Hələ bir müddət əvvəl istifadə etdiyimiz ərazi - metronun "Xalqlar dostluğu” stansiyasının yaxınlığındakı yol ötürücüsü də yaxşı vəziyyətdə deyildi. Qafqazın ən böyük yol ötürücüsü hesab edilən bu körpünün bir hissəsi hələ bir müddət əvvəl bir neçə metr çökmüşdü. Vəziyyət o həddə idi ki, buradan sürücülər belə, keçməyə ehtiyat edirdi. İndi eyni vəziyyət Neftçala rayonunun girişindəki ard-arda olan üç körpünün mənzərəsidir. Xatırlatmaq yerinə düşər ki, həmin körpülərdən uşaqlar piyada məktəbə gedərkən istifadə etməli olurlar. Həyati risk daşıyan Neftçala körpüsü də bu gün icra başçısının tamahına tuş gəlib.

Elə Bakıdakı Dərnəgül yolunun bəzi əraziləri də bu kökdədir. Asfalt yolun bəzi yerlərdə dağılması ərazini elə iflic vəziyyətə salıb ki, maşınlar saatlarla tıxacda qalırlar. Paytaxtda asfalt yolların tez-tez sıradan çıxmasını onun başdansovdu çəkilməsi ilə əlaqədardır. Yollar elə salınmalıdır ki, yağış-qar yağanda sular yolun ortasında qalmasın. Ancaq bəzi ərazilərdə, xüsusən də paytaxtdan kənarda bu qaydalara əməl edilmir. Ona görə də asfalt örtük tez korlanır, yollarda iri çatlar əmələ gəlir. Asfalt döşəmələrin keyfiyyətsiz olması üzündən suyun asfaltın alt qatına keçməsi onun korlanmasına səbəb olur. Yolsalma normativlərinə əməl olunmasından danışmaq çox çətindir. Nəqliyyat Nazirliyinin işçiləri bəzi köhnə yolların üzünü qaşıyıb yenidən asfaltlayırlar. Nəticədə yollar bərbad hala düşür. Məsələn, "Azadlıq” metrostansiyasının sağından keçən yolun iki

addımlığında yerləşən eni 2, uzunluğu isə 25 metr olan piyadalar üçün nəzərdə tutulan hərəkət zolağı əvvəllər tamamilə bərbad vəziyyətdə idi. Sonradan burda bir sıra kosmetik işlər görülsə də, vəziyyət əsaslı dərəcədə dəyişmədi. Bu azmış kimi, sonradan "Bolluq bazarı”ndan üzü yuxarı yol bir neçə yerdən də qazıldı. Paytaxtın ayrı-ayrı yerlərində yaşayan sakinlər, xüsusən də yaşlı adamlar bərbad yollarda yeriməyə əziyyət çəkdiklərini deyirlər. Vətəndaşlar yolların vəziyyəti ilə bağlı dəfələrlə Nəqliyyat Nazirliyinə, habelə digər qurumlara müraciət edirlər. Amma nəticələr də göz qabağındadır. Eyni məqamda paytaxtın ayrı-ayrı mərkəzi ərazilərinin bir neçə yerinə asfalt vurulur. Amma əgər hansı yol bərbad haldadırsa, ora asfalt vurulması «yaddan çıxır».

