Dünyanın iki böyük liderinin görüşlərinin məxfi tərəfləri açıqlandı; onlar bağlı qapılar arxasında nədən danışır və necə mübahisə edirdi...

Dünyanın iki böyük dövlətinin - ABŞ və Rusiya prezidentlərinin bir araya gələndə bağlı arxasındakı danışıqlar dünya mətbuatının və ictimaiyyətinin ən çox maraq göstərdiyi məsələ olur.



Bu müzakirələr barədə bəzən ən cüzi informasiya əldə etmək belə mümkün olmur. Yaxud məlumat sızması olanda bu, mətbuatda və siyasi çevrələrdə geniş müzakirə mövzusuna çevrilir.

Bəs bu iki böyük dövlətin liderlərinin bağlı qapılar arxasında nə danışdıqlarına dair təfərrüatlar açılsa necə? Doğrudanmı belə görüşlərdə həmişə ciddi müzakirələr olub və dünyanın taleyini həll edən qərarlar çıxarılıb?

Virtualaz.org saytının xarici mətbuatdan əldə etdiyi bilgilərdən belə məlum olur ki, heç də belə deyilmiş. Superdövlətlərin prezidentləri bəzən saat yarım eyni şeyi təkrarlayıb bir-biri ilə mübahisə edir, inadkar məktəbli kimi biri digərinin üzünə dayanır, yaxud öz ölkələrinin xarici siyasət idarələri başçılarının bir-birinin dodaqlarını öpüb necə şişirtməsi haqda şit atmacalar atırlar...



* * *

Bütün bu detallar ABŞ-ın nüfuzlu ”The New York Times” qəzetinin Ağ Evdə akkreditə olunmuş baş müxbiri Piter Beykerin yeni çapdan çıxmış kitabında əksini tapıb. Kitabdan xülasəni nüfuzlu “The Forbes” jurnalı dərc edib. Kitab ABŞ-ın keçmiş prezidenti Corc Buşun hazırkı Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə 2001-2008-ci illəri əhatə edən dövrdə keçirdiyi ikitərəfli görüşlərin pərdəarxasından bəhs edir.

Müəllif kitabı yazmaq üçün Ağ Evdə məxfi sənədlərlə tanış olub, prezidentlərin görüşünə dair protokolları araşdırıb və Buşun çoxsaylı müşavirləri, yüksək rütbəli xarici ölkə rəsmiləri ilə söhbətləşib.



* * *

Piter Beykerin yazdıqlarından məlum olur ki, Buş 2001-ci ildə birinci prezidentlik səlahiyyətlərinin icrasına başlayanda Rusiyada hakimiyyət başında olan Vladimir Putinə ehtiyatla yanaşır və şəxsi söhbətlərdə onu “soyuq tip” adlandırırdı. Lakin onunla işgüzar münasibətlər qurmaqda da maraqlı idi. Buş Putinlə ilk görüşü ərəfəsində Rusiya üzrə ekspertləri Ağ Evə toplayır və onlardan məsləhətlər alırdı.

Stenford Universitetinin professoru, sonralar ABŞ-ın Rusiyadakı səfiri olan Maykl Makfol deyir: “Ən yaxşısı Rusiyanın bizim çadırda olmasıdır”.

Buş onunla razılaşır: “Sən tamamilə haqlısan. Çünki bizim hamımız nə vaxtsa çinlilərlə qarşılaşmalı olacağıq”.



* * *

Buşun Putinlə ilk görüşü 2001-ci ilin iyun ayında Sloveniyada XVI əsrə aid qəsrdə baş tutur. Putin söhbət zamanı Buşa bağında yanğın zamanı pravoslav xaçını necə xilas etməsindən danışır.

Bu söhbət dindar adam olan Buşun dərhal qəlbinə yatır və onda Putin haqda müsbət təəssüratlar oyadır.

Görüşdən sonra Buş komandasının üzvlərinə “Putinin qəlbini hiss etdiyini” deyəndə onu eşidənlər heyrətə gəlirlər. Milli təhlükəsizlik məsələləri üzrə müşavir Kondoliza Rays C.Buşun bu sözlərini eşidəndə donub qalır, nəsə demək istəyir, ancaq demir.

Vitse-prezident Dik Çeyni və onun köməkçiləri isə Vaşinqtonda daha çox həyəcan keçirirlər.



“Bunu eşidəndə bizim çoxumuzun gözlərimiz bərəldi” - deyə milli təhlükəsizlik üzrə müşavirin müavini olmuş Erik Edelman xatırlayır.

D.Çeyni hər dəfə Putini görəndə öz adamlarına belə deyirmiş: “Mən daim fikirləşirəm: KQB, KQB, KQB...”

Buna baxmayaraq Buş Putin haqda müsbət fikrində qalır. Onu Texas ştatına, öz rançosuna, daha sonra Kemp Devid iqamətgahına dəvət edir.

* * *

Buş Putinin əsl mahiyyətini gec başa düşür. Ancaq yenə də inanır ki, Putinin ABŞ-a qarşı davranışları onun müşavirlərinin yalnış informasiyalarının nəticəsidir.



Rusiya ilə ABŞ arasında ticarət mübahisəsi yarananda və Rusiya ABŞ-dan toyuq budunun idxalını dayandıranda prezidentlər şəxsi söhbətdə bu məsələyə toxunurlar. Putin Buşa deyir ki, amerikalılar qəsdən Rusiyaya keyfiyyətsiz toyuq budu göndərirlər: “Sizdə müxtəlif müəssisələr var. Onlar Amerika üçün ayrı, Rusiya üçün ayrı toyuq əti istehsal edirlər”.

Buş heyrətə gəlir: “Vladimir, sən səhv edirsən”.

“Yox, mənim adamlarım deyiblər ki, bütün bunlar düzdür” - deyə Putin israr edir...