Qərb bölgəsində kənd təsərrüfatı məhsullarının
istehsalçılarına yardımın verilməsi qaydalarına əməl olunmur

Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı üçün sərf olunan yanacaq ,motor yağlarının dəyərinin orta hesabla 50 faizinin dövlət tərəfindən ödənilməsinin təmin edilməsi üçün dövlət büdcəsindən ayrılması nəzərdə tutulmuş vəsait hesabına istehsalçılara hər hektar əkin sahəsinin və çoxillik əkmələrin becərilməsinə görə (istehsal etdiyi məhsulun növündən asılı olmayaraq) 40manat məbləğində yardım verilməsi müəyyən edilir. "Aqrolizinq" Açıq Səhmdar Cəmiyyəti və digər hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçılarına orta hesabla 50 faiz güzəştlə satılacaq mineral gübrələrin miqdarı hər hektar əkin sahəsinə görə 300 kiloqrama,ya da onun dəyərinin yuxarı həddi 26 manata qədər müəyyən edilir."Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına dövlət dəstəyi haqqında "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 23 yanvar tarixli 1907 nömrəli sərancamı ilə kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının məhsul istehsalı üçün istifadə etdikləri yanacagın, motor yaglarının və mineral gübrələrin dəyərinin orta hesabla 50 faizinin dövlət tərəfindən ödənilməsini təmin etmək üçün 2007-ci ilin dövlət büdcəsindən ayrılması nəzərdə tutulmuş 80 milyon manat vəsaitin bölgüsü təsdiq edilsin(3 nömrəli əlavə) ."Buğda"sözündən sonra,"arpa,qarğıdalı,ğünəbaxan-dən üçün,kartof,şəkər çuğunduru ,tərəvəz(ğöyərti istisna olmaqla)"sözləri əlavə edilsin.
Bundan başqa mütəxxəssislər taxıl yığımına nail olmaq üçün subsidiya xərclərinin müvafiq olaraq bir-iki dəfə artırılmasını da təklif edirlər.Onların fikrincə,taxıl əkini üçün 120 manat subsidiya verilsə , bu , fermerlərin yanacaq xərclərinin tam ödənilməsinə imkan verəcək.Hesablamalara görə,taxıl əkən fermerlərə yanacaq xərci üçün əlavə 40 manat verilsə ,bu istiqamətdə olan xərclər tam ödənilər.Burada əsas məqsəd ondan ibarətdir ki, taxıl əkini ilə məşğul olan fermerlərin gəlirləri xərclərindən çox olsun.
Qəzetimizin 17 yanvar 2012-ci il nömrə 11(378) Ağstafada"taxıl pripiskası",22 fevral 2012-ci il nömrə 41(408) "Ağstafada görünməmiş maxinasiya", 24 fevral 2012-ci il nömrə 43(410) "Ağstafada ölən adamın adına da subsidiya yazılıb" başlıqlı yazılar dərc olunmuşdu.Yazıda söhbət rayonun ayrı-ayrı kəndlərində kənd təsərrüfatına ayrılan subsidiyaların mənimsənilməsindən bəhs olunurdu.Yazı dərc olunduqdan sonra araşdırmalarımızı davam etdirdik və rayonun Kolxəlifəli kəndində, eləcə də Poylu qəsəbəsində inzibati ərazi nümayəndələri tərəfindən nə qədər əkilməmiş sahənin taxıl və digər dənli bitkilər əkilmiş sahə kimi sənədləşdirdiyi və bu saxtakarlığa ğörə kimlərə subsidiya ayrılmasını dəqiqləşdirdik. Onu da qeyd edək ki, subsidiyaların verilməsinə bir neçə ildir ki, başlanılıb və bu proses həyata keçirilərkən təkcə qərb bölgəsində deyil,respublikanın bütün rayonlarında neqativ hal kimi müşahidə olunur. Hətta bu hal rəsmi şəkildə də etiraf olunur. Belə ki,son illər Maliyyə Nazirliyinin apardığı yoxlamalar zamanı bir sıra rayonlarda əkin sahələrinin həcminin qanunsuz olaraq şişirdildiyinə dair məlumatlar ortaya çıxmışdır. Başqa sözlə, əkin sahələrinin həcmi artıq göstərilməklə subsidiya üçün ayrılan vəsaitin bir hissəsi mənimsənilmişdir.Belə nöqsanlar isə şübhəsiz ki, subsidiyaların əhəmiyyətini heçə endirməklə yanaşı,onların aqrar sahəyə müsbət təsirini də azaltmışdır.Digər maraqlı cəhət isə ondan ibarətdir ki,subsidiyaların mənimsənilməsi və ört-basdır edilməsi bütün respublika üzrə eyni ssenari üzrə həyata keçirilir.
