"Neft pullarından səmərəli istifadə edən ölkələr bu vəziyyətdən yaxşı çıxdılar"

"Azərbaycan iqtisadiyyatının neft sektorunun qeyri-neft sektoru ilə əvəzlənməsi tendensiyası 2017-ci ilədək davam edəcək", - deyə maliyyə naziri Samir Şərifov bildirib. O, bunu Milli Məclisdə 2014-cü ilin büdcə zərfinin müzakirəsində çıxışı zamanı deyib.

Nazir gözləntilərə əsasən, gələn il ölkə ÜDM-i 5,2%, yerli iqtisadiyyatın qeyri-neft sektoru isə 10% artacağını söyləyib: "2014-cü ildə dövlət büdcəsinin gəlirlər sektorunda qeyri-neft sahəsinin payının artması tendensiyası saxlanacaq. Gələn il dövlət büdcəsinin gəlirləri 18,38 milyard manat təşkil edəcək. 2013-cü illə müqayisədə dövlət büdcəsinin xərcləri 1,6% və ya 213 milyon manat artaraq, 20,06 milyard manat olacaq. 2014-cü ildə büdcə gəlirlərinin həcminin azalmasının əsas səbəbi Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondundan transferlərin azalması ilə əlaqədardır".

S.Şərifov gələn il dövlət büdcəsinin gəlirlərinin böyük hissəsinin Vergilər Nazirliyi və Dövlət Gömrük Komitəsi (DGK) hesabına təmin ediləcəyini də deyib: "Vergilər Nazirliyinin xətti ilə büdcəyə 7,1 milyard manat, Gömrük Komitəsinin xətti ilə isə 1,51 milyard manat məbləğin köçməsi planlaşdırılır".

Neft Tükənəndən Sonra Nə Olacaq?İqtisadçı ekspert Zöhrab İsmayıl deyir ki, faiz etibarilə önümüzdəki illər neft sektorunda tənəzzül olacaq. Ona görə də, ümumdaxili məhsulda neft sektorunun payı azalır: "Neft pullarının büdcə vasitəsilə sərf olunması qeyri-neft sektorunun artımına səbəb olur. Neft sektorunun payı azaldığından avtomatik olaraq qeyri-neft sektorunun payı artır. Bu artım da birbaşa daha çox neft sektorundan əldə olunan pulların büdcə vasitəsilə sərf olunması ilə bağlıdır".

Neft tükənəndən sonra nə olacaq?

Zöhrab İsmayıl deyir ki, neft tükənəndən, neft pulları azalandan sonra effekt də azalacaq. Yəni, qeyri-neft sektoru neft pullarının xərclənməsi nəticəsində artıb. Oradan gələn gəlir azaldıqca, qeyri-neft sektorunun artımında da problemlər olacaq: "Müxtəlif ölkələrin təcrübələri var bu sahədə. Məsələn, Sinqapur, Malayziya, o cümlədən Norveç. Həmin ölkələrin timsalında fərqli modellər mövcuddur. Məsələn, Norveç neft pullarını xərcləmirdi. Daha çox onu idarə edirdi və ondan müəyyən gəlirlər əldə edirdi. Belə də davam edir. Qeyri-neft sektorunda apardığı siyasət nəticəsində investisiya mühitində, sahibkarlıqda inkişafa nail olub. Malayziya da neft pullarını effektiv xərcləyirdi. Daha çox nəzərə alırdılar ki, qeyri-neft sektoruna birbaşa investisiyalar qoysunlar və ixracayönümlü sənaye müəssisələri yaratsınlar. Sonra da həmin müəssisələri özəlləşdirirdilər. Neft pullarından səmərəli istifadə edən ölkələr bu vəziyyətdən yaxşı çıxdılar. Nigeriya isə neft pullarını büdcə və digər vasitələrlə sosial məsələlərə və s. xərcləyirdi. Ona görə də onlarda müsbət nəticə olmadı. Neft pulları tükənəndən sonra Nigeriya çox çətin sosial-iqtisadi duruma düşdü".

Bu gün Azərbaycan hakimiyyəti Nigeriya modelinə üstünlük verib. Yəni, ölkəyə gələn pulu pula çevirmək əvəzinə onu xərcləməkdədir. Azərbaycan hakimiyyətinin neft pullarını sağa-sola xərcləməsi tipik varlı azərbaycanlı ailəsinin obrazını xatırladır. Varlı atanın övladı sabahı düşünmədən boş başı ilə dolu cibi hara gəldi xərcləyir. Və günün birində ata qəfil ölür, həmin varlı övlad isə barmağını sovurmağa başlayır.