Martın 10-da Azərbaycan Dövlət Akademik  Musiqili Teatrında ölməz Cəlil Məmmədquluzadənin "Anamın kitabı" əsəri əsasında ingilis dilində eyniadlı tamaşada oldum.   

Mədəniyyət Nazirliyinin layihəsi olan səhnə əsərinin quruluşçu rejissoru İradə Gözəlova, tərcümə edəni Tərlan Rəsulov, quruluşçu rəssamı Vüsal Rəhim, videomühəndisi Murad Həsənovdur.

Döyüş səhnələrinin və rəqslərin quruluşu Xalq artisti Pərviz Məmmədrzayev və rejissor Zaur Əliyevə aiddir.

Tamaşada sevilən aktyorlar Səmədzadə Xasiyev, Hüseyn Əlili, Zaur Əliyev, Əli Kərimov, tərcüməçisi Şamxal Nəsibbəyli, balet artisti İranə Kərimova, digər teatrların gənc aktyorları Səmayə Qulamzadə, Nurlan Süleymanlı, Türkan Şahmarlı, Aygün Fətullayeva, Lalə Süleymanova yer alırdı. 

Açılışı teatrın direktor müavini, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Vəfa Mühacirova etdi. Teatr rəsmisi Azərbaycan teatrın 150 illik yubileyi ilə bağlı çıxış edərək 1873-cü il martın 10-da ilk avropa tipli peşəkar teatrın yaranmasından başlayaraq bu günə qədər gəlib çıxan səhnə sənətimizdən bəhs etdi. 

Ardınca Mirzə Cəlilin daim aktuallığını itirməyən "Anamın kitabı"nın müasir dövrümüzü remeykləşdirilən tamaşası start götürdü. 

Tamaşaya baxdıqdan sonra nə yazacağımı bilmədim. Səhnəyə söz ola bilməz. Almanlar demiş:  "Das ist perfekt" (möhtəşəmdi). Möhtəşəm bir şey haqqında da əlavə şərhə ehtiyac yoxdu. Buna görə də, 3 həftə ərzində qələmim kağız üzərində sükut "oruc"unda qaldı.

İngilis dilindəki "Anamın kitabı" baxdıca qüdrətli dilimizin ali zirvələrdən necə rəzil tənəzzülə məruz qaldığını və hazırkı cəmiyyətimizdə də bu prossesin davam etdiyini nümayiş etdirdi. Bu gün dilimizi aşağılayanlar əsərdəki Rüstəmi, Səmədi, Məmmədəlini nəinki geridə qoydu, əksinə onların yeddi arxa dolananına rəhmət də oxutdurdu. Hansı ki, tamaşada müasir rüstəmlərin, səmədlərin, məmmədəlilərin timsalında nümayiş olundu. Adları çəkilən obrazlar son 20 ildə o qədər çoxalaraq  "ucalıb"lar ki, artıq efirlərdə çəkinmədən dilimizi, etnopsixologiyamızı və digər milli kimliyimizi sterlizasiya edirlər. 

Əgər Mirzə Cəlil əsərində dilimizə dəyər verməyənləri qınayırdısa, ingiliscə nümayiş olunan tamaşa az qala dövlət dilimizin itməsinə rəvac verən yad dildə ötən  "müasir oğullar"ımız göstərirdi. Belə bir vaxtda özünə naşir, kitabçı deyən "Azərbaycan dili ləğv edilməli, Türkiyə türkcəsinə" keçməliyik çağırışı edir, deputat kürsüsündə oturanlar, adı ziyallı olanlar da buna alqış həmrəylik göstərir. İndi təsəvvür edin maarifçilik hərəkatının avanqardı olan Mirzə Fətəli Axundovdan başlayaraq Aydın Məmmədova qədər ona ədiblərimiz vəfat etməyib uzun ömür yaşayaraq bu halı görsəydilər, ürəkləri yerindəcə partlayıb, miskinliklə son nəfərslərini verəcəkdilər. 

Əgər Rüstəm, Səməd, Məhəmmədəli kimi "qardaşlar" əxlaqlı, gözəl-göyçək bacıları olan Gülbaharı baxşəlilərə, qasançiklərə, maykllara peşkəş etmək üçün alışıb yanırdılarsa, bu gün adları çəkilənlərdən daha alçaq, şərəfsiz olan "kişi" cinsinə sahiblər Bakının mərkəzində nümayişkaranə şəkildə hamının gözü önündə ərəbinə, əcəminə, zəncisinə, amerikalısına azərbaycanlı qızların qiymət tariflərini bəyan edir. Bununla tariximizdə, kültürümüzdə, ədəbiyyatımızdakı bütün müqədəsliklər necə yerlə-yeksan olunduğunun şahidi oluruq. 

Qarabağ deyəndə ürəyi közərən, ruhu fəryad qoparan, o gözəl diyar uğrunda minlərlə oğullar qan töküb, can verəndə bu gün "Qarabağ"- "Qalatasay" qarşılaşması üçün  stadiona toplaşan 61 min seyçi dığaların tapdağından azad olunan Ağdamın min bir əzab-əziyyətlə ucalan klubuna yox, İstanbul təmsilçisi üçün coşursa, nə oldu dünənki qanla yazılan tarix, hanı indiki dəyərimiz, nə olacaq sabahımız?! - deyə fəryad qoparırsan...

Səhnədə kamançanın qəmli ifası sanki, ana dilimizin qorunmasına, inkişafına, xalqlaşmasına, dövlətləşməsinə ömürlərini fəda etmiş ziyallılarımızın necə  aşağılandırılması, eləcə də kimliyimizi ifadə edən başlıca dəyərlərin "fatihə"sinin verilməsindən xəbər verirdi.

"Bismillahi-rəhmani rəhim" repinin səsləndirilməsi isə, içimizdə dindar, mömin, seyid, hacı, kərbəlayi adı altında gizlənən naqislərin at ilxısı, köpək sürüsü qədər olmasını və xalqı necə manipulyasiya, istismar etməsinin göstəricisiydi. 

Deyiləcək çox şey var. Amma buna nə vaxt, nə ömür yetər...

Bu gün, yəni 27 mart Beynəlxaq Teatr günüdü. Həm bu bayram, həm də 2023-cü ildə 150 ilini qeyd edən Azərbaycan Teatrına yalnız heyranlığımı dilə gətirir və uğurlar arzu edirəm. 150 yaşlı teatrımız xalqımızın maariflənməsində, tərəqqiyə doğru addımlamasıyla kifayətlənməmiş, müsəlman Şərqində və Türk dünyasında ilklərə imza atmaqla başqa xalqlara nümunə olmağı da bacarıb. İnanıram ki, keçmişdə olduğu kimi bu gün də teatrlarımız, o cümlədən Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrı ana-dövlət dilimizi aradan qaldırmaq istəyənlərə, mədəniyyətimizi özgələşdirən, etnopsixologimazı degeneratlaşdıran və ümumilikdə milli kimliyimizi tamamilə məhv etməkdə maraqlı olanlara qarşı mübarizədə təslim olmayacaq, dünənimizi unutdurmamaq, bu günümüzün çırağı olmaq, gələcəyimizin parlaq olması uğrunda addımlayacaq. Hətta bu yolda lazım gəlsə, işığı uzaqlara saçan mayak tək savaşacaq və xalqımızı aydınlaşdıracaq. 

ABDULLA İSMAYILOĞLU

GundemXeber.Az