Ən böyük uyğunsuzluq Dövlətstatkomun mif yaradıcılığı sayəsində aqrar sektorda olub

gundemxeber.az İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzi (İTM) iqtisadi və maliyyə ilinin əsas hadisələrinin yekunlarını açıqlayıb. Mərkəzin rəhbəri Qubad İbadoğlu bildirib ki, belə rejimlərdə bütün illər oxşar olur. 2012-ci il də belədir, amma daha zəngindir.
Ən gurultulu hadisələr bunlardır: Britaniyanın Tax Justice Network («Ədalətli vergi sistemi») QHT-nin Azərbaycanın offşor zonalara $48 mlrd çıxarması barədə məlumatı və əhalinin Əmanət bankındakı əmanətlərinin qaytarılmasıdır. Dekabrda ARDNF Londonda 177,35 mln funt sterlinqə (London's West End) Sent Ceyms strit, 78-də (St James's Street) ofis kompleksi və Parisdə Vandom meydanı, 8-də 135 mln avroya daşınmaz əmlak alıb. Sonuncu alınan "Qalereya Aktyor" 18 min m2 sahə tutur. Tver küçəsi ilə Strastnoy bulvar arasında, Kremlin yaxınlığındadır. Bina 1881-ci ildə tikilib, 1995-ci ildə yenidən qurulub.
Sığorta daha sürətlə inkişaf edir (ötən illə müqayisədə 2 dəfə). Səbəb «İcbari sığorta haqqında» qanundur. Təkcə avtonəqliyyat vasitələri sahiblərinin mülki məsuliyyətinin icbari sığortası üzrə 11 ayda 68,6 mln yığılıb. Bu, ümumi mükafatların (313 mln) 22%-dir.
İqtisadiyyatın xidmət sektoru daha çox inkişaf edib. 9 ayda neft sektorunda 20 mlrd manat əlavə dəyər yaradılıb. Bunun 24,1%-i sosial və başqa xidmət, 19,5%-i tikinti, 15,5% qeyri-neft sənayesi, 13,3% ticarət və avtomobil təmiri, 12,1% kənd təsərrüfatı üzrədir.
Ən iri kəsir büdcənin qeyri-neft sektorundadır. Dövlət büdcəsində 1,5 mlrd profisit elan edilsə də (3 rübdə) ilin sonu üçün qeyri-neft sektorunda xərclər ilk dəfə gəlirlərdən 42,8% çox olacaq.
Daha çox tənəzzül sənaye istehsalındadır – 11 ayda 3%. Bu, əsasən neft hasilatı və ixracda azalma ilə bağlıdır. Büdcədəki hər 4 manatdan 3-ü neft və qaza düşdüyü üçün təəccüblü deyil ki, böyük inciklik oldu – dövlət başçısı ВР-ni öhdəliyini yerinə yetirməməkdə ittiham etdi.
Ən böyük uyğunsuzluq Dövlətstatkomun mif yaradıcılığı sayəsində aqrar sektorda olub. Bir tərəfdən istehsal artır və dövlət başçısı deyir ki, ölkə özünün ərzaq təhlükəsizliyini 100% təmin edib, digər tərəfdən ərzaq idxalı artır. 1 dekabr üçün rəsmi məlumata əsasən, bitkiçilik məhsulları (bostan bitkiləri, çuğundur və pambıq istisna) 5,8%, heyvandarlıq məhsulları 5,5% artıb. Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, 2011-ci ilin 11 ayı ilə müqayisədə bu il buğda (+24,1%), bitki və heyvani yağlar (+21%), kərə yağı (+17,5%) idxalı artıb. Bundan başqa, tərəvəz və meyvə (+13,28%), qənd idxalında (+10,4%) artım olub, hərçənd İmişli zavodu ixrac barədə məlumat verir.
Mərkəzin rəhbəri Qubad İbadoğlu bildirib ki, ölkə iqtisadiyyatına xarici investisiyaların həcmi 23%-dək azaldılıb, qalan pullar hesabatsız investisiya layihələrinə xərclənən büdcə vəsaitləridir. «Avroviziya – 2012» ən yeni tarixdə ən intensiv xərclərə səbəb olub. Layihəyə birbaşa və dolayı xərclər $1 mlrd təşkil edib. 8 ayda xərc cədvəlində ən böyük xərclər (1,5 dəfə çox) müsabiqə ərəfəsində olub. Bu zaman bütün nazirlik və qurumlar 2 mlrd manat xərcləyib. 2012-ci ilin dövlət büdcəsində ehtiyat fondundan xərclər 500 mln əvəzinə 1 mlrd manat olub.
Bakıda bu ilin ən iri tikintiləri – metal konstruksiyalar zavodu, Heydər Əliyev Mərkəzi, «Baku Crystal Hall», «Qafqaz Baku City Hotel and Rezidences», «JW Marriott Absheron» və «Four Seasons» mehmanxana və ofis kompleksləridir. Diplomatik Akademiya və MDU-nun yerli filialının tədris korpusları, MTN hərbi hospitalı istifadəyə verilib. 11 ayda əsas kapitala 12,6 mlrd manat qoyulub, 7,6 mlrd manatlq tikinti-quraşdırma işləri aparılıb. Əsas vəsaitlərin 77,2%-i (9,7 mlrd manat) daxili investisiyalardır və ötən illə müqayisədə 24% artıb.
Ən çox borc alanlar ailələr və ev təsərrüfatlarıdır. 9 ayda bankların kredit portfelində fiziki şəxslərin xüsusi çəkisi 33,6% olub. Bu, ötən ilkindən 21,7% çoxdur. Demək, hər üçüncü ailə nağd pulla qiymətli şeylər və məişət avadanlığı ala bilmir. Kreditlər üzrə faiz dərəcəsi 0,6% azalaraq 15,4% olub. Hər halda vətəndaşların banklar qarşısında öhdəlikləri onların maliyyə imkanına uyğun deyil.