ZƏFƏRƏ APARAN 44 GÜN 

     Vətən həsrəti həsrətlərin ən dözülməzidir. Vətən həsrəti çəkənlərin çöhrəsinə sanki payız fəsli nəqş olunur. Gözləri dolan buludu, simaları saralıb - solan yarpaqları xatırladır. Budağından qopan yarpaqları çarəsiz - çarəsiz izləyən ağac kimi köksümüzdən qoparılan torpaqları izləmək ürəyə dözülməz ağrı verirdi. Bəzən Qarabağdan vətənə doğru əsən küləklər şəhid qoxulu torpaqların qoxusunu gətirirdi. Bəlkə də şəhidlərin ruhlarını təkcə o küləklər şad edə bilirdi. Şəhid məzarlarına layla deyən o küləklər oğul dərdindən bəyaza boyanan telləri yolurdu. Eyni anda yaşanan təzadlardan yorulmuşdu ürəklər. Sevinclərin də qolu kəsik, gözü kor idi. Hər dəfə bir bayram gəldiyində arzuların ən önündə eşidirdik Qarabağlı arzuları. Günün sonunda xəyallarla yuxuya gedərkən Qarabağı xəyal edərdim. Xəyalları al-əlvan olur. Mən də göz oxşayan xəyallarımda sevdim Qarabağı. Ancaq bir gerçək var idi ki, o göz oxşayan torpaqlar 30 il idi ki, düşmən əsarətində idi. Xəyallarımın rəngi günbəgün  dəyişdi. Mən vətənimdən bir qarış da düşmənə pay vermərəm dedim. Bilirdim ki, mənim dediklərimi düşünən qəhrəman oğullarımız çoxdu. İllərlə o qəhrəmanların bəzilərinin adını duyurduq. Ancaq 2020-ci ilin sentyabrında biz eyni düşüncədə olan minlərlə qəhrəmanın adını eyni anda duyduq. 30 il sonra yurduma gələn payız fərqli gəlmişdi. Həmin payız buludlar ağlamadı. Deyəsən şəhid analarının göz yaşlarına qarışmaqdan utandı buludlar, yada torpağa hopan şəhid qanlarını yumaqdan. Adətən yaz fəslində vətən laləzar olardı. Bu payız Qarabağa doğru gedən yol payızda laləzara büründü. İllərdi bağlı qalan yollara qəhrəman oğullar qanları ilə cığır saldılar. Füzulinin sinəsi üstə yığılan beton sədləri qəhrəman oğullar yerlə yeksan etdilər. İllərdən sonra Füzuli torpaqları rahat nəfəs ala bildi. Can üstə olan torpaqlara şəhidlər son nəfəsləri ilə nəfəs verdilər. Murovdağın bəyaz zirvəsi sanki bayrağımın al rənginə boyandı. Günəşin Ərgünəşə düşən əksinin şəfəqləri düşmənin gözlərini qamaşdırmağa başladı. Cəbrayıl elə bil ki, düşmən çəpəri idi. Düşmən arxayınlıqla o çəpərin ardında gizlənmişdi. Ancaq illərlə azadlığın çatacağı anı gözləyən qəhrəman oğullar vətənlə Cəbrayıl arasında hörülən çəpəri göz qırpımında aradan götürdülər. İlahi, ananın balasına qovuşduğu anı xatırlatdı həmin an. İllərlə Arazın göz yaşı ilə yuyulan Xudafərin ilk dəfə sevinc göz yaşlarına şahidlik etdi. Düşmənin illərdi ki, yağmaladığı Hadrut artıq uzaqdan düşən azadlıq işığına qərq olurdu. Düşmən bir gün Hadrutda bayraqlarının rənginə boyadıqları qaya parçasını Azərbaycanın şanlı bayrağının rəngində görəcəyini xəyal da etmirdi. Ancaq ağıla gətirmədiklərini Azərbaycan ordusu düşmənin başına gətirdi. Ermənilərin ən çox məskunlaşdıqları və hərbi texnikalarının cəm olduğu Hadrutun azad olunması düşmənin süqutu demək idi. Hadrutun azad olunması Şuşaya açılan azadlıq qapısı idi. İllərdi vətənə qovuşacağı günü gözləyən Suqovuşanın dür suları bir payız şəhid qanları ilə qarışdı. O qanların çiləndiyi hər qarış torpaq düşmən tapdağından azad olundu. Günbəgün irəliləyən rəşadətli ordumuzun açdığı zəfər yolu uzandıqca uzanırdı. Artıq həmin Zəfər yolu Cəbrayıldan, Füzulidən, Zəngilandan keçib Qubadlıya çatmışdı. Hələ qarşıda enişli-yoxuşlu, daşlı-kəsəkli yollar var idi. Ancaq heç bir maneə Azərbaycan ordusunun qarşısını ala bilməzdi. Bu dəfə yolu sonuna qədər getməkdə qərarlı olan qəhrəmanlar düşmənin "Keçilməz sədd" adlandırdıqları Laçın dəhlizindən keçdilər. Həmin "Keçilməz sədd" i aşmaq üçün neçə-neçə oğullar kürəklərini körpü etdilər. Nəhayətində qəhrəmanlarımızın gücü həmin ərazidə də öz sözünü dedi. Düşmənə günün günorta çağında qorxulu yuxu kimi görünən Şuşa əməliyyatı Azərbaycan ordusunun dünya hərb tarixində yazdığı yeni bir tarix oldu. Topxana meşəsinin tellərini vətən oğullarının əlləri sığalladı. İllərdi dərddən bağrına daş basılan Daşaltı mübarək qədəmlərlə sevindi. Qırmızı Bazar uğrunda tökülən al rəngli şəhid qanlarına boyanaraq adının haqqını verdi. Düşmənin gözləmədiyi kimi dağları dırmaşan qəhrəmanlar üzbəüz döyüşdə hərbi texnika olmadan qalibiyyət əldə etdi. Bu məğlubiyyətdən sonra düşmən öz süqutunu etiraf edərək Ağdam, Kəlbəcər və Laçın rayonlarını qısa zamanda tərk edəcəkləri ilə razılaşaraq kapitulyasiya aktını imzaladı. Noyabrın 9-dan 10-na keçən gecə hər kəsin şüarı "Qarabağ azaddır" oldu. 

