anar müəllim, istəyirəm mən də prezidentliyə namizədliyimi
verəm.
Anar təəccüblənsə də, təmkinlə cavab verir:
– Verin də!
Qadın yazıçı əzilib-büzülür:
– Namizədliyimin Yazıçılar Birliyi tərəfindən olmasına necə baxırsınız?
Anar həmişəki hazırcavablıqla dillənir:
– Bizim öz namizədimiz var!
Qadın yazıçı təəccüblə soruşur:
– Kimdir?
Birliyin sədri ciddi görkəmlə zarafat edir:
– Vidadi Babanlı!
Qadın yazıçı məsğərəyə qoyulduğunu anlamayıb “Bağışlayın! Bağışlayın!”
deyə-deyə qapıdan çıxır.
* * *
1996-ci ilin yazında Yazıçılar Birliyində yazıçı Rafiq Tağı ilə görüş
keçirilirdi.
Onun haqqında çıxışa başlayan şair Böyükkişi Heydərli özünəməxsus
şəkildə sözləri sonalaya-sonalaya, uşağı əzizləyib oynadırmış
kimi dilinin üstə atıb tuta-tuta dedi:
– Polislər böyük Nazim Hikməti həbsxanaya salarkən onun çəkmələrini
soyunduranda gördülər ki, şairin corabının dabanı cırıqdır. Bəli!
Həmişə dahilərin corabının dabanı cırıq olur!

Görüşdə iştirak edən yazıçı Anar yerindən ərklə Böyükkişiyə dedi:
– Böyükkişi, vallah, bu dəqiqə mənim də bir corabımın dabanı cırıqdır.
* * *
Anarın 70 illik yubileyi ərəfəsində Ankarada təmtəraqlı məclis qurulur.
Tanınmış alimlər, yazıçılar, digər sənət adamları, rəsmilər ürək
sözlərini deyirlər. Hədiyyələrin çoxluğunu görən Anar zarafat edir:
– Bu hədiyyələri Bakıya aparmaq üçün gərək ya xüsusi uçaq tutam,
ya da Bakı-Tiflis-Qars dəmir yolunun (o zaman belə bir layihə haqqında
söhbət gedirdi) açılmasını gözləyəm.
VƏTƏNDAŞ
Yazıçı Elçin tənqidçi alim Yaşar Qarayevin uşağının dünyaya
gələcəyini bildiyindən onun danışıq tərzinə uyğun olaraq alim dostundan
soruşur:
– Yaşar müəllim, yeni vətəndaş dünyaya gəldimi?
Yaşar Qarayev qısaca cavab verir:
– Gəldi.
Elçin:
– Qızdır, oğlan?!
Yaşar Qarayev:
– İkincisindəndir.
KİTAB ŞKAFI
Dedektiv romançı Çingiz Abdullayev tez-tez çıxan təzə kitablarını
yazıçı Elçinə də bağışlayırmış. Növbəti dəfə o, yenə təzə kitabını
qələm dostuna bağışlayanda Elçin deyir:
– Çinqiz, bu qədər kitabın çıxır, gətirirsən, bilmirəm onları hara yığım,
bəlkə sən mənə bir kitab şkafı da alıb bağışlayasan?!

PARTİYAYA ÜZVLÜK HAQQI
Gənc yazıçı Maqsud İbrahimbəyov Yazıçılar İttifaqında ilk partiya
təşkilatının katibinə yaxınlaşıb deyir:
– Mən partiyanın (Kommunist partiyasının) hesabına əlavə üzvlük
haqqı köçürtmək istəyirəm.
İlk partiya təşkilatının katibi soruşur:
– Gəlirin haradandır?
Gənc yazıçı cavab verir:
– Qumarda udmuşam.
İlk partiya təşkilatının katibi nə qədər etiraz etsə də, gənc yazıçı
inadından dönmür.
İlk partiya təşkilatının katibi rayon partiya komitəsinin razılığını
aldıqdan sonra gənc partiyaçının qumardan udduğu pula uyğun üzvlük
haqqını qəbul edir.
Bu hal bir neçə dəfə təkrar olunur. Bir dəfə Maqsud İbrahimbəyov
yazdığı kinossenariyə görə yüksək qonorar alır. İlk partiya təşkilatının
katibi gənc yazıçının üzvlük haqqını gecikdirdiyini görüb ondan partiyaya
borcunu tələb edir. Maqsud İbrahimbəyov üzvlük haqqını
verməkdən boyun qaçırdıb deyir