Asfaltlama işi çox ləng, sönük şəkildə davam etdirilir. Şübhəsiz ki, işlərin yarımçıq olması əsas nöqsandır. Xüsusilə infrastruktur layihələrinə gəldikdə, ilk növbədə, magistral yolların tikintisi və təmiri aparılmalı olsa da, işlər məlum səbəblər üzündən yarımçıq şəkildə həyata keçirilir. Kənd yollarının tikintisi isə bir çox hallarda aparılmır. Bir sözlə, nəqliyyat infrastrukturu sahəsində problemlər çoxdur. Dövlət üzərinə düşən bütün vəzifələri icra edir. Amma əfsuslar olsun ki, nəqliyyat sahəsində kifayət qədər boşluqlar mövcuddur. Şəkillərdə gördüyünüz hansısa ucqar dağ kəndi deyil, Bakının mərkəzi sayıla biləcək küçələridir. Hələ bu il 2015-ci ilin Avropa yay olimpiya oyunlarının bir hissəsini qəbul etməyə belə hazırlaşırıq. Amma mərkəzdə bu cür mənzərənin olması heç də ürək açan deyil. Nəzərə alsaq ki, bu cür vəziyyətlər ölkəmizin müvafiq orqanlarının da diqqətindən yayınmır, o zaman aidiyyəti qurumların, cavabdeh şəxslərin laqeydliyinə anormallıqdan başqa heç bir ad qoymaq mümkün deyil. Başqa sözlə desək, qəsəbədaxili yollar bərbad vəziyyətdədir, bir çox hallarda torpaq yollarıdır, heç asfalt da yoxdur.

Yağış, qar yağanda oradan keçmək mümkün deyil. Dövlət başçısının hələ bir müddət əvvəl imzaladığı sərəncamda da Bakı şəhəri ərazisində qəsəbələrarası və qəsəbədaxili avtomobil yollarının tikintisi və təmirinin vacibliyi vurğulandı. Bu istiqamətdə müəyyən işlər görülsə də, ara yerlərdəki bərbad yollar nəticələrin ürəkaçan olmadığını deməyə əsas verir. Ümumiyyətlə, hər il bu məqsədlərlə dövlət büdcəsindən milyonlarla manat vəsait ayrılır, lakin vəziyyət hələ də ürəkaçan deyil. Müşahidələr göstərir ki, müvafiq qurumlar daha çox gediş-gəliş, daha çox diqqət mərkəzində olan yollara xüsusi diqqət göstərirlər, nisbətən gözdən uzaq yerlərdə isə işə ciddi yanaşılmır. Adətən söz paytaxt yollarının vəziyyətindən düşəndə yada ilk növbədə Nəqliyyat Nazirliyi düşür və çoxları məsuliyyəti bu qurumun üzərinə atır. Prezidentin ötən ilki sərəncamından sonra artıq sürətli işə başlanıldı, bir neçə qəsəbədə yollar asfaltlandı. Amma təmirə ehtiyacı olan yollarda asfaltsalma işləri sonadək başa çatdırılmadı. Söylədiklərimiz Bakıya aiddirsə, görün bölgələrdə vəziyyət necədir. Siz Bakıdan çıxıb həmin Kürdəmir magistral yolu ilə rahat hərəkət edərkən Ucar-Zərdab istiqamətinə dönmüş olsanız, o zaman qara gününüzü indidən qablaşdırın. Ölkəmizdə yeni salınmış yollardan olan Bakı-Kürdəmir yolu Gəncəyə, oradan da Gürcüstan sərhədinə qədər uzanır. Lakin bu rahat yolun 250-ci kilometrində sol tərəfə daha bir dönüş var.