     Məgərsə duyğuların ən gözəli imiş azadlıq. Mən özümə ən xoşbəxt insanlar deyirəm. Çünki mənim xatirələrimdə illərlə duyduğum "Kaş ki, bir səhər oyananda eşidək ki, Qarabağ azad olub" arzusunun gerçəyə döndüyü o gün iz salıb. Mən 10 noyabrın sübh səhərini "Qarabağ azaddır" müjdəsi ilə açdım. Mən heç o günə qədər sevinci o qədər dərindən yaşamamışdım. Mən heç o günə qədər sevincdən ağlamamışdım. Mən o gün bildim ki, vətən həsrətinin böyüklüyü qədər olan yeganə duyğu vətənin azadlıq sevincidi. Körpəlikdən xəyallarımı bəzəyən Qarabağın azadlıq arzusu daha reallıqda ömrümü bəzəyir. 

    Əzəli torpaqlarımızın azadlığı əbədi olsun. Qarabağımın bəxtinə daha adındakı qara iz salmasın. Ağ günün mübarək Qarabağ. 

ZƏFƏR GÜNÜ

Xalqımın haqq səsi ərşə ucalıb,

Pozdu bu dünyanın lal sükutunu.

Haqqa göz qapayan o riyakarlar, 

Şahidi oldular qalib ordunun. 

Düşmən mərmisinə sinə gələrək, 

Müzəffər ordumuz haqq yolun getdi. 

O yolu sona dək getmək istəyən, 

Neçə igid ömrü yarıda bitdi. 

Bitən ömürlərin öcü böyüdü, 

Vətən sevdasıyla vuran qəlblərdə. 

Neçə qəhrəmanın ömür payı var, 

Xalqım qazandığı həmin zəfərdə.

Füzuli, Cəbrayıl qalib ordunun, 

Gəllən yollarına min alqış dedi. 

Axan qanlar ilə bir məlhəm tapdı, 

Laçın, Qubadlının sağalmaz dərdi. 

Ağdamın xaraba qalan köksündə, 

Rast gələ bilmədik daş üstə daşa. 

Azan sədasıyla bir salam verdi, 

Şəhid ruhlarına sevinclə Şuşa. 

Kəlbəcər, Ağdərə sevincdən coşub, 

Dünyanı zəfərdən etdilər halı. 

Ümidlə vətənə sarı boylandı, 

Elimin Zəngəzur adlı mahalı. 

MANYA SƏXAVƏTQIZI