Vaşinqtonun Avropa Şurasına dirənişinin şok sirri
9 oktyabr seçkisini müşahidə edən AŞPA deputatlarının “ələ alınması” barədə Amerika kəşfiyyatı sübutlar əldə edib; bu materialların bir qisminin müxalifətə ötürüldüyü iddia olunur


9 oktyabr prezident seçkisi arxada qalsa da, Azərbaycan hakimiyyəti ilə ABŞ-ın münasibətlərindəki gərginlik davam edir. Avropa liderlərinin böyük əksəriyyəti gecikmə ilə olsa da, Azərbaycan prezidentini təbrik edərək onun iqtidarı ilə əməkdaşlıq etməyə hazır olduqlarını bildiriblər. Ağ Ev sahibi isə hələ ki təbrikə tələsmir...



ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosunun seçkini tənqid edən sərt hesabatına dəstək verən ABŞ Dövlət Departamentinin bəyanatını rəsmi Bakı anında ciddi narazılıqla qarşıladı. Münasibətlərin qismən istiləşəcəyinin proqnozlaşdırıldığı bir vaxtda isə ATƏT-in ABŞ-dakı nümayəndəsinin 9 oktyabrda hakimiyyətə tərif vuran Avropa Şurasının Müşahidə Missiyasını tənqid etməsi vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirdi. Bundan sonra Avropa Parlamentinin də seçkinin nəticələrini şübhəyə alması hakimiyyətin səbrini daşırdı. Prezident Administrasiyasının rəhbəri Ramiz Mehdiyev yenidən açıqlama verərək bu dəfə ABŞ-ı Avropa təşkilatlarına təzyiqdə suçladı. R.Mehdiyev ABŞ-ın ATƏT-dəki səfirinin AŞ PA-nı Azərbaycandakı seçkiləri təriflədiyinə görə tənqid etməsini, habelə Avropa Parlamentinin seçkilərə dair əvvəl verdiyi müsbət rəyi dəyişərək, ATƏT-in rəyini dəstəkləyən qətnamə çıxarmasını sərt tənqid etdi. R.Mehdiyevin sözlərinə görə, Dövlət Departamentinin “bəzi məmurları” AŞ PA-ya və Avropa Parlamentinə Azərbaycandakı seçkilərə dair müsbət rəylərini dəyişdirmək üçün təzyiq göstərməklə ABŞ-la Azərbaycan arasında tərəfdaşlığa zərbə vururlar.



“Dövlət Departamentinin, ABŞ-ın ATƏT-dəki missiyasının Azərbaycandakı seçkilərə dair mövqeyi, yumşaq desək, anlaşılmazdır. ABŞ-ın bəzi siyasi dairələri Azərbaycanı təcrid etmək fikrindən hələ də imtina etməyiblər. Lakin onlar özləri təcrid olunmuş vəziyyətə düşüblər”, - deyə, PA rəhbəri bildirmişdi. Qeyd edək ki, ABŞ-ın ATƏT-dəki missiyasının rəhbəri Kristofer Maduran Avropa Şurasının baş katibi Tornbyorn Yanqlandın adına ünvanladığı məktubda “biz seçkilərin azad və şəffaf olması barədə AŞ PA missiyasının bəyanatından təəccüblənirik”, yazıb. Sonra Kristofer Madura Dövlət Departamentinin nümayəndəsi Mariya Arfın bəyanatına istinad edib. O, oktyabrın 10-da ATƏT DTİHB-nin rəyini dəstəklədiyini və baş vermiş pozuntularla bağlı narahatlığını qeyd edib. Madura həmçinin qeyd edib ki, bu yaxınlarda ABŞ Avropa Şurası Venesiya Komissiyasının tamhüquqlu üzvü olub və “bu mühüm institutun köməyi ilə insan hüquqları və demokratik idarəetmə məsələlərində fəal əməkdaşlığa ümid edir”.



