Yaxın dövrdə Ankara-Vaşinqton xəttində gərginlik arta bilər

ABŞ Müdafiə Nazirliyinin (Pentaqon) gələn ilki büdcəsində Suriyada silahlı qruplara 300 milyon dollar ayrılması nəzərdə tutulur. “Sputnik” xəbər verir ki, bu faktı Türkiyə mətbuatı üzə çıxarıb. Söhbət Suriyada İŞİD-ə qarşı mübarizə aparan qrupların, konkret olaraq Suriya Demokratik Qüvvələrinin dəstəklənməsi layihəsindən gedir. Hansı ki, aralarında PYD/YPG kimi terror təşkilatları da var.

Məlumatda bildirilir ki, Pentaqon fevral ayında 2019-cu maliyyə ili üçün müdafiə büdcəsini Konqresə təqdim edib. Büdcədə həmçinin sərhəd təhlükəsizliyi üçün həmin qruplara 250 milyon dollarlıq yardım nəzərdə tutulub.

Məlum olduğu kimi, Vaşinqton Suriyada müharibə başladıqdan sonra hökumətə qarşı savaşan silahlı qrupları dəstəkləyirdi. Ancaq 2013-cü ildən sonra tədricən bu yardımlar azaldı və 2014-cü ildə Vaşinqton əsasən İŞİD-ə qarşı savaşan kürd qruplarını dəstəkləməyə başladı. Kürdlər Suriyanın şimalında İŞİD-in yayılması qarşısında maneə idi və Vaşinqton PYD-nin silahlı qanadı YPG-ni silah-sursat, maddi və digər istiqamətlərdə dəstəkləməyə başladı. 2016-cı ildə isə PYD digər etnik qruplarla birləşərək Suriya Demokratik Qüvvələri koalisiyasını yaratdı. Bu koalisiya Suriyanın şimalında İŞİD-ə qarşı savaşın əsas güclərindən biri oldu və Vaşinqton tərəfindən hərtərəfli şəkildə dəstəkləndi. Ötən ilin mayında ABŞ prezidenti İŞİD-in Suriyadakı “paytaxtı” Raqqa şəhərinə əməliyyatı dəstəkləmək üçün SDQ-yə və onun içərisində YPG-yə 300 milyon dollar dəyərində tank, zirehli maşınlar da daxil olmaqla silah və sursat verdi.

Ancaq bu dəstək Ankaranı narazı salır. Çünki, birincisi, Türkiyə PYD/YPG kimi təşkilatların PKK-nın Suriya qolu olduğunu və konkret olaraq terrorçu fəaliyyətlərlə məşğul olduğunu bəyan edir. Bu səbəbdən də Suriyadakı terror təşkilatına edilən yardımlar həm də Türkiyəyə birbaşa təhdid edir. YPG həm Suriya ərazisindən birbaşa Türkiyə ərazilərini hədəfə alır, həm də Türkiyə ərazisində fəaliyyət göstərən PKK-ya dəstək verməklə Türkiyəyə zərbə vurur. İkincisi isə, kürdlərin Suriyanın şimalında möhkəmlənməsi Türkiyə üçün Suriyanın gələcək siyasi taleyi baxımından əlverişsizdir. Çünki Türkiyə YPG-ni bu bölgədən çıxarmaq və dəstəklədiyi Suriya müxalifətinin nəzarət etməsini istəyir. Çünki belə olarsa, Suriya sərhədləri Türkiyə üçün daha etibarlı və mühafizə olunan olacaq, eyni zamanda Suriyanın gələcək taleyi siyasi müzakirələrə çıxarılarkən, Ankaranın dəstək verdiyi müxalifət daha güclü mövqedə olar və ölkənin siyasi keçid prosesində daha çox pay götürə bilər. Bu səbəbdən də Ankara Vaşinqtonun kürdlərə verdiyi dəstəyi dayandırmasını tələb edir.

Vaşinqton isə, təbii ki, Suriyanın şimalında kürdlər üzərindən daha ciddi siyasi layihələri həyata keçirmək istəyir. Söhbət kürdlərin Suriyanın şimalında muxtariyyət əldə etməsindən gedir. Hazırda ABŞ ordusunun Suriyanın şimalında 20-dək hərbi bazası var. Amma Tramp Suriyada ordu xərclərini ərəb ölkələrinin üzərinə yükləmək istəyir. Eyni zamanda ABŞ istəyir ki, ərəb ölkələri öz hərbçilərini regionda yerləşdirsin.

Bu həm də o deməkdir ki, ABŞ Suriyada məsuliyyəti öz üzərindən atmağa çalışır. Yəni ərəb ölkələrinin Suriyaya cəlb olunması Türkiyə üçün əlavə problemə səbəb olacaq. Çünki daha əvvəl bu mövzuda Vaşinqtonla anlaşmağa çalışan Ankara indi ərəb ölkələri ilə də dil tapmağa və onların şərtləri ilə razılaşmağa məcbur olacaq. Doğrudur, ekspertlər Vaşinqtonun bu tezliklə Suriyanı tərk edəcəyini inandırıcı saymır. Çünki ABŞ Suriya kimi aktiv bölgədən çəkilməklə İran və Rusiyanın güclənməsinə səbəb olmaq istəməz. Belə məlum olur ki, Tramp bununla hərbi xərcləri ərəb ölkələrinin üzərinə yükləməklə Vaşinqtonu Suriya müharibəsinin ağır yükündən xilas etməyə çalışır, digər tərəfdən də siyasi məsuliyyəti azaltmaq istəyir.

Belə görünür ki, 2019-cu ilin hərbi büdcəsində Suriyada İŞİD-ə qarşı savaşan qüvvələrə, yəni kürdlərə yardım nəzərdə tutulması ABŞ-ın ən azından qarşıdakı illərdə bölgədə olacağını və kürdlərə dəstək verməkdə davam edəcəyini göstərir. Özü də yalnız deyil, Avropa və ərəb ölkələrini də yanına alaraq.