Zəlimxan Məmmədli: “İqtidarda olanlar uzun müddətdir ki, neft pullarını talayırlar, ölkəni və milləti düşünməkdə lazımdır”
“Gündəm xəbər”-in suallarına “Borçalı” Cəmiyyətinin sədri Zəlimxan Məmmədli cavab verib. Cəmiyyət sədri Gürcüstanın yeni və köhnə hakimiyyətindən, soydaşlarımızın durumundan, onların Azərbaycanda son günlər qarşılaşdığı problemlərdən və siyasi məsələlərdən bəhs edib.
- Zəlimxan bəy, bu gün Gürcüstanda hakimiyyət dəyişikliyinin faktiki olaraq ikinci ayı tamam olur. Bu müddətdə orada soydaşlarımızla bağlı bəzi neqativ hallar baş verib. Hazırda son durum nədən ibarətdir?
- Hər şeydən əvvəl iki ay öncə Gürcüstanda demokratiyanın təntənəsi baş verdi. Yəni, dinc və demokratik şəkildə hakimiyyətin dəyişikliyinin ənənəsi qoyuldu. Bu baxımdan proses region üçün həm gözəl, həm də özəldir. Bu həmdə Azərbaycan insanın arzuladığı, amma yaşaya bilmədiyi və reallaşdırılması mümkün olmayan proses idi ki, Gürcüstanda baş verdi. Dövlət başçısı ilk olaraq qalib gələn müxalifətin liderini təbrik etdi. Bu gözəllik hakimiyyətinin xalqa məxsusluğu ifadəsinin əyani şəkildə sübutudur və bu baxımdan bölgədə həm Saakaşvili tarixə düşdü, həmdə regionda böyük demokratik inqilabın əsasını qoyan şəxsə qalib gəlməklə İvanaşvili də adını tarixə yazdırdı. Bu baxımdan hesab edirəm ki, prosesin özü çox pozitivdir.
- Ancaq Gürcüstanda müəyyən problemlərin də əsası qoyulub, xüsusilə soydaşlarımız çətinliklərlə üzləşib...
- Təbii ki, siz haqlısınız. Demokratiyaya keçid ifadəsi var. Bu ifadə müəyyən mənada keçdi və demokratiya Gürcüstanda oturuşdi. Bu prosesə nida işarəsi qoymaq da olar. Bu mərhələdə müxtəlif maraqlı qüvvələr var. Məsələn, Rusiya işləyir, İran işləyir, ayrı-ayrı ölkələrdə işləyir, NATO-nun inteqrasiya məsələsi var, milli azlıqların problemləri var. Ermənistan kimi destruktiv bir qüvvənin Gürcüstanın içərisində apardığı proseslər var. Heç şübhəsiz ki, Gürcüstanın dinc və demokratik inkişafını istəməyən qüvvələr müəyyən mərhələdə fəallaşır. Rusiya və müəyyən mənada Azərbaycan mətbuatında təbliğatı baxımdan bir qədər “qara piar” müşahidə edilir. Bu hal Azərbaycan mediasında tədricən düzəlmək üzərədir. Demokratiya qorxulu bir dəyər kimi təqdim edilir və demokratiyanın aşağılayıcı dəyər olduğunu göstərmək istəyirlər. Bu da anlaşılandır. Yəni demokratiyadan qorxan düşüncə sahibləri belə təbliğat aparırlar. Təbii ki, orada yaşayan soydaşlarımızla bağlı Azərbaycanda şişirdilən informasiyalar da getdi. Məsələn, deyildi ki, soydaşlarımızın mənzillərinə kütləvi şəkildə basqınlar olur və s. Bu yalan hallardır. Nəzərə alın ki, biz hər gün informasiya alırıq və bu xəbərlər bizə müxtəlif mənbələrdən daxil olur. Özümüzün etibarlı və inanılası mənbələrimiz mövcuddur. Bir ara dedilər ki, soydaşlarımıza 12, sonra isə 20 evə birdən hücum olub. Təbii ki, bir neçə hal oldu. Sadəcə bu hallar zərərləşdirildi və artıq yoxdur. Eyni zamanda belə hallar erməni və gürcü ailəsinə