PKK-nın çəkilməsi nəyi dəyişəcək?
PKK mayın 8-dən Türkiyə torpaqlarından geri çəkilməyə başlayacağını vəd edib. Türkiyənin siyasi şərhçiləri və partiya təmsilçiləri "geri çəkilmə"ni sülh prosesi üçün əhəmiyyətli addım kimi dəyərləndirməklə yanaşı, bunun Ədalət və İnkişaf (AKP) partiyası hokuməti üçün ciddi sınaq olduğunu da vurğulayırlar.
Parlamentdəki ana müxalifət partiyası CHP-nin təmsilçisi, səfir Osman Faruk Loğoğlu BBC Azərbaycancaya müsahibəsində PKK-nın silahları təslim etməsini ölümlərin durması baxımından müsbət addım kimi dəyərləndirib. Lakin onun fikrincə, PKK Türkiyəyə qarşı "hər cür şiddət və terror hərəkətindən" vaz keçdiyini də demir və silahlarını dövlətin rəsmi orqanlarına təhvil verdiyini elan etməyib. "Çünki arada güvən yoxdur. 1999-cu ildə də PKK-nın geri çəkilmə prosesi yarımçıq qalmışdı. Sonra savaş yenidən başladı və indiyə qədər şiddət davam edir. Bu dəfə keçən dəfəkindən çox fərqli bir şey olacağını düşünmürəm", Loğoğlu əlavə edib.
2014-cü ildə prezident, parlament və bələdiyyə seçkilərinin keçiriləcəyini xatirladan CHP təmsilçisinə görə, hakim AK partiyası seçkilərə qədər "ortalığın sakit olmasına" çalışır.
"Ədalət və İnkişaf Partiyasının başqa hədəf və məqsədləri də var. AKP terrorla mubarizə məsələsinə milli yox, siyasi məsələ kimi baxır", Osman Faruk Loğoğlu deyib.
Türkiyənin aparıcı siyasi ekspertlərindən olan "Economist" jurnalının yazarı Amberin Zaman PKK-nın Türkiyədən geri çəkilməsi qərarını "son dərəcə önəmli" kimi qiymətləndirib.
"Silahların susduğu, silahların kölgəsində olmayan bir ölkədə reformlar etmək daha asandır. Silah təhdidi davam etdiyi müddətdə xalq o təhdidlə sanki güzəştə gedir. Habuki bu silahlar susunca demokratik yollarla qazanılmış haqlar daha geniş yayılır" - təhlilçi deyib.
Amberin Zamana görə, artıq PKK da silahla gedə biləcəyi yolun buraya qədər olduğunu anlayır.
Türkiyə hökumətinin bu addımının seçki ili öncəsi cəhdləri ola bilmə ehtimalını təhlil edən Amberin Zaman deyib ki, prosesin uğurla başa çatacağı təqdirdə bunun, prezidentliyə əsas namizəd kimi adı hallandırılan Erdoğanın karyerasına böyük təsiri ola bilər.
"Sülhə nail olmuş baş nazir kimi prezident seçkisinə gedən Recep Tayyip Erdoğan daha böyük dəstəklə irəliyə gedəcək". Lakin bununla belə təhlilçi hesab edir ki, "bu prosesi sadəcə prezident seçkiləri ilə mədudlaşdırmaq yetərsizdir. Mən problemin həlli ilə bağlı cəhdlərin səmimiliyinə inanıram. Çünki nəticədə riskli prosesdir. Əgər işlər planlaşdırıldığı kimi getməsə, yenə hökumət çətin duruma düşəcək" deyir Amberin Zaman.
Kürd haqlarının müdafiəcisi Sülh və Demokratiya Partiyasının (BDP) parlament təmsıçisi Sırrı Sakık PKK-nın "geri çəkilmə"sindən sonra hakimiyyətdən "sülh şərtlərinə uyğun gözləntilərinin" olduğunu bildirib. Sırrı Sakık BBC Azərbaycancaya deyib ki, "Türkiyə parlamenti vəzifə və məsuliyyətindən irəli gələrək yay tətilinə qədər kürd probleminin həlli üçün ilk addımlarını atmalı - ölkə konstitusiyasına, siyasi partiyalar, seçki qanunlarına dəyşikliklər etməli, seçkilərdə 10 faizlik baryer şərtini qaldırmalıdır". Sırrı Sakıka görə "Terrorla mübarizə qanunu ləğv edilməli, terrorda iştirak ittihamı ilə həbsə alınmış kürdlər azadlığa buraxılmalıdır". BDP təmsilçisi deyib ki, vaxtilə onun böyüdüyü kənddə, eləcə də qohumlarından yüzlərlə insan "kürd problemi"nin qurbanı olub. "Kiminsə acılarını ucaldıb, kiminkininsə acılarını kiçiltməyə haqqımız yoxdur. Amma barışdan bəhs ediriksə, acılarımızı ortaqlaşdırmağımız lazımdır. Keçmişin üzərindən bir süngər çəkib yeni səhifə açmalıylq. Yeni səhifə açmasaq sülh olmaz. Keçmişin acıları ilə yaşasaq qətiyyən sülh əldə edə bilmərik".
