Bulut Ələmdar hesab edir ki, İran hakimiyyəti türk dili və mədəniyyəti uğrunda fəaliyyətlərin açıq şəkildə və ictimaiyyətin gözləri önündə yürüdülməsini istəmir.

Amerikanın Səsinə danışan siyasi şərhçi son vaxtlar Tehranda türk fəallara qarşı basqıların ağırlaşmasının həm hazırkı siyasi vəziyyət, həm də keçmişdən gələn sistematik anti-türk siyasətlərilə əlaqəli olduğunu vurğulayır.

Son vaxtlar Tehran məhkəmələri türk dil hüquqları fəallarına qarşı ağır həbs və sürgün cəzaları çıxarıb. Əlavə olaraq Tehranda fəaliyyət göstərən bir neçə fəal nəzarət altına alınıb. Türkcə kitab nəşr edən Təkderəxt (TakDerakht) nəşriyatı və “Əndişə-i Nov” nəşriyyatının kitab mağazası qapadılıb.

Rəhmətlik Dr. Cavad Heyətin bir xatirəsi var idi. Deyirdi, ‘Varlıq’ dərgisini Ayətullah Şəriətmədariyə götürdüm, dedim biz türkcə yazırıq. Dedi ki, məgər türkcəni yazmaq olar? İndi İran hakimiyyəti Tehranda elə nəsil yetişdirmək istəyir ki, desin türkcə yazılmaz, türkcə kitab olmaz.

Bulud Ələmdar deyir ki, “İranın diktator bir hakimiyyəti vardır. Millətə basqı tətbiq edir, tutur, həbs və sürgünə məhkum edir. Bu baxımdan bunlar sıravi həbslər kimi nəzərə gələ bilər. Amma fərqli bir məsələ də vardır. İran bugünkiü sıxıntılı durumda niyə türklərə qarşı basqıları çoxaldıb və sadəcə dil üzərində açıq çalışan insanları həbs və ucqar bölgələrə sürgünə məhkum edir? Bu fəallar gizli bir iş görmürlər. Açıq şəkildə fəaliyyət edirlər.”

O, bu basqıların İslam Respublikası üçün “daxili siyasət məlzəməsi” olduğunu önə çəkir:

“Bu basqılara bir neçə cəhətdən baxmalıyıq. Birincisi, hakimiyyətin bundan öz iç siyasi məlzəməsi olaraq yararlanmasıdır. İkincisi, fars milliyyətçilərini də öz yanına çəkməyə çalışır. Üçüncüsu və ən önəmlisi bu ki, bu, sadəcə İslam Respublikasının bir taktikası deyil, İranın türklərə və Güney Azərbaycana qarşı sistematik və strateji bir hücumudur. Bunun zaman-zaman dozası çoxalır və azalır... Dördüncüsü isə, bizim də fəaliyyətlərimizin çoxalmasıdır.”

Mehdi Nəimi: İran hakimiyyəti türk dili sahəsində çalışan fəalları hədəf alır

Siyasi fəalın fikrincə, İran hakimiyyəti türk dili və mədəniyyəti sahəsində fəaliyyətlərin ictimaiyyətə açıq bir şəkildə yürüdülməsini istəmir.

İranın diktator bir hakimiyyəti vardır. Millətə basqı tətbiq edir, tutur, həbs və sürgünə məhkum edir. Bu baxımdan bunlar sıravi həbslər kimi nəzərə gələ bilər. Amma, fərqli bir məsələ də vardır. İran bugünki sıxıntılı durumda niyə türklərə qarşı basqıları çoxaldıb?

Onun dedilklərinə görə, “İran hakimiyyəti türk məsələsinin çox açılmamasını, çox yayılmamasını istəyir. Milli fəalları radikal və gizli hərəkətlərə yönləndirməyə çalışır. Bizim türkcə kitab satan və nəşr edən nəşriyyatımızın fəaliyyəti İranın öz konstitusiyasına görə də qanuni fəaliyyətdir. Bunların qorxsusu bizim məsələmizin İranda qanuni bir şəkildə genişləməsidir. Bunun önünü kəsmək istəyirlər.”

Bulut Ələmdar İran Parlamentində “Türk Bölgələri Fraksiyası”-nın fəaliyyətinə icazə verilməməsini də bu kontekstdə dəyərləndirir:

“Bunu İran Məclisində təşkil olunan Türk Fraksiyası məsələsində də gördük. Yəni, türk nümayəndələr öz bölgələri ilə daha artıq əlaqələnmək üçün bir fraksiya qurdular. Amma bunun da qarşısı alındı... Eyni şəkildə bizim fəallara da deyirlər ki, siz açıq və qanuni şəkildə sadəcə dil və mədəniyyət sahəsində çalışsanız belə biz yenə sizi həbsə atarıq.”

Tehran məhkəməsi türk fəallara həbs və sürgün cəzası verib

2016-cı ildə İran Azərbaycanı və ölkənin digər bölgələrindən olan 100-ə yaxın türk vəkil İran Parlamentində “Türk Bölgələri Fraksiyası” təşkil etdilər. Lakin təşkil edildikdən bəri heç bir fəaliyyəti olmayan fraksiyanın hazırda mövcud olub-olmadığına dair məlumat yoxdur.

Bulut Ələmdarın dediklərinə görə, İran hakimiyyəti türkcə nəşrlərin xüsusilə Tehranda yayılmasını bir təhlükə olaraq görür.

“Hakimiyyət türkcə kitabların, türkcə jurnalların Tehrandakı türklərin əlinə yetişməsini, hətta gözlərinə dəyməsini istəmir. Niyə? Rəhmətlik Dr. Cavad Heyətin bir xatirəsi var idi. Deyirdi, ‘Varlıq’ dərgisini Ayətullah Şəriətmədariyə götürdüm, dedim biz türkcə yazırıq. Dedi ki, məgər türkcəni yazmaq olar? Bunlar istəyirlər, Tehranda türklərdə elə bir nəsil yetişsin ki, desin türkcə yazılmaz, türkcə kitab olmaz, türkcə mədəniyyət olmaz,” siyasi fəal əlavə edir./amerikaninsesi.org