Ermənistan prezidenti Serj Sərkisyan oktyabrın 10-da Minskdə növbəti dəfə pərt olacaq. Və Rusiya prezidenti Vladimir Putin yenə qəzəblənəcək, qəzəbini büruzə verməsə belə... Bütün bunlar Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin çoxgedişli, əsası hələ illər əvvəl qoyulmuş mürəkkəb xarici siyasət taktikasının gözlənilən nəticələridir.

Söhbət Ermənistanın “Putin ittifaqına”, yaxud “yeni SSRİ”-yə və ya rəsmi adı Avrasiya İqtisadi İttifaqı olan siyasi-iqtisadi bloka üzvlüyü ətrafında baş verən hadisələrdən gedir.

Belə görünür ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Ermənistanın bu ittifaqa üzvlüyünün oktyabrın 10-da Minskdə baş tutacağına dair Ermənistan prezidenti Serj Sərkisyana verdiyi rəsmi vəd reallaşmayacaq. Çünki Qazaxıstan Ermənistanın Avrasiya İqtisadi İttifaqına üzvlüyünə razılıq verməyə hələ hazır deyil.

Virtualaz.org saytı xəbər verir ki, “The Diplomat” nəşri Ermənistanın üzvlüyünün Azərbaycanın sayəsində növbəti dəfə təxirə düşəcəyini yazır. Nəşrin xatırlatdığı kimi, Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayev bu ilin may ayında Astanada ittifaqın təsis olunduğu sammitdə gözlənilmədən Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin məktubunu elan edərək Ermənistanın üzvlüyünü blokladı.



Xatırladaq ki, Azərbaycan prezidenti Ermənistanın ancaq indiki sərhədləri daxilində bu ittifaqa üzvlüyünün təsbit olunmasını Avrasiya İttifaqını təsis edən Rusiya, Belarus və Qazaxıstan prezidentlərinin diqqətinə çatdırmışdı. Azərbaycan prezidentinin məktubu hər üç prezidentə göndərilsə də onu sammitdə Qazaxıstan prezidenti elan etdi və Sərkisyanın necə pərt olduğunu sammiti izləyən jurnalistlər aydın görmüşdü.

“The Diplomat” yazır ki, Ermənistan o vaxtdan bəri Avrasiya İqtisadi İttifaqına üzv olmağa cəhd edir. Qazaxıstan isə Azərbaycanın xahişi ilə bunu əngəlləyir. Rəsmi olaraq İrəvan bu həftə - oktyabrın 10-da ittifaqa üzv olmalıdır. Lakin Dağlıq Qarabağ məsələsi Putin üçün ittifaqı genişləndirmək yolunda maneəyə çevrilib.




Xatırladaq ki, Ermənistanın indiki sərhədləri çərçivəsində Avrasiya İttifaqına üzvlüyü onun Qarabağla sərhədə gömrük postları yerləşdirməsi deməkdir. Ermənistan prezidenti ölkəsinin ittifaqa indiki sərhədləri çərçivəsində daxil olacağını qəbul edir, lakin işğal altındakı Qarabağla sərhədə gömrük postları yerləşdirmək İrəvanın ciddi diplomatik uğursuzluğu olacaq.

“The Diplomat”ın yazarı Keysi Mişel qeyd edir ki, diplomatik mənbələr Qazaxıstanın öz mövqeyindən hələ geri çəkilmədiyini xəbər verir. Ermənstanın Avrasiya İttifaqına üzvlüyü Putinin böyük qəzəbinə və məyusluğuna baxmayaraq bir-birinin ardınca təxirə düşür.

Nəşrin yazdığına görə, sentyabrın sonlarında belə xəbərlər yayıldı ki, Ermənistan Qazaxıstanın təzyiqlərinə boyun əyməli olub və Dağlıq Qarabağı rəsmən Avrasiya İttifaqının hüdudları xaricində buraxmağa razılaşıb. Bu, nəinki rəsmi İrəvanın əvvəlki mövqeyinə ziddir, eyni zamanda ermənilərin böyük əksəriyyətini narazı salır.

Bundan əlavə, Ermənistanın bu şərti qəbul etməsi Moskvanı da pərt edir. Rəsmi Moskva dəfələrlə bildirmişdi ki, Ermənistanın Avrasiya İttifaqına üzvlüyü ilə Dağlıq Qarabağ məsələsi arasında heç bir əlaqə mövcud deyil. Ermənistan hökumətinin Avrasiya İttifaqına üzvlük barədə sənəddə Dağlıq Qarabağla sərhədə gömrük postları yerləşdiriləcəyinə yer verdiyi üzə çıxandan sonra Xankəndindəki separatçılar elan etdilər ki, bu, mümkün olmayan işdir.

Beləliklə, Putinin Avrasiya İttifaqını Ermənistanın hesabına genişləndirmək cəhdləri növbəti dəfə Minskdə təxirə düşəcək.

Qırğızıstanın da ittifaqa üzvlüyü məsələsində irəliləyişin olmadığını nəzərə alan ekspertlər bu hadisənin Putini qəzəbləndirəcəyini deyirlər. Avrasiya İttifaqına qalan keçmiş sovet respublikalarından ancaq Ermənistan və Qırğızıstan qoşulmağa hazırdır. Onlardan biri həll olunmamış Qarabağ probleminə görə ilişib, digəri isə hələ konkret addımlar atmağa tələsmir.

