Qərb qonşumuzdan gözlənilməz de-marş; Gürcüstan rəhbərliyinin TANAP-ın açılış mərasiminə qatılmamasının sirri; Tiflis “oturduğu budağı” niyə kəsir? Gürcüstan XİN-dən müəmmalı mövqe...

İyunun 12-də Türkiyənin Əskişəhər məntəqəsində Cənub Qaz Dəhlizinin ikinci mühüm həlqəsi olan TANAP-ın təntənəli açılış mərasimi oldu. Bölgə və Avropa üçün olduqca mühüm önəm daşıyan açılış törəni Azərbaycan, Türkiyə, Ukrayna və Serbiya prezidentlərinin iştirakı ilə baş tutdu. Ancaq nədənsə Gürcüstanın prezidenti və ya baş naziri törəndə görünmədilər. Bu da haqlı suallar yaratdı.

Birinci ona görə ki, Ukrayna və Serbiyadan fərqli olaraq qonşu Gürcüstan CQD layihəsinin əsas iştirakçılarından və tranzit ölkələrindən biridir. Təsadüfi deyil ki, 3 il öncə - 2015-ci ilin martında Türkiyədə (Qarsda) TANAP-ın təməlqoyma mərasiminə prezident Georgi Marqvelaşvili şəxsən qatılmışdı. O zaman daha önəmli hadisə sayılan açılış mərasimində niyə o və yaxud baş nazir Georgi Kvirikaşvili gözə dəymədi? (Xatırladaq ki, Gürcüstan prezidentinin törənə gələcəyi barədə öncədən rəsmi məlumat yayılmışdı, Ərdoğan xüsusi dəvət göndərmişdi).

İkincisi, Serbiya və Ukraynadan fərqli olaraq, Əskişəhərin iki addımlığında olan Gürcüstanın prezidenti və ya baş naziri üçün səfərlə bağlı hansı əngəl, yaxud daha vacib iş ola bilərdi ki? Məlumatlara görə, Gürcüstanda adi etirazlardan savayı hazırda heç bir ciddi gərginlik, siyasi təlatüm yaşanmır. Ölkədə bu günlərdə böyük, qlobal tədbir də düzənlənməyib. Amma səfər qəfildən təxirə salındı və TANAP-ın açılışına yalnız Gürcüstanın Türkiyədəki səfiri İrakli Koplatadze qatıldı.

*****

“Mövcud gündəmlə bağlı TANAP-ın açılışında yüksək səviyyədə iştirak mümkün olmadı”, “Yeni Müsavat”ın gürcü rəsmi mənbələrinə istinadən verdiyi məlumata görə, bu barədə Gürcüstan XİN-in məsələ ilə bağlı yaydığı izahatda bildirilir.

“Azərbaycan və Türkiyə ilə birgə Gürcüstan digər layihələr kimi, bu layihəyə də fəal şəkildə qoşulub və Xəzərin enerji resurslarının Qərbə daşınmasında da Gürcüstanın rolu olduqca mühümdür. Eyni zamanda XİN Gürcüstan prezidentinin gündəliyi ilə bağlı informasiyaya malik deyil”, - deyə diplomatik idarənin yaydığı quru bəyanatda qeyd olunur.

Öz növbəsində prezident administrasiyasından bildirilib ki, Marqvelaşvilinin Türkiyəyə səfəri nəzərdə tutulubmuş, ancaq “iş qrafiki onu reallaşdırmağa imkan verməyib”. Qəribədir, deyilmi? Bundan vacib iş?

Diqqət edildisə, XİN-in açıqlamasında əsas məsələ kənarda qalıb, Gürcüstanın bölgədəki rolu qabardılıb. Yəni “onsuz da Gürcüstansız bu layihələr mümkün ola bilməzdi” məntiqi, Bakı və Ankaraya minnət qoymaq cəhdi. Halbuki bu qəbildən layihələrin ən böyük xeyrini elə Gürcüstan görür - böyük paralar xərcləmədən böyük gəlirlər əldə eləməklə.

Üstəgəl, bu gün Azərbaycan və Türkiyə Gürcüstana ən çox sərmayə yatıran ölkələrin başında gəlir. Bu isə on minlərlə iş yeri deməkdir. Gürcüstan ordusunun yenidən qurulmasında isə NATO üzvü Türkiyənin rolu əvəzsizdir. Amma qarşılığında?