“Yeni Müsavat”a daxil olan xəbərə görə, ABŞ-ın Avropa Şurasının 9 oktyabr seçkilərində Müşahidə Missiyasının rəyindən qurumun rəhbərinə şikayət etməsi təsadüfi deyil. Belə ki, ABŞ 9 oktyabr seçkisində müşahidəçi qismində iştirak edən deputatların əvvəlcədən “ələ alınması” barədə təkzibedilməz sübutlara malikdir. Xəbəri redaksiyamıza verən mənbənin sözlərinə görə, əks halda, ABŞ-ın ATƏT-dəki səfiri bu cür sərt bəyanat verməzdi. Məlumata görə, ABŞ-ın “təkzibedilməz sübutları sırasında” əsasən avropalı deputatların telefon danışıqları da var. İddiada bildirilir ki, Amerika kəşfiyyatı seçkidən əvvəl AŞ PA deputatları ilə belə razılaşma hazırladığı barədə məlumatların izinə düşüb və Müşahidə Missiyasının üzvlərinin internet yazışmaları və telefon danışıqları nəzarət altına alınıb.
Xəbərdə o da deyilir ki, bu danışıqları aparmaq üçün AvroNest Parlament Assambleyasında Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri və qurumun vitse-prezidenti Elxan Süleymanov görəvləndirilib. İddia olunur ki, onun Avropadakı (Almaniyadakı) hüquq konsaltiqlərindən biri vasitəsilə bir sıra avropalı deputatlara 50 min dollar qonorar köçürülməsi barədə bəlgələr də ABŞ-ın əlinə keçib. “Bu xoşagəlməz məlumatların ələ keçməsi haqqında hakimiyyətə də xəbər ötürülüb. Daha doğrusu, hakimiyyətin ”Amerika Avropaya seçkinin nəticəsini tanımamaq üçün təzyiq edir", ittihamına sübutlarla cavab verilib. Hakimiyyətin Avropa qurumları ilə əməkdaşlığı məhdudlaşdıracağı ilə bağlı addımından vaz keçməsinin də bir səbəbi budur. Avropa Şurası 9 oktyabr seçkisinin nəticəsini 2014-cü ilin yanvar sessiyasında müzakirəyə çıxaracaq. İddialar bu qədər ciddidirsə, AŞ PA da Avropa Parlamenti kimi seçkini müşahidə edən deputatlarının rəyi ilə deyil, tam fərqli qətnamə çıxarmalıdır. Əgər hakimiyyət o vaxta kimi vəziyyəti öz xeyrinə dəyişə bilməsə, bu, çox ciddi beynəlxalq skandal olacaq", deyə, qaynağımız bildirib.
Qeyd edək ki, E.Süleymanovun adı əvvəllər də bir neçə avropalı deputatların ələ alınmasında hallanıb. E.Süleymanovun “kürü diplomatiyasının” ən aparıcı simalarından biri olması barədə də iddialar var. Bir müddət əvvəl Avropanın nüfuzlu “Avropa Sabitliyi Təşəbbüsü” təşkilatının hesabatında AŞ PA-da Azərbaycanın dostlarından olan deputatlar Bakıya səfərə gələndə, onlara kürü, ipək xalça, qızıl və gümüş əşyaları və nəğd pul kimi hədiyyələr təqdim olunması xüsusi vurğulanmışdı.



2010-cu ildə 85 saylı Şamaxı dairəsindən mandat alan E.Süleymanov hansısa keyfiyyətlərinə görə Azərbaycanın AŞ PA-dakı nümayəndə heyətinin üzvü, AvroNest Parlament Assambleyasında isə nümayəndə heyətinin rəhbəri seçilib. O, qısa zaman kəsiyində Azərbaycan diplomatiyasının “boz kardinalına” çevrilib.

“Yeni Müsavat”a o da məlum olub ki, Azərbaycan müxalifətinin əlində seçkilərin demokratik keçirildiyini bəyan etmiş avropalı müşahidəçilərin, əsasən da AŞ PA Müşahidə Missiyasındakı bir sıra deputatların ifşası üçün ciddi materiallar var. Bir neçə gün əvvəl Milli Şuranın prezidentliyə namizədi Cəmil Həsənli də kifayət qədər ifşaedici faktlara malik olduqlarını etiraf edib: “Bizim əlimizdə AŞ PA-nın Azərbaycanda 9 oktyabr seçkilərində müşahidə missiyasının ayrı-ayrı üzvlərinin onların saxta seçkiləri demokratik seçki adlandıran müşahidəçilərin ifşasına nail olmaq üçün kifayət qədər faktlar var. AŞ PA-nın həmin deputatlarını təkcə beynəlxalq aləmdə yox, öz ölkələrinin ictimaiyyəti arasında ifşa edəcəyik. Onlar Azərbaycan hakimiyyəti ilə natəmiz əlaqələrə giriblər. Hələ bizim əlimizdə Azərbaycanda 2010-cu ildə keçirilən parlament seçkiləri zamanı AŞ PA-nın bu deputatlarının necə ələ alındığı, hətta hansı hoteldə danışıqların aparıldığı, Azərbaycan iqtidarı tərəfindən bu danışıqları kimin apardığı, təklif olunan rüşvətin həcmi barədə kifayət qədər məlumatlar var”.



Xatırladaq ki, ingiltərəli parlamentar Robert Uolterin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti ümumilikdə 32 deputatdan ibarət olub. Robert Uolterin rəhbərlik etdiyi 7 deputatdan ibarət “qısa müddətli müşahidə missiyası” Bakıya seçkidən bir ay əvvəl gəlmişdi. Robert Uolter seçkinin nəticəsi barədə rəylərini açıqlayarkən deyib ki, YAP-ın namizədi səslərin böyük əksəriyyətini toplayaraq qələbə qazanıb: “Biz səslərin sayılması prosesində də iştirak etmişik və qanun pozuntusuna rast gəlməmişik”.

AŞ PA deputatlarının Azərbaycandakı seçkilərlə bağlı nəzarətdə olmasının ABŞ xüsusi xidmət orqanlarının Avropada telefon danışıqlarının dinləməsi ilə bağlı qalmaqal yarandığı bir vaxtda mediaya sızdırılması da maraq doğurur. Xatırladaq ki, ABŞ kəşfiyyatının Avropada sutka ərzində 20 milyon telefon danışığını izlədiyi məlum olub.