Belə ki, icra hakimiyyəti başçılarının aqrar məsələlər üzrə müavinlərinin göstərişinə əsasən kənd inzibati ərazi nümayəndələri əkin sahələrinin statistikasını şişirdir,müxtəlif adamların adlarına guya onların 15-20,bəzənsə 30-40hektar sahələrdə buğda əkdiklərini sənədləşdirirlər və həmin sahələrə görə ayrılan subsidiyaların bir hissəsi bu işdə adı keçən "sahibkarlara"verilir,qalan hissəsi isə kənd inzibati ərazi nümayəndələri və icra hakimiyyəti aparatında çalışan məsul şəxslərə çatır.Bölgənin demək olar ki,bütün kəndlərində yarım,yaxud bir hektar yer əkən kəndlilərə 3-4 hektar sahədə yer əkdiyi barədə sənədlər hazırlanır. Subsidiyalar verilərkən,yarım və ya bir hektarının pulunu vətəndaşlara ,qalan 2-3 hektarının pulunu isə icra orqanlarında işləyənlər tərıfindən mənimsənilir.Bu şərtlər ehtiyac içərisində yaşayan kəndlilərə sərf etdiyi üçün onlar aza qane olur və külli miqdarda dövlət vəsaitinin icra orqanları tərəfindən mənimsənilməsinə zorən vasitəçi olurlar.Məhsul yığımı zamanı isə bucür geniş miqyaslı korrupsiya əməliyyatlarının üstünün açılacağından ehtiyat edən məmurlar taxıl sahələrinə od vurdurub yandırır və məhsulun guya zəmilərin bir hissəsinin yanması səbəbindən az olduğunu bildirirlər.Bəzi yerlərdə isə məhsuldarlığın aşağı səviyyədə olması təbii fəlakətlərlə və gəmiricilərin taxıl zəmilərini məhv etmələri ilə də əlaqələndirlir.
Mənbəmizin bildirdiyinə görə,buğda üçün dövlət büdcəsindən subsidiya formasında sahibkarlara 40 manat əkəndə,40manat isə biçəndə yardım edilir.Yuxarıda qeyd etdiyimiz dənli bitkilər üçünsə ümumilikdə 40 manat pul və kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçılarına orta hesabla 50 faiz güzəştlə satılacaq mineral gübrələrin miqdarı hər hektar əkin sahəsinə görə 300 kiloqramm,ya da onun dəyərinin yuxarı həddi 26 manata qədər müəyyən edilir.Nazirlər kabineti tərəfindən ( 2 nömrəli əlavə) "Aqrolizinq"Açıq Səhmdar Cəmiyyəti və fiziki şəxslər tərəfindən kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçılarına mineral gübrələrin güzəştlə satılması Qaydaları"təsdiq edilib və həyata keçirilir.Ancaq sahibkarlara və fermerlərə mineral gübrələr nə verilmir nə də satılmır.Torpaqlar isə şoranlanır.Görəsən onda bu yardımlar kimə və nəyə görə verilir?
Azərbaycan Respublikasının İqtisadi İnkişaf Nazirliyi,Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi,"Aqrolizinq"Açıq Səhmdar Cəmiyyəti və digər mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları qəbul etdikləri normativ hüquqi aktların bu qərara uyğunlaşdırılmasını təmin edirlər. Rayon icra hakimiyyətlərində bu iş aqrar məsələlər üzrə müavinlərə,yerlərdə isə kənd inzibati ərazi nümayəndələri və bələdiyyələrdən ibarət təşkil olunmuş komissiyalara tapşırılır.Belə ki,taxıl əkən sahibkarlar və kəndlilər bu komissiyalara müraciət edirlər ki,həqiqətən buğda və yaxud digər dənli bitkilər əkmişlər. Sözügedən komissiyalar tərəfindən nə qədər yer əkildiyi müəyyənləşir və dövlət büdcəsindən vəsait ayrılır.Lakin başqa rayonlarda olduğu kimi ,qərb bölgəsində də fermerlərə ayrılan subsidiyaların xeyli hissəsi mənimsənilir.Faktiki olaraq əkilən sahələrin statistikası şişirdilir.Yəni fermerlərin əkdiyi sahələrin həcmi müvafiq sənədlərdə dəfələrlə artıq göstərilir.Bu isə dövlətin ayırdığı vəsaiti saxta sənədlər tərtb etməklə mənimsəyən məmurların kim olduğunu biruzə verir.Beləliklə, kənd icra nümayəndələri,kənd təsərrüfatına ayrılan vəsaitin əhəmiyyətli hissəsini mənimsəyirlər.
Mənbənin dediyinə görə, rayon rəhbərlikləri bu maxinasiyaları həyata keçirərkən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin məsul vəzifəli məmurları ilə əlbir olurlar ki,bu da sözügedən korrupsiya əməliyyatlarının ört-basdır edilməsində onların karına gəlir.Əgər dəqiq bir yoxlama aparılarsa ,o zaman respublika səviyyəsində böyük bir qalmaqala səbəb olacaq yeyinti barədə müfəssəl məlumatlar əldə etmək olacaq.
Qeyd edək ki,bu məsələnin həm də siyasi tərəfi var.Belə ki,ərzaq təhlükəsizliyi bilavasitə dövlət başçısının nəzarətindədir,yerli məmurlar isə bu cür dövlət əhəmiyyətli məsələdə cinayətə yol verirlər." Taxıl pripiskası " na yol verməklə yerli məmurlar təkcə korrupsiyaya qurşanmır ,həm də ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini pozurlar ki,bu da dövləti cinayət sayılır.Araşdırmalarımızı davam etdirəcək və növbəti saylarımızda Qazax,Touz vəAğstafa rayonlarında (bilavsitə Ağstafa rayonunun KolXəlifəli kəndində) subsidiyaların verilməsində müşahidə olunan qanunsuzluqlar barədə detallı məlumatlar verəcəyik.
Bu məsələ ilə bağlı hazırda bir sıra faktlara malik olsaq da,müəyyən dəqiqləşdirmələrə ehtiyac olduğu üçün hələlik onları açıqlamırıq.Yaxın saylarımızda mövzuya qayıdacaq və adı çəkilən rayonlarda nə qədər torpaq sahələrinin kimlərin adına guya taxıl əkilmiş sahələr kimi rəsmiləşdirildiyi barədə yazılar dərc edəcəyik.Bizi izləyin.`
Ələddin Kəsəmənli