qarşı da baş vermişdi. Bu ümumilikdə Gürcüstan-Azərbaycan münasibətlərində qarşıdurma yaratmaq deyil, Gürcüstanın özünü problemlərə sövq etdirmək mexanizmi idi. Fikrimcə, kiçik və cılız mexanizm idi. Təbii ki, bu variant işləmədi. Onu da deyim ki, hakimiyyətin dəyişikliyindən sonra yeni komanda oturşmaq və üstünlüklər qazanmaq üçün daxili mübarizə aparır, bəzi hallarda yanlışlıqlara yol verir. Müəyyən mənada insanların siyasi baxışlarına görə təqib olunma elementləri hiss edilir. Bu ciddi narahatlıq yaradır. Biz prosesləri izləyirik və yekun olaraq etirazımızı və münasibətimizi ifadə edəcəyik. Bu etiraz Gürcüstan rəsmilərinə olacaq. Uduzlan komandanın seçki komissiyasında olanlara, Saakaşvili komandasına könüllü yardım edənlərin incidilməsi, onların həbs edilməsi kimi proses xoşagələn deyil, siyasi dözümsüzlük elementləridir. Mənə elə gəlir ki, bu yeni komandanın təzə və yetgin olmamasının formasından doğur. Hər halda ümid edirik ki, bunlar ötəri bir şeylər olacaq. Amma mahiyyətcə İvanavili Gürcüstanın siyasi oriyentasiyasında dəyişikliyin olmayacağını bəyan etdi. O cümlədən Rusiya ilə sağlam qonşuluq münasibətlərinin olmasını istədi. Bu da, problemli görünür. Eləcədə Azərbaycanla çoxtərəfli və ikitərəfli əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsinin vacibliyini bəyan etdi. Rəsmi mövqe belədir. Həmdə qeyd edim ki, soydaşlarımızın problemləri ilə bağlı ilk dəfə idi ki, seçilən hakimiyyət problemlərin həll ediləcəyini bildirdi. Konkret toponimlərin həllini tapacağını həm millət vəkilləri, həm də dövlət başçısının özü söylədi. O cümlədən torpaq problemləri var. Ayrı-ayrı zamanlarda bizim məmurlar gürcü məmurlarla iş birliyinə gedib dələduzluq nəticəsində və soydaşlarımızın məlumatsızlığı səbəbindən torpaqları hərraca çıxarıb başqalarına satıblar. Biz bunu ədalətsiz hal saymışıq, buna etirazımızı bildirmişik və torpaqların da sahiblərinə qaytarlacağı vədi verilib. Məncə, bunlar ciddi məsələlərdir və Gürcüstan cəmiyyətinə soydaşlarımızın daha ciddi inteqrasiya olunması üçün addımlar atılacağı haqda vədlər də verilir. Mən bütün bunlara nikbin baxıram. Bu sözləri verib də, əməl etməyənlər uzun müddət iqtidarda qala bilməzlər. Odur ki, verilən vədlərin həyata keçirilməsi tarixi ədalətin bərpası olardı. Hakimiyyət dəyişikliyi prosesinə nikbin baxaraq hesab edirik ki, həm Gürcüstan-Azərbaycan münasibətlərində, həmdə Gürcüstanda yaşayan soydaşlarımızın həyatında problemlər yaşanmayacaq. Çünki demokratiya üstün dəyərdir və daha gözəldir. Sakaaşvilinin bu məğlubiyyəti bütövlükdə MDB-də çağdaş inqilabçı kimi tarixə düşdü. Çünki bu demokratiyanın qələbəsi idi. Burda Gürcüstan cəmiyyətinin ayrılmaz hissəsi olan Borçalı türkləri də qazanc əldə edəcəklər. Həmdə indi parlamentdə müxalifətdə duran və iqtidarda olan azərbaycanlı deputatlar var. Bunun özü də, soydaşlarımızın üstün mövqe qazanmasına gətirib çıxaran hal olacaq. Biz siyasi cəhətdən aktiv olmalıyıq.
- Azərbaycan dövlətinin Gürcüstanda böyük yatırımları və kapitalı var. Bu kapitalın idarə edilməsində, eləcədə soydaşlarımızın işlə təmin olunmasında vəziyyət nə yerdədir?
- Bu sahədə işlər qaydasında deyil. Nəyə görə? Mən ictimai qurumun rəhbəriyəm və bu ideoloji mahiyyət daşıyır. Azərbaycan dövlətçiliyinin ciddi qanadlarından və nəfəsliklərindən biri Borçalı zonasıdır. Bunun fərqində olmayan iqtidar və məmurlar görürəm. Həmçinin özəl çıxarından o yana düşünməyən vəzifə sahiblərini görürük. Bu gün Azərbaycanda on minlərlə insanı qəfəsə salaraq onların cibinə girən məmur ordusunu görürəm. Bu gün Azərbaycan və Gürcüstan sərhəd keçid məntəqəsində məhz Azərbaycan tərəfindən yaranan problemlər haqqında hər kəs məlumatlıdır. Burada milli maraqlarımızın təhdid altında olmasının mənbələrindən birinin Azərbaycan olduğunu görürəm. Ora cəlb olunan investisiyalar vacibdir və önəmlidir. Amma xeyli hallarda orda olan insanlarımızın siyasi düşüncəsinə görə iş verirlər və ya vermirlər. Yəni Azərbaycanda hansı metod tətbiq edilirsə, Gürcüstanda da həmin metodu tətbiq edirlər. Bu xatalı bir şeydir. Orada neftdən asılı layihələrin işlənməsindən əlavə kənd təsərrüfat məhsulları, emal müəssisələri, heyvandarlıq məhsullarının moderin üsullarla istehsalı kimi işlər də həyata keçirməlidirlər. Nəzərə alın ki, burada Azərsun, Palmali Şirkətlər Qrupunun təcrübəsi var. Bunu orada etməlidirlər. Borçalı aqrar ərazidir. Bunun tətbiqi soydaşlarımızın üstün mövqe tutması və qazanc əldə etməsinə gətirib çıxara bilər. Soydaşlarımızın iş yerləri ilə bağlı da ciddi problemlər var. Bunu da Azərbaycan tərəfinə zaman-zaman demişik. Gürcüstan investisiya qoymaq üçün cəlbedici ölkədir. Amma bura ancaq terminalların alınmasına görə deyil, həmdə sadə soydaşlarımızın əməklə məşğul olub axşam evinə çörək apara bilməsini özündə ehtiva edən səmərəli layihələrə investisiya qoyulması vacibdir. Bizim bunları Azərbaycan dövlətindən tələb etmək haqqımız var.
- Sınıq Körpü Sərhəd Keçid Məntəqəsində ki, problemlər həll olunmadımı?
- Sərhəddə ki, problemlər hələdə həll olunmayıb. Məlumat üçün deyim ki, bu analoqu olmayan ölkənin qəfildən qanunlarə tətbiq etmə təcrübəsi də var. Məsələn, 1996-cı ildən qanun qəbul edilib. Mən ölkəyə girib-çıxmaq və vətəndaşlıq haqqında qanunlar toplusunu nəzərdə tuturam. Deməli bu qanunlar xüsusi olaraq soydaşlarımıza tətbiq edilmirdi. Yəni qanunu görməməziyə vururdular və insanlarda gedib-gəlirdi. Nəticədə problemlər yaşanmırdı. Bunun da fəlsəfəsi belə idi ki, soydaşlarımızın Azərbaycanın əmək bazarına daxil olması önəmlidir və bu insanlar ailələrinə çörək aparırlar. Minlərlə ailənin çörək mənbəyi həmdə Azərbaycandır. İndi qəfildən sərhəddi bağlayıb qanunu tətbiq etməyə başlayırlar. Bu anormal haldır. Müharibə aparan dövlətlər belə dinc əhaliyə dəhliz qoyurlar. Məndə deyirəm ki, bu haqda insanları maarifləndirin, heç olmasa televiziyalarda çxış edin, bu haqda məlumatlar verin, deyin ki, qanunu tətbiq edəcəyik, hər şeyi qaydaya salın və s. Bunu etmədən sərhəddə post qurub 80 yaşlı kişini geriyə qaytarırlar, 400 manatdan yuxarı həddə qədər cərimə edirlər. Bu eyib işdir. Təbii ki, biz qanunun tətbiqinin və aliliyinin tərəfdarıyıq. Bu qanun icra edilməlidir. Amma qapanı bağlaylıb adamları deportasiyada etmirlər, deyirlər ki, hökmən cərimə ödəməlisən. İnsanlarda bizim üstümüzə axışır və böyük narahatdırlar. Hesab edirəm ki, dövlət başçısı müstəsna səlahiyyətlərindən istifadə edərək bu məsələni dayandırmalıdır. Çünki bu artıq bütövlükdə Borçalı türklərinin Azərbaycan dövlətçiliyinə etimadını, eləcədə iqtidarına inamı mütləq dərəcədə sarsıdan haldır. Odur ki, biz bu qanunun əvvəl olduğu kimi dayandırılması və soydaşlarımıza zaman verilməsini təklif edirik. Bizim nümayəndəmiz son 3 gündə sərhəddə müşahidələr aparıb. Ciddi biabırçılıqlar baş verir və buna dövlət başçısı biganə qalmamalıdır. Borçalıda iş yoxdur. Bunların Azərbaycana gəlməsinin qarşısını alırlar. Bu adamlarda hər ayda gedib-gəlmək üçün 50 manat xərcləməlidir. Nzərə almaq lazımdır ki, 50 manat bu insanlar üçün böyük məbləğdir. Biz bu adamları Rusiya, Ukrayna və Belarusa qovuruq. Bu da Borçalının boşalması deməkdir. Biz Azərbaycan dövlətindən milli maraqlara uyğun olaraq qətiyyətli addımların atılması və hətta gələcəkdə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsini istəyirik. İndiki mərhələdə emossiyalara uymadan bu qanunun tətbiqi bir neçə ay dayandırılmalı və soydaşlarımız maarifləndirilməli, onlara vaxt verilməlidir.
- Siz bu halı siyasi məsələ hesab edirsiniz?
- Müəyyən mənada bəli. Bununla bağlı mənim versiyalarım var. Bunun bir ucunu Moskvada, bir ucunu Bakıda axtarmaq lazım olacaq. Bunun Moskvada baş verən hadisələrlə bağlılığının olması haqda düşüncələrim var. Orada kimlərinsə cəzalandırılması məsələsi var.
- Siz hesab edirsiniz ki, Söyün Sadıqovun Moskvada atdığı addımlara, anti iqtidar bəyanatlarına cavab olaraq bu hərəkət edilir?
- Hər şey ola bilər. Azərbaycanda qanun öndə olsaydı, korrupsiyalaşmayan məmur təbəqəsi olsaydı, Milli Məclis millətin olsaydı, heç belə düşünməzdim. Əgər elə olsaydı soydaşlar haqda, eləcədə ikili vətəndaşlıq barədə çoxdan qanun qəbul edərdilər. Çünki bu milli maraqlara uyğun hallar olardı.
- 2013-cü il Azərbaycanda keçiriləcək prezident seçkilərindən nə gözləyirsiniz?
- İqtidarda olanlar uzun müddətdir ki, neft pullarını talayırlar. Onlar bir az da ölkəni və milləti düşünməlidirlər. Azərbaycan dövləti milli məzmununu itirməkdədir. Bunun fərqində olsunlar və demokratiyaya loyal keçid yolunu tapsınlar. Həmdə siyasi palitirada uzlaşma nöqtələrini tapsınlar. Bu həm milli, həmdə hakimiyyətdə olanların şəxsi maraqlarına uyğundur. Ancaq mən bunu görmürəm. Müxalifətin tənəzülləşmə halları da var. Bütün hallarda milli qüvvələr təmərgüzləşməli və sağlam əsaslarla diqqəti prezident seçkilərinə yönəldərək azad ə ədalətli seçkilərin keçirilməsinə nail olmalıdırlar.
HÜSEYN ABBASOĞLU