Artan beynəlxalq təzyiqlər, hakimiyyət içindəki qarşıdurma və müxalifətin şansları haqda

Azərbaycan növbəti prezident seçkiləri ərəfəsindədi. 2013-cü ilin oktyabrında müstəqil Azərbaycanın tarixində 7-ci dəfə prezident seçkiləri keçiriləcək. Hələ seçkilərə xeyli qalsa da, əvvəlki seçkilərdən fərqli olaraq indidən oratada xeyli ehtimallar, fikirlər və təkliflər var. İndiki daxili şəraitdə prezident İlham Əliyev növbəti dəfə bu posta sahiblənməyə daha şanslı görünür. Vəziyyət dəyişməsə İlham Əliyev hətta başqa vasitələrə əl atılmadan inzibati resurslar və hakimiyyətin əlindəki pullar hesabına seçkini qazana bilər. Amma ortada Azərbaycandakı seçkilərin taleyinə təsir edən çox ciddi xarici faktor məsələsi var ki, bu hazırda İlham Əliyevin əleyhinə işləyir.
Həm beynəlxalq təşkilatlardan, həm aparıcı dövlətlərdən gələn tənqid və tələblərin ard-arası kəsilmir. Üstəlik də demək olar ki, hər gün dünyanın aparıcı media oqrqanlarında Azərbaycan hakimiyyəti çox sərt şəkildə tənqid olunur.
Bir yandan da hakimiyyətin hər zaman əsas dayağı sayılan Rusiya ilə münasibətlərin korlanması açıq-aşkar görünür. Hakimiyyət təmsilçiləri bu ölkədə yaradılan «Milyarderlər ittifaqı»nı topa tutur, hətta onun ayrı-ayrı üzvlərini təhqir edir. Elə Rusiyaya bağlı olduğu iddia edilən bu ittifaqın təmsilçilərinin də hakimiyyətə qarşı ittihamları çox sərtdi və proses tam bir açıq savaş halına girməkdədi.
İlk dəfədir ki, hakimiyyət təmsilçiləri və hakimiyyətə yaxın media quruluşları «Kremlin 2013 planı» kimi ifadələri gündəmə gətirirlər və bu planın Azərbaycanın (oxu hakimiyyətin) xeyrinə olmadığı xüsusi vurğulanır. İlk dəfədir ki, Qərbdən gələn təzyiqlər və tənqidlərdə hakimiyyətlə soyuq savaş halında olan dünya nəhəngi BP izi axtarılır və Rusiya ilə Qərbin eyni cəbhədə yer aldığına işarələr vurulur. Bütün bunlar seçkiqabağı proseslərdə hakimiyyətin əleyhinə işləyən amillərdi. Xüsusən də dünyada onunla dost olmayan hakimiyyətləri yox etmək gücünə malik BP ilə düşmənçiliyin hakimiyyətə xeyir gətirməyəcəyi hər kəsə aydındı. Belə bir vəziyyətdə hakimiyyətin seçkinin taleyini asanlıqla istədiyi kimi müəyyənləşirəcəyi çox çətin görünür. Hələ vəziyyət bir qədər də gərginləşərsə ortaya daha ciddi problemlərin çıxacağı şübhəsizdi.
İlham Əliyevin növbəti dəfə prezident olub-ola bilməyəcəyi barədə danışılarkən hakimiyyətdaxili çəkişmələr məsələsi də önə çəkilir və Əliyevin üçüncü prezidentliyinin iqtidardakı güclü bir qrupun ürəyincə olmadığı bildirilir. Hətta hakimiyyət daxilində, konkret olaraq YAP-da İlham Əliyevin namizədliyinin elan edilməsi ilə bağlı tərəddüdlərin olduğu söylənilir. Hətta YAP Siyasi Şurasının üzvü Musa Musayev də hakim partiyada belə bir tərəddüdün olduğundan danışır.Eyni zamanda ortada hakimiyyəti çox ciddi çəkildə sarsıdan video qalmaqalı və adam oğurluğu ilə bağlı şok ittihamlar var.