Sırrı Sakık ümid edir ki, terrorla mübarizə haqqında qanunun ləğv edilməsi PKK lideri Abdulla Öcalanın azad olunmması üçün də yol aça bilər. O deyib ki, bu məsələ BDP-nin xyallarından biridir. "Amma xəyallardan daha önəmli həyatın tələbləri və incəlikləri var. Bu mərhələdə belə bir tələbin gündəliyə gələ bilmə ehtimalı olmasa da, problem köklü həll olunduqdan sonra hamı kimi Öcalan da azad ediləcək" BDP təmsilcisi bildirib.
Hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının parlament təmsilçisi Mustafa Kabakcı həbsdə olan silahsız kürd müxalifətçilərin kürd probleminin həlli prosesində azadlığa buraxılacağının mümkünlüyünü istisna etməyib.
BBC Azərbaycancaya müsahibəsində Kabakçı deyib ki, "terrora bulaşmadan siyasi fikirlərinə görə cəza alanlar üçün keçərli hüquq" o şəxslərə də şamil edilə bilər". "Hazırda Türkiyədə terrora baş vurmadan insanların ala billməyəcəyi heç nə yoxdur. İstəyən hər kəs siyasi partiya qura, terrora və silaha əl atmamaq şərti ilə hər cür siyasət yurudə bilər", o deyir. Onun fikrincə, "Türkiyə illərdir, bu problemi ortadan qaldırmaq üçün bir sıra demokratık haqları inkişaf etdirərək üzərinə düşən hər şeyi edib".
PKK liderlərindən Murat Karayılan təşkilatın əsas sığınacağı olan Kandil dağında verdiyi açıqlamada bəyan edib ki, PKK 8 mayda geri çəkilməyə başlayacaq.
Geri çəkilmə prosesinin Abdulla Öcalanın bu ilin 21 martında Novruz bayramı ilə bağlı müraciətinə əsasən başladığını deyən Karayılan bildirib ki, 23 martdan etibarən davam edən atəşkəs mövqeyi qorunmaqla yanaşı, "partizan qüvvələrimizin Türkiyə sərhədləri xaricinə çəkilmə çağırışı qərarlılıq və iradə birliyi ilə tərəddüdsüz yerinə yetiriləcək".
PKK təmsilçisi geri çəkilmə prosesinin kəsintiyə uğramaması uçün vacib olan 6 maddəlik təməl şərtləri açıqlayıb.
Şərtlərə əsasən, geri çəkilmə zamanı "PKK qüvvələrinə qarşı yönəlmiş hər hansı hücum, əməliyyat, bombardman olduğu təqdirdə proses dərhal dayandırılacaq və qüvvələrimiz özünümüdafiə haqqından istifadə edərək misli ilə cavab verəcək".
O deyib ki, "Kürd probleminin həlli ilə Türkiyənin demokratikləşməsini təmin edəcək və yaxın Şərqdə barışa gedən yolu açacaq bu tarixi addımın məqsədinə uygun olarak uğurla tamamlanması sülh, qardaşlıq, demokratiya və müstəqillik istəyən hər kəsin, hamımızın təməl hədəfidir".
PKK təmsilçisi bəyan edib ki, geri çəkilmə prosesi üç mərhələdən ibarət olacaq. Birinci mərhələdə geri çəkilmə reallaşdırılacaq. İkinci mərhələdə isə demokratikləşmə mövzusunda hökumətin atacağı addımlar izləniləcək. "Bu prosesdə gizli əməliyyat və mübarizə dayandırılılmalı, demokratik vətəndaş haqlarına uyğun ortam yaradılmalıdır", separatçı kürd təşkilatının təmsilçisi deyib.
Karayılana görə, "normallaşdırılma prosesi" kimi dəyərnləndirilən üçüncü mərhələdə isə sülhün davamlı olması üçün Abdulla Öcalan da daxil olmaqla həbsdə olan PKK-çıların azadlığa buraxılmasından sonra silahsızlandırılma gündəmə gələcək.

İlhamə Qasımlı