Söhbət Ucar və Zərdab rayonlarına aparan 30-40 kilometrlik yoldan gedir. Siz Bakıdan çıxıb həmin Kürdəmir trası ilə rahat hərəkət edərkən qeyd etdiyimiz Ucar-Zərdab istiqamətinə dönmüş olsanız, o zaman hansı çətinliklərlə qarşılaşacağınızı gözünüzün önündə indidən canlandırın. Bu yol o qədər bərbaddır ki, hətta onun fotolarını çəkib təqdim etməklə də vəziyyəti olduğu kimi çatdırmaq mümkün deyil. Obrazlı desək, Ucar yolunda tektonik hadisələr baş vermiş, asfalt qabararaq bir-iki metr hündürlükdə təpələr əmələ gəlmişdir. Əməkdaşımızın da hazırladığı reportajlarda Ziya Məmmədovun ata yurduna aparan bu yolda gerçəkdən heyrətamiz mənzərələr var. Maraqlı bir məqam da ondan ibarətdir ki, bu bərbad yol ölkənin yollarına cavabdeh olan nəqliyyat naziri Ziya Məmmədovun ata ocağına aparır. Biz o yoldan keçib gələndə düz Bakıya kimi fikirləşdik ki, görəsən, Ziya Məmmədov axırıncı dəfə öz ata yurdunda nə vaxt olub? Ziya Məmmədov ötən ilin birinci yarısı ilə bağlı hesabatında bildirdi ki, 6 ayda respublikamızda 430 kilometr yol təmir olunub. Maraqlıdır, bəs nə üçün həmin yol abadlaşdırılmayıb? 2013-cü ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında çıxış edən Ziya Məmmədov bildirdi ki, Gəndob-Rusiya Federasiyası ilə dövlət sərhədi avtomobil yolunun tikintisi, Qəbələ-Ağdaş, Ağstafa-Poylu avtomobil yollarının yenidən qurulması, Qəbələ-Oğuz, Kürdəmir-İmişli, Bəhramtəpə-Biləsuvar avtomobil yollarının əsaslı bərpa işləri, həmçinin Cəlilabad-Yardımlı, İsmayıllı-Lahıc, Qusar-Ənik-Ləzə, Xocasən-Lökbatan, Şəki-Qax və digər yerli əhəmiyyətli avtomobil yollarında yenidənqurma və əsaslı təmir işləri aparılıb.

Düzdür, Bakıda bir sıra irimiqyaslı nəqliyyat layihələri həyata keçirilib. Amma paytaxtda 572,2 kilometr yolun əsaslı təmir olunması, 32 yol qovşağının, bu yol qovşaqlarında 35 körpünün, yol ötürücülərinin və tunellərin tikilməsi, 50 yeraltı və yerüstü piyada keçidlərinin inşası, 10 yeraltı piyada keçidin isə təmir olunması bir qədər şübhəli görünür. Əgər Bakı şəhərində dünyanın ən müasir nəqliyyatı intellektual idarəetmə mərkəzlərindən biri istismara verilibsə, marşrut avtobusları niyə qrafikə əməl etmirlər? Ziya Məmmədovun öyündüyü dünyanın ən müasir nəqliyyatı intellektual idarəetmə mərkəzi paytaxtda həqiqətən də normal çalışırsa, nə üçün «175» saylı, Hövsan-Səməd Vurğun bağı istiqamətində hərəkət edən marşrut avtobusları günorta çağlarında 45 dəqiqəyə sərf etdikləri məsafəni axşam saat 19-dan sonra nə üçün 1 saat 40 dəqiqəyə gedirlər? Olmaya marşrut sahibi nəqliyyat müfəttişlərini

lazımınca «görüm-baxım» edir? Bakı şəhərində nəqliyyat axınlarının səmərəli idarə olunması məqsədilə əsas yol kəsişmələrində işıqforların idarə edilməsi üçün qurulan nəqliyyat siqnallarına nəzarət sistemi və "Yaşıl dalğa” tədbirlərinin tətbiqi şəhərdə nəqliyyat axınına o qədər də müsbət təsir etmədi. Nəticədə avtomobillərin orta hərəkət sürəti 35 km/saat-dan 48 km/saat-a qədər, küçələrin ötürücülük imkanı orta hesabla sutkada 20,2 min avtomobildən 27,7 min avtomobilə qədər artdı.

Bakı və onun ətraf qəsəbələrin sosial-iqtisadi inkişaf proqramında başlıca məsələlərdən biri şəhər və ətraf qəsəbələri birləşdirən yolların təmiri və yenidən qurulmasıdır. Dövlət büdcəsindən ayrılmalarla burada həmçinin qəsəbədaxili yolların da yenilənməsi nəzərdə tutulub. Bu məqsədlə, cari və bundan əvvəlki illərdə müvafiq işlər görülsə də, nəticələr ürəkaçan deyil. Məsələ burasındadır ki, şəhər mərkəzi ilə yanaşı, ətraf qəsəbələrə gedən yollarda da demək olar ki, yamaqlama işləri həyata