Yeni prezident ölkəsini separatizmdən xilas edə biləcəkmi?

Dünən Ukraynada prezident seçkiləri keçirilirdi. Rusiyanın maneə yaratmasına baxmayaraq, Ukrayna xalqı öz seçimini edir. Amma aydındır ki, Ukrayna bu seçkilərə olduqca ağır bir şəraitdə getdi. Ölkənin Şərq vilayətlərində separatçılıq daha kəskin xarakter alıb. Krım isə Rusiya tərəfindən işlağ edilib. Belə bir fonda Ukrayna prezident seçkilərinə gedir. İndi bu ölkə ilə bağlı insanları düşündürən bir nömrəli məsələ seçkilərdən sonra Ukraynada vəziyyətin düzəlib düzəlməyəcəyi ilə bağlı suala cavab tapmaqdan ibarətdir. Görəsən, bu seçki Ukraynada durumun normallaşmasına aparıb çıxaracaq, yoxsa, situasiya daha da qəlizləşəcək?
Taleh Əliyev: "Hesab etmirəm ki, bu seçkilər Ukraynaya sabitlik və dinclik gətirəcək, əksinə, qarşıdakı mərhələdə ölkəni daha kəskin mübarizə gözləyir"
Politoloq Taleh Əliyev bu qənaətdədir ki, seçkilərdən sonra Ukraynada vəziyyət indikindən də daha kəskin xarakter alacaq. Çünki, seçkinin ardınca, dünyanın güc mərkəzlərinin buradakı mübarizəsi daha aktiv xarakter almalıdır: "Hazırda bildiyiniz kimi, Ukraynada cərəyan edən hadisələri ancaq bir ölkə daxilində baş verən hadisələr konteksinə aid etmək olmaz. Bu daha çox qlobal güclərin geosiyasi mübarizəsinin daha amansız, kəskin dərəcədə toqquşan maraqlarının təzahürüdür. Bu gün Ukrayna ərazisinin bir hissəsi işğal olunub. Bir hissəsi də separatizmin qurbanıdır. Donetsk və Luqanskdə özünü "xalq respublikası" adlandıran qüvvələr Novorusiya adlı dövlətin yaradılacağı barədə aralarında razılığa gəliblər. Bütün bunlar ona hesablanıb ki, Ukraynadakı 25 may seçkiləri baş tutmasın. Cenevrədə aparılan 4 tərəfli danışıqlar zamanı da Rusiya bu seçkinin təxirə salınması, regionlara geniş səlahiyyətlər verilməsi və yeni konstitusiya layihəsinin hazırlanmasını tələb edirdi. Hesab etmirəm ki, baş tutan bu seçkilər Ukraynaya sabitlik və dinclik gətirəcək. Əksinə, qarşıdakı mərhələdə Ukraynanı daha kəskin mübarizələr gözləyir. Hətta deyərdim ki, vətəndaş müharibəsinin yeni dalğası başlayacaq. Luqansk və Donetskdəki separatçılar, hətta rusdilli sakinlərin yaşadığı digər Ukrayna ərazilərinə, xüsusən də, bu ölkənin Qara dəniz sahillərinə çıxışını mümkünsüz edən Odessa, Nikolayev, Xerson, Zaporojye, Dneprpetrovski və Xarkov vilayətlərini özündə birləşdirəcək yeni dövlət ideyasını söhbət açmağa başlayıblar. Bu isə Ukraynada seçkilərin hansı nəticə ilə bitməsindən asılı olmayaraq, qarşıdurmanın yeni bir mərhələsinin başlanacağından xəbər verir. Hər halda seçkinin keçirilməsinin müsbət cəhəti hakimiyyətin legitimliyi baxımından önəmlidir və belədə yeni hakimiyyətin Qərblə mütəffiqliyi üçün hüquqi zəmanət yaranır. Avropa Birliyində bildirmişdilər ki, Ukraynada yeni hakimiyyət formalaşandan sonra, bu ölkənin quruma assosiativ üzvlüyü məsələsi müzakirə olunacaq. İrəliləyən dövr Ukraynanın iç məsələsindən daha çox Qərblə Rusiyanın geosiyasi mübarizəsinin məntiqi nəticəsi olacaq. Bu güclərdən hər hansı birinin müəyyən mövqeyə çıxması Ukraynanın gələcək müqəddəratını müəyyənləşdirəcək".
