Sədərək TM-nin 50 qəpiklik mənimsəmələri
Dairəvi yolun təmirinin uzanması Sədərək TM, Nəqliyyat Nazirliyi, Yol Polisi üçün sui-istifadə baxımdan göydəndüşmədir

Azərbaycanda yol çəkilişlərinin həyata keçirilməsi bu işdə iştirak edən bir çox dövlət qurumları məmurları üçün əməlli başlı yeyinti mənbəyinə çevrilib. İldən-ilə ölkənin müxtəlif ərazilərində, xüsusən də paytaxt Bakını birləşdirən yolların təmiri və yenidən qurulması prosesinə ayrılan investisiya xərcləri çoxaldılır. Amma araşdırmalar göstərir ki, yol infrastrukturuna çəkilən xərclərin heç də hamısı həmin məqsəd üçün istifadə edilmir. Burada mənimsəmə halları geniş vüsət alıb. Məhz bu amil yüksək rütbəli məmurları yol tikintisi sahəsinə "daha çox qayğı" göstərməyə həvəsləndirib.
Hazırda Bakıdan Gəncə və ölkənin cənub rayonlarına nəqliyyat vasitələrinin hərəkət etdiyi Dairəvi yol təmirdədir. Və bu proses də nədənsə uzun çəkir. Yolun təmirə dayanması səbəbindən, cənub və qərb bölgəsinə gedən maşınlar yollarını Sədərək Ticarət Mərkəzinin ərazisindən salmağa məcbur olublar. Ona görə məcbur olublar deyirik ki, buradan keçmək həmin zonalara gedən nəqliyyat vasitələri sahibləri üçün əməlli-başlı cəhənnəmə çevrilib. Sözügedən yol tikintisi işlərinin uzanmasına səbəb isə Sədərək Ticarət Mərkəzinə daxil olarkən, kart götürüb, buradan çıxarkən 50 qəpiklik pul ödəməklə bağlıdır. Belədə buradan Gəncə, Astara zonası üzrə hərəkət etməli olan bütün maşınlar, nəinki şəxsi, hətta sərnişin daşımaq funksiyasını həyata keçirən avtobus sürücüləri də, Sədərək TM-nin ərazisindən keçməli olduğu halda deyilən 50 qəpiyi ödəmək məcburiyyətindədir. Bu baş verməsə, həmin maşınların hərəkətinə ümumiyyətlə icazə verilmir. Əvvəldən bəlli idi ki, ticarət mərkəzi rəhbərliyi ərazisinə daxil olan nəqliyyat vasitələrindən haqq alırdı. Amma məsələ ondadır ki, rəhbərlik bu haqqı yalnız ticarət mərkəzinə gələrək, burada alış-veriş gedən müddət ərzində dayanacaqlarda dayanmalı olan maşınlardan alırdı. Yəni bu ödəmənin əslində yolun təmiri səbəbindən, Gəncə, Astara istiqaməti üzrə hərəkət edən nəqliyyat vasitələrinə heç bir aidiyyatı olmamalı idi. Onlar ticarət mərkəzinə daxil olan ərazidən əsas hərəkət yolunun bağlanması səbəbilə istifadə etmək məcburiyyətindədirlər. Yəni öz xoşlarına bu yolu seçməyiblər. Belə olan halda, müvafiq qurumlar həmin zona üzrə hərəkət edən maşınların əvvəlki yolda olduğu kimi, hər hansı bir yol haqqı ödəmədən normal hərəkətinə şərait yaratmalı idilər. Adətən, sivil ölkələrdə hər hansı bir yol təmirə bağlanırsa, sürücülərə alternativ yollar təklif olunur. Azərbaycanda isə bu məsələdə özbaşınalıq hökm sürür. Sürücülərə sözügedən halda alternativ yolu təşkil etməli olan qurumlar, Nəqliyyat Nazirliyi və Dövlət Yol Polisi problemin həllini öz üzərlərindən ataraq, sürücülərin ixtiyarına