Xəbər verildiyi kimi, ABŞ prezidenti Donald Tramp milli təhlükəsizlik məsələləri üzrə müşaviri general Herbert Makmasteri istefaya göndərərək, onun yerinə ABŞ-ın BMT-dəki keçmiş səfiri Con Boltonu gətirib.

Yeni müşavirin öz vəzifəsinə aprelin 9-da başlaması gözlənilir.

Con Boltonun buna qədər kiçik Corc Buşun dövründə dövlət katibinin silahlanmaya nəzarət məsələləri üzrə müavini vəzifəsini tutduğu bilinir. C.Bolton D.Trampla çalışmağa razı olan azsaylı respublikaçılardan biri olaraq tanınır. O, hətta Respublikaçılar partiyasının ilkin seçkilərində D.Trampn rəqibi Ceb Buşu dəstəkləyib.

Mətbuat yeni müşaviri, partiyanın ultramühafizəkar qanadına mənsub olan birisi kimi tanıyır. C. Boltonun Trampın istefaya göndərdiyi keçmiş müşaviri, sağ radikal siyasətçi Stiv Bennonla yaxınlığı xüsusilə maraq doğurur.

Analitiklər Con Boltonun təyinatının İranla imzalanan nüvə sazişinin Konqres tərəfindən təsdiq olunması ilə bağlı müzakirələrə başlamasına cəmi bir neçə ay qalmış baş tutmasına ayrıca diqqət yetirirlər.

Onların fikrincə, yeni təyinat İrana qarşı təzyiqləri artırmaq bir yana, hətta sazişin özünün taleyini təhlükə altına qoyur. “The Washington Post”un yazıdığı kimi, ABŞ-ın müttəfiqləri artıq indidən Şimali Koreya və İran problemlərinin hərbi yolla həllinə tərəfdar olan bir adamın “prezidentin qulağına çıxış əldə etməsinə” görə həyəcan siqnalı çalırlar.

Boltonun özü heç vaxt sazişə olan ikrah münasibətini gizlətməyib və buna görə keçmiş prezident Barak Obamanı sərt şəkildə tənqid edib.

Con Boltonun fikrincə, ABŞ İrana hərbi zərbələr endirsə, həm İsrail, həm də sünni ərəblər tərəfindən də dəstəklənər.
Yeni “quzğun” İran məsələsinin hərbi yolla həll etmək niyyətini özünün yazdığı “İranı durdrumaq, məhz İranı bombalamaqdır” adlı kitabında da açıq şəkildə büruzə verib.

Boltonun söyləmləri Qərb mətbuatında da geniş reaksiyalara səbəb olub. Böyük Britaniyanın “The Guardian” qəzeti “Bolton, nəhayət ki, Ağ Evə qədəm qoydu. Bu müharibənin addımları olmasın?” manşeti ilə çıxıb. Bu sual qəzetin icmalçısı David Şəriətmədarinin də yazısında yer alıb.

Şəriətmədari məqaləsində onu “Quzğunların quzğunu”, “neokonların neokonu” adlandırıb.

Mətbuat Con Boltonun ultramühafizəkar baxışlarının hələ Ronald Reyqan və böyük Corc Buşların dövründən formalaşdığını yazır.

2000-ci illərdə Con Bolton kiçik Corc Buş administrasiyasında bir sıra aqressiv addımların işləyib hazırlayanmasında aktiv şəkildə iştirak edib. Bunların içində İraqın işğalı, ABŞ-ın raket əleyhinə müdafiə sistemi ilə bağlı sazişlərdən çıxması, ABŞ-ın Kioto protokolundan (ekologiya), habelə Beynəlxalq cinayət məhkəməsi haqqında Roma statusundan imtina etməsi kimi tədbirlər var.

Onunla bağlı ən qəribə siyasi hadisə isə 2005-2006-cı illərdə ABŞ-ın BMT-dəki nümayəndəsi postunu tutmasıdır. Məsələ burasındadır ki, Con Boltonun özü bu təşkilata həmişə neqativ münasibət göstərib.

“Təhlükəsizlik Şurası, Baş Assambleya, İnsan hüquqları şurası əsl acınaqcaqlı durumdadır və mən bu vəziyyətin düzələcəyinə heç bir şans vermirəm”,- Con Bolton vaxtilə Rusiya mətbuatına verdiyi müsahibələrdən birində belə deyib.

Mətbuat Boltonun Rusiyadakı əlaqələrinə diqqət çəkib. Onun Rusiya prezidentinin administrasiya rəhbərinin müavini, Sergey Kiriyenkonu yaxından tanıdığını bilməyən yoxdur.

Lakin Bolton son müsahibərində Rusiyaya qarşı sərt cümlələr işlədib. Xüsusilə rusiyalı casus Sergey Skripalla bağlı işdə rusiyalı diplomatların qovulmasını olduqca yumşaq tədbir adlandırıb və Kremlə qarşı daha həssas nöqtələrdən zərbə vurulmasına tərəfdar olduğunu söyləyib.

Siyasi təhliliçilər yeni müşavirlə Ağ Evin rəhbəri arasında bəzi fikir ayrılıqlarının da olduğunu da dilə gətirirlər. Con Bolton ABŞ-ın xarici siyasətində demokratik dəyərlərin yayılması fikrinə inanır. Lakin o, bu dəyərlərin hərbi metodlarla belə olsa təsbit etdirilməsindən yanadır.

Donald Tramp isə ABŞ-ın xarici siyasətində ideologiyanın rolunun zəifləməsinə tərəfdardır. Onun firkincə, xarici siyasət dəyərlərə deyil, maraqlara söykənməlidir. Ağ Evin rəhbəri dəfələrlə ölkəsinin malik olduğu dəyərləri başqalarına sırımasının, üstəlik başqa yerlərdə “dövlət quruculuğu ilə” məşğul olmasının əleyhinə olduğunu bildirib.