Virtualaz.org qeyd edir ki, Minskdə Ermənistanın Avrasiya İttifaqına üzvlüyünə təkcə Qazaxıstan qarşı çıxmaya bilər. Azərbaycanın bu ittifaqın təsisçilərindən olan Belarusla olan sıx münasibətləri onu deməyə imkan verir ki, prezident Aleksandr Lukaşenko da Serj Sərkisyanın Qarabağa dair məqamı aydınlaşdırmadan Ermənistanın üzvüyünə dəstək verməyə hazırlaşmır.

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 10-da Minskdə keçiriləcək MDB, eyni zamanda KTMT və Avrasiya İttifaqı sammitləri ərəfəsində xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovu Minskə ezam edib. A.Lukaşenko E.Məmmədyarovu qəbul edərkən Azərbaycanla münasibətlər haqda xeyli isti danışıb. Bildirib ki, Belarus çətin günlərdə Azərbaycanın etdiyi köməyi unutmayıb və bunun əvəzində “bütün imkanları daxilində və xaricində” Azərbaycana dəstək verməkdə davam edəcək.

Söhbət bir neçə il əvvəl Putinin Lukaşenkonu qaz borcuna görə sıxışdırıb Belarusun neft kəmərləri sistemini Rusiyanın mülkiyyətinə çevirməyə çalışdığı günlərdə İlham Əliyevin bir telefon zəngi ilə Belarusa 300 milyon dollar qısamüddətli kredit ayrılmasından gedir.



Lukaşenko Azərbaycandan aldığı bu kredit hesabına “Qazprom”un borcunu qaytardı və ölkəsinin strateji əhəmiyyətli nəql sisteminin Rusiyanın mülkiyyətinə keçməsinə imkan vermədi. Həmçinin Azərbaycan Belarusa neft təchizatını şaxələndirməkdə kömək edib. Baxmayaraq ki, bütün bunlar kifayət qədər riskli addımlar idi və Azərbaycanı Rusiyanın hədəfinə çevirirdi.

Bununla belə İlham Əliyevin xeyli qabağa hesablanmış taktiki gedişləri Azərbaycana MDB-də, üstəlik Ermənistanın üzv olduğu KTMT hərbi blokunda və gələcək Avrasiya İttifaqında etibarlı müttəfiq qazandırmış oldu. İndi Lukaşenko açıq bildirməsə də oktyabrın 10-da Minskdə Ermənistanın Avrasiya İttifaqına üzvlünün növbəti dəfə təxirə salınmasında mühüm rol oynaya bilər.

Ermənistan prezidenti Avrasiya İttifaqına üzvlük tarixinin müəyyən edilməsini Rusiya prezidentindən gözləyirdi və bunda haqlı idi. Sərkisyan hesablamışdı ki, yeni təsis olunan ittifaqda Putinin sözü qanun olacaq, Kreml rəhbəri Ermənistanın üzvlüyünün hansı tarixdə və hansı şərtlər daxilində baş verəcəyini qərarlaşdırsa, o da baş verəcək..

Ancaq indi Sərkisyan pərt olmamağa əsası yoxdur. Axı o necə pərt olmasın ki, Azərbaycan Avrasiya İttifaqına üzv olmasa da Ermənistanın üzvlüyünü dalbadal təxirə salacaq qədər güclü imkanlara malikdir?! Üstəlik Ermənistanın üzvlüyünə dair şərtlərini diqtə edə bilir və Sərkisyanın bu şərtlərlə razılaşıb ümumerməni nifrətini qazanmaqdan başqa yolu qalmır.

Sərkisyan necə pərt olmasın ki, Azərbaycan hətta onun “rəisi”nin Ermənistanın oktyabrın 10-da Avrasiya İttifaqına üzv olacağı haqda bəyanatına baxmayaraq öz milli maraqlarını qorumağa yönəlmiş diplomatiyasını davam etdirir?!

Bütün bunlar Sərkisyanı Azərbaycanın hərbi gücü ilə bərabər getdikcə artan siyasi çəkisi və diplomatik nüfuzu qarşısında da çarəsiz vəziyyətə salır.



Sərkisyanın heç KTMT hərbi blokunda da işləri yaxşı getmir. Ötən gün o, İrəvanda KTMT-in baş katibi Nikolay Bordyuja ilə görüşündə blokun “bəzi üzvlərinin” Azərbaycanın tərəfini saxlamasından narazılığını bildirib.

Sərkisyanın sözlərinə görə, KTMT daxilində həmrəyliyin olmaması Azərbaycanı cəsarətləndirir. Ermənistan prezidentinin “bəzi üzvlər” deyərkən Qazaxıstanı və Belarusu nəzərdə tutduğuna şübhə yoxdur. Başqa sözlə, Sərkisyan etiraf etmiş olur ki, Azərbaycan Ermənistanın özünə təhlükəsizlik çətiri hesab etdiyi KTMT-də də qərarların qəbuluna təsir edəcək qədər güclüdür.

İndi Ermənistanın Avrasiya İttifaqına üzvlüyü növbəti dəfə təxirə düşsə, Sərkisyan bunu ölkəsində necə izah edəcək? Axı belə vəziyyətdə onun Azərbaycanın gücünü etiraf etməkdən başqa yolu qalmır...

Fərhad Məmmədov