buraxır. Sədərək Ticarət Mərkəzi ərazisində cənub və qərb istiqaməti üzrə hərəkət edən maşınlar ətrafında yaranmış bu vəziyyət onu deməyə əsas verir ki, alternativ yolların təklif edilməsi məsələsi bilərəkdən öz həllini tapmır. Çünki, alternativ yolların olmaması ona cavabdeh qurumların vəziyyətdən sui-istifadə etmələrinə şərait yaradır. Necə ki, Sədərək Ticarət Mərkəzində belə sui-istifadə hallarına yol verilir. Göründüyü kimi, ticarət məntəqəsinin rəhbərliyi yaranmış durumdan öz xeyrinə "bəhrələnərək" qanunsuzluğa yol verir. Gün ərzində bu ərazidən qərb və cənub zonasına çoxsaylı nəqliyyat vasitələri şütüyür. Bunun sayını dəqiq bilmirik. Amma aydın məsələdir ki, çoxsaylıdır. Belədə gün ərzində oradan başqa istiqamətə getmək üçün keçən maşınlardan da 50 qəpik qoparmaqla ticarət məntəqəsinin rəhbərliyi daxil olmaqla, bəzi qurumların məmurları da külli miqdarda vəsait mənimsəyirlər. Aydın məsələdir ki, bu işi məntəqə rəhbərliyi təkbaşına görə bilməz. Ona bu imkanı verməzlər. Deməli, həmin mənimsəmələr heç də təkcə sözügedən məntəqə sahibinin cibinə getmir. Prosesdə yolun təmirini həyata keçirən şirkətinin, Nəqliyyat Nazirliyi, habelə Yol Polisinin, bu layihəyə "dobro" verən digər yüksək çinli məmurların da maraqlı tərəf kimi çıxış etməsi istisna deyil. Yəni həmin şirkət və qurumlara hazırki halda Gəncə tərəfə gedən yolun təmirinin uzanması sərf edir. Çünki, təmir işləri müxtəlif bəhanələrlə uzandıqca, bir tərəfdən dövlət büdcəsindən yeni-yeni vəsaitlər bura cəlb olunacaq, digər tərəfdən də, 50 qəpiklik məsələsi ilə bağlı olaraq da, yuxarıda adları qeyd olunan qurumların məmur kəsimi, ondan gələn milyonlarla manat pulu rahatca mənimsəyəcək. Onu da qeyd edək ki, vaxtilə Dairəvi yol adlanan bu yolun çəkilişini türk şirkəti "Turan Xəzinədaroğlu" həyata keçirib. Yolun çəkilişi nə qədər uzanacaqsa, cənub və qərb istiqamətinə gedən maşınlardan tutulan həmin 50 qəpiklik məsələ də qalmaqda davam edəcək. Heç də inandırıcı deyil ki, bu vəsaitlərdən vergi qismində dövlət büdcəsinə nəsə daxil olsun. Bu ümumiyyətlə mümkün də deyil. Çünki, həmin məsələ qanunsuz olaraq həyata keçirildiyindən, ondan gələn gəlirdən vergiyə cəlb olunmanın baş verməsini gözləmək yersiz olardı. Axı bu halda, prosesi icra edənlər qanunsuzluğa yol verdiklərini ört-basdır edə bilməyəcəklər.
Maraqlı tərəfdən biri də odur ki, həmin 50 qəpiyi vermək məcburiyyətində qalan sürücülər də susmağa üstünlük verir. Onlar bunun kiçik rəqəm olduğunu düşünərək, haqlarının tələb olunmasına çalışmırlar. Halbuki, yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, hər hansı bir avtomobil yolunun müəyyən müddətə bağlanması müqabilində, müvafiq qurumlar sürücüləri alternativ yollarla təmin etməlidir. Daha Sədərək Ticarət Mərkəzinə gedən yolda olduğu kimi pullu yolu deyil...

Rəşad Hüseynov