Sərkisyan azlıqda qaldı, səsvermə baş tutmadı

Sərkisyan aralıqda qaldı, Ermənistan Qarabağa görə Gömrük İttifaqına girə bilmir
Minskdə Gömrük İttifaqına daxil olan ölkələrin ali orqanı olan Avrasiya İqtisadi Şurasının toplantısı keçirilir. Rusiya prezidenti Vladimir Putinin, Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun və Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayevin qatıldığı toplantıda “yeni SSRİ” adı alan Avrasiya İttifaqının təsis olumasına hazırlıqla bağlı son məsələlər müzakirə olunacaq. Toplantıda Ermənistanın Gömrük İttifaqına üzvlüyü ilə bağlı vəziyyət də müzakirəyə çıxarılıb.
Minsk sammitində Ermənistan prezidenti Serj Sərkisyanın da iştirak edəcəyi gözlənilsə də erməni qaynaqları Sərkisyanın toplantıya qatılmayacağını xəbər verir. Xəbərə görə, buna səbəb Gömrük İttifaqına daxil olan ölkələrin bəzilərinin, konkret olaraq Qazaxıstanın Qarabağ münaqişəsinə görə Ermənistanın bu ittifaqa üzv olmasına qarşı çıxmasıdır. Həmçinin Rusiya, Belarus və Qazaxıstan arasında yeni inteqrasiya formatının necə fəaliyyət göstərəcəyinə və inkişaf edəcəyinə dair razılaşdırılmamış başqa məsələlər də var. Bu səbəbdən Ermənistan prezidentinin Minsk toplantısına getməməsi qərara alınıb.
Bundan əvvəl Ermənistanın iqtisadi inkişaf nazirinin səlahiyyətlərini icra edən Vaqram Avanesyan demişdi ki, Sərkisyanın Minsk sammitində iştirakı gözlənilir. Onun bildirdiyinə görə, ola bilsin Ermənistan Gömrük İttifaqına daxil olmadan birbaşa Avrasiya İttifaqına üzvlük barədə sənədləri imzalasın. Çünki Ermənistanın Gömrük İttifaqına üzvlüyü ilə bağlı sənədlərin razılaşdırılması prosesi hələ başa çatmayıb. Mayın sonlarında isə Rusiya, Qazaxıstan və Belarus Avrasiya İttifaqını təsis etməyə hazırlaşır. Əgər həmin vaxta qədər Ermənistanın Gömrük İttifaqına üzvlüyü rəsmiləşməsə, o zaman Sərkisyan “yeni SSRİ”nin təsis sənədinə də imza ata bilməyəcək. Hansı ki, Ermənistanın Avrasiya İttifaqına təsisçi status ilə üzvlüyü ona gələcəkdə bu təşkilatda daha çox söz imkanı verə bilərdi.
V.Avanesyan demişdi ki, Ermənistanın əvvəlcə Gömrük İttifaqına üzv olub sonra Avrasiya İttifaqına qoşulması, yaxud birbaşa ikinci ittifaqa girməsi məsələsi Minsk toplantısında qərarlaşdırılacaq. Ancaq indi məlum olur ki, Ermənistanın Gömrük İttifaqına üzvlüyü ilə bağlı ciddi problem var və bu problem ölkənin Azərbaycan ərazilərinin bir hissəsini işğal altında saxlaması ilə bağlıdır. Türkdilli dövlətlər ittifaqında Azərbaycanın müttəfiqi və strateji tərəfdaşı olan Qazaxıstan Ermənistanın Gömrük İttifaqına üzvlüyü ilə bağlı bir çox məsələlər qaldırıb. Məsələn, Qazaxıstan bunu bilmək istəyir: Ermənistan Gömrük İttifaqına üzv olandan sonra bu ölkənin işğalı altında olan Dağlıq Qarabağ da faktiki olaraq bu ittifaqa qoşulmuş olmayacaqmı? Axı Dağlıq Qarabağ faktiki olaraq işğal yolu ilə Ermənistana birləşdirilib.
Ermənistan bu suala hələ aydın cavab verə bilməyib. Digər tərəfdən, Azərbaycanla yaxşı münasibətləri olan Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko bundan əvvəl demişdi ki, Ermənistanın Gömrük İttifaqına üzvlüyü məsələsində Azərbaycanın mövqeyini nəzərə almaq lazımdır. Bundan əlavə, Belarus prezidentinin Avrasiya İttifaqı ilə bağlı da ciddi etirazları var. Lukaşenko aprelin 22-də xalqa və parlamentə müraciətində deyib ki, Avrasiya İttifaqı haqda müqaviləni bir şərtlə imzalamağa hazırdır: qarşılıqlı ticarətdə bütün məhdudiyyətlər götürülsün.
Lukaşenko daha çox Rusiyanın Belarusa satdığı neftdən gömrük rüsumlarının ləğvini istəyir. “Bu sənədin imzalanması zamanı mən deyəcəm: əgər ədalətli prinsiplər əsasında ittifaq yaratmaq istəyiriksə, gəlin bütün məhdudiyyətləri götürək. Yox, əgər siz deyirsinizsə ki, iqtisadi ittifaq barədə müqaviləni bağlayıb məhdudiyyətləri 15 il sonra götürəcəksiniz, - necə ki, bunu Putin də deyir,- o zaman biz də müqaviləni o vaxt imzalayacağıq”, - deyə Lukaşenko bildirib.
Digər tərəfdən, Putin istəyir ki, Gömrük İttifaqındakı ortaqları onun Ukrayna ilə bağlı siyasətini şərtsiz dəstəkləsinlər. Ancaq Lukaşenko bunu etmək istəmir, eləcə də Nazarbayev Kremlin Ukraynaya qarşı siyasətinə açıq dəstək vermir. Bu isə Putini qane edə bilməz. Lukaşenko deyir ki, əgər Putin Belarusun Rusiyaya sadiqliyini və Avrasiya İttifaqına üzvlüyünü görmək istəyirsə, bunun əvəzini ödəməlidir. Yəni neft və neft məhsullarına qoyulan rüsumları götürməlidir.
Amma sual yaranır: Rusiyanın Belarusa güclü təsir rıçaqlarının olduğu bir vaxtda Lukaşenkonun öz şərtlərini Putinə diqtə etməsi baş tutacaqmı?
SAMİR