Elxan Şahinoğlu: "Yeni hökumətin dönəmində belə, Krımla bağlı məsələdə ciddi irəliləyişin olacağını gözləmirəm"
Politoloq Elxan Şahinoğlu bildirdi ki, sekçilərdən sonra Ukraynanın yeni hökuməti üçün də ölkənin bir nömrəli problemlərinin həlli asan başa gəlməyəcək: "Seçkilər Ukraynada istər-istəməz legitimlik məsələsini aradan qaldıracaq. Bu günə qədər müvəqqəti prezident və hökumətin olmasını bəhanə edərək, Rusiya Ukraynanın daxili işlərinə qarışırdı. Amma legitim prezidentin olmasından sonra ölkənin daxili işlərinə qarışma ehtimalı bir qədər çətinləşəcək. Lakin bu heç də o anlama gəlməməlidir ki, yeni legitim prezident qarşısına çıxan bütün problem və məsələləri asanlıqla həll etmək gücündə olacaq. Ukraynada Konstitusiya dəyişikliyi ilə prezidentin səlahiyyətləri azaldılıb. İndi əsas səlahiyyət baş nazirə məxsusdur. İkinci bir tərəfdən, ölkə ciddi problemlər içindədir. Oliqarxiyanın hökmranlığı, korrupsiya, büdcənin kasadlığı, əlavə gəlir mənbələrinin olmaması, Rusiyadan qaz asıllığı Ukraynanın yeni legitim hökumətini ciddi problemlərlə qarşı-qarşıya qoyur. Ölkənin bir nömrəli problemi isə ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi məsələsidir. Bu ciddi problemlərin həlli üçün böyük zaman lazımdır. Yeni prezident sözsüz ki, həmin problemlərin həllində Qərbdən dəstək almağa çalışacaq. Amma onu da söyləməliyəm ki, Krımla bağlı məsələdə ciddi irəliləyişin olacağını gözləmirəm. Artıq Rusiya bu ərazini ilhaq edib və geri qaytarmaq niyyəti də yoxdur. Prezidentin qazana biləcəyi uğur Şərq viləyətlərində nəzarəti bərpa etmək olar. Lakin bu da asan başa gələcək məsələ deyil. İndinin özündə belə Ukrayna ordusu həmin ərazilərdə nəzarəti tam şəkildə bərpa edə bilmir. Rusiyanın müdaxiləsi də həmin məsələnin həlli yolunda maneələr yaradır. Yeni prezident qarşısında dayanacaq digər problem maliyyə məsələsidir. Ukraynanın böyük miqdarda borcu var, gəlir mənbələri də çox deyil. Prezident ölkəni oliqarx sistemdən azad etmək kimi başqa bir çətin problemin həlli ilə də məşğul olmalıdır. Hər halda, istərdik ki, Ukrayna bu problemləri həll etsin. Amma bu çətin məsələ olacaq".
Qabil Hüseynli: "Yaxın iki ilə Ukrayna ciddi qüvvə kimi siyasi meydana çıxacaq"
Politoloq Qabil Hüseynlinin fikrincə isə seçkilər Ukraynaya özünün ən ağır problemlərini əsaslı şəkildə həll etməyə imkan yaradacaq: "Ukraynada baş tutan bu seçkinin ardınca ölkədə mövcud olan hakimiyyət vakumu doldurulacaq. Hakimiyyət strukturlarının formalaşması prosesi sürətlə aparılacaq. Kadrların seçini də indikindən daha yaxşı vəziyyətdə aparılacaq. Hər halda güman edirəm ki, hazırda hakimiyyətdə olan səriştəsizlik, güc qüvvələri daxilindəki satqınlıq, polisin dişsizliyi və bəzi yerlərdə separatçıların tərəfinə keçməsi kimi ölkə üçün ayıb sayılacaq məsələlər həllini tapacaq. Yaxın iki ilə Ukrayna ciddi qüvvə kimi siyasi meydana çıxacaq. Düşünürəm ki, seçkilərdən bir müddət sonra Ukraynanın Şərq vilayətləri ilə bağlı problemi də beynəlxalq təzyiqlərin köməyi sayəsində həllini tapacaq. Hətta zənn edirəm ki, Kiyev bir-iki ilə Krım məsələsini də bütün kəskinliyi ilə qaldıraraq, ərazi bütövlüyünün təmini istiqamətində güclü mübarizə aparacaq".
H.İSLAMOV