Qarşılığında nankor gürcü rəhbərliyinin işğalçı Ermənistanla daha isti münasibətlərə can atdığını görürük. Ermənistanın yeni avantürist baş naziri Nikol Paşinyanın Gürcüstanda necə təmtəraqla qarşılandığını yada salmaq yetər. Ona hətta separatçı bölgə olan Cavaxetiyaya getməyə belə şərait yaratdılar. Biz hələ rəsmi Tiflisin işğal altındakı Abxaziya və Cənubi Osetiya ərazisindən Ermənistana dəhliz açmağa çalışmaqla Azərbaycana və Türkiyəyə arxadan zərbə vurmaq səylərini demirik. Gürcülərin çörəyi doğrudan da dizlərinin üstündə imiş...

*****

Bəzi məlumatlara görə, rəsmi Tiflisin Bakı və Ankara əleyhinə belə bir de-marşı, daha doğrusu, ermənisayağı gedişi Rusiya amili ilə də bağlı ola bilərdi. İddialara görə, son vaxtlar rusiyayönlü Bidzina İvanişvilinin hökumətdəki “uşaqları” Gürcüstanla Rusiya arasında yaxınlaşmağa çalışırlar. TANAP, CQD isə bəllidir ki, Moskvanın strateji maraqlarına cavab vermir, çünki Avropanın Rusiya qazından asılılığını azaldacaq kəmərdir.

Lakin bu iddia ciddi görünmür. Ən azı ona görə ki, Putinin özü bu kəmər haqda pozitiv açıqlama vermişdi və üstəlik, deyildiyi kimi, Marqvelaşvili TANAP-ın təməl qoyma mərasimində iştirak edib. Bundan əlavə, az öncə məhz Kremlin təhriki ilə Suriya separatçı Abxaziya və Cənubi Osetiyanın müstəqilliyini tanıyıb. O zaman motiv nə? Nədən gürcü tərəfi hadisənin önəminə kölgə salmağa çalışdı və Bakı və Ankarada özünə qarşı yersiz inamsızlıq yaratdı?

*****

“Belə görünür ki, Tiflis özünün nikbin gözləntiləri ilə Moskvada qıcıq yaratmaq istəmir - ki, nəhayət, Rusiya ilə əlaqələrin bərpasına nail olsun. Gürcü vətəndaşlar üçün Rusiyaya vizanın ləğvi, iqtisadi əlaqələrin reanimasiyası əlbəttə ki, inqilabi hadisələr sayıla bilər. Ancaq ”Türk axını"na rəqib olmayan TANAP-ın buna nə dəxli?" “Yeni Müsavat”ın məlumatına görə, bu barədə siyasi icmalçı Tofiq Abbasov minval.az-dakı şərhində yazıb.

“Ermənistana münasibət məsələsi də var. Əgər Abxaziya və Cənubi Osetiyadakı separatçı rejimlərlə anlaşma olsa, Ermənistan Gürcüstana ”güclü dividend axını", Tiflis isə tranzit qazancları qarşılığında İrəvana kömək vəd edir. Bununla da o, Bakıya arxadan zərbə vurur. Ancaq Moskva və İrəvanla oyun oynayan gürcü başbilənləri arıquşunu da əldən buraxa bilərlər, nəinki mifik durnanı tuta bilərlər. Yəni öz mövqeyindən sui-istifadə ən yaxın tərəfdaş ölkələrin ona yaratdığı üstünlüklərdən məhrum olmağa gətirə bilər", - deyə politoloq qeyd edib.

“Georgi Marqvelaşvilinin, Georgi Kvirikaşvilinin, Gürcüstanın digər rəhbərlərinin Azərbaycana, Türkiyəyə və digər tərəfdaşlara münasibətdə yol verdikləri nankorluqla kişilənmə davranışı iki ucu olan dəyənək təhlükəsi yaradır. Hər halda, zəmin olmayan yerdə riskləri təhrik eləməyə dəyməz. Ehtiyatsız siyasət və ondan törəyən anlaşılmaz təhdidlər elə gözlənilməzliklərə gətirə bilər ki, əsla balaca görünməz. Oturduğun budağı kəsməzdən öncə yüz ölçüb bir biçmək gərəkdir...” - ekspert sonda əlavə edib./musavat