Müxalifətin imkanlarına gəlincə, hər nə qədər xarici faktor hakimiyyətin əleyhinə işləsə də, müxalifətə açıq dəstək hələki hiss olunmur. Daxili faktora gəlincə, indiki şərtlər altında müxalifətin hakimiyyətlə başabaş mübarizə apararaq seçkidən qalibiyyətlə çıxa bilməsi çətin görünür.
Amma ortada 2005 təcrübəsi də var. 2003-cü ilin prezident seçkilərindən sonra əzilən, ruhdan düşən, pərən-pərən olan müxalifət seçki dustaqları həbsdən çıxandan sonra az müddət içərisində toparlanaraq çox ciddi şəkildə narıncı kampaniya apara bildi. Bu baxımdan müxalifət ciddi addımlar ataraq və yaranmış vəziyyətdən istifadə edərək qısa zamanda fəallığı artıra, elektoratı hərəkətə gətirə bilər.
Onu da nəzərə almaq lazımdı ki, indi ölkədə narazıların sayı daha çoxdu və xeyli sayda iş adamları, nüfuzlu ziyalılar açıq şəkildə hakimiyyətə qarşı çıxır. İndi müxalifətin əsas hədəfi seçki şəraitinin normallaşdırılması və seçkiyə necə gedilməsini müəyyənləşdirilməsi olmalıdı.
Müxalifətin ən şanslı namizədləri kimi isə Müsavat başqanı İsa Qəmbər və AXCP sədri Əli Kərimlinin adı çəkilir. Artıq İsa Qəmbər namizəd olacağını bəyan eləsə də, Əli Kərimli namizədliyə iddialı olduğunu dolayı yolla ortaya qoyur. Hər iki liderin tərəfdarları isə öz liderlərinin namizəd olmasını istəyir və öz liderlərini daha şanslı sayır.
Bu məsələnin necə həll ediləcəyi hələlik bəlli olmasa da, çoxluq belə düşünür ki, Müsavatla AXCP-nin seçkiyə vahid namizədlə getməsi şansları daha da artırar və müxalifət ciddi beynəlxalq dəstək alar. Hətta bu halda müxalifətin seçkidən qələbə ilə çıxa biləcəyini düşününələr də var. Bəs bu şanslı şəxs kim ola bilər; İsa Qəmbərmi, Əli Kərimlimi?
Müxalifət adına prezidentliyə namizədliyə başqa iddialı şəxs isə eks-spiker, ABŞ-da mühacirətdə olan ACP lideri Rəsul Quliyevdi. Eks-spiker son dönəmlər ciddi şəkildə fəallaşıb və Azərbaycana dönmək, proseslərdə fəal iştirak etmək kimi iddialarını ortaya qoyub. Rəsul Quliyevin hakimiyyətdə də dəstəkçilərinin olduğu iddia edilir. Amma onun ölkədən kənarda olması proseslərə müdaxilə imkanlarını azaldır. Bununla belə Rəsul Quliyev çox ciddi siyasi fiqurdu və uzun illərdi ölkədən kənarda olsa da, Azərbaycan siyasətində və cəmiyyətində populyarlığını qoruyub saxlayır.
Ortada olan iddialardan biri də beynəlxalq güclərin növbəti seçkilərdə İlham Əliyev, İsa Qəmbər və Əli Kərimliyə deyil, Azərbaycan cəmiyyətində ya yaxşı tanınmayan, ya da xaricdə yaşayan kiməsə stavka edəcəyidi. Həmin şəxsin kim olması qaranlıq olduğu kimi, bunun necə baş tutacağı da qaranlıqdı. Amma həmin şəxsin hakimiyyətin içərisindən çıxan kimsə ola biləcəyi barədə də ehtimallar var.
Bütün bunlar müəyyən informasiyalara əsaslansa da, hər halda ehtimallardı. Azərbaycanın yeni prezidentinin kim olacağını bilmək üçünsə elə də uzun müddət gözləməyəcəyik. Günlər sürətlə Azərbaycanı həmin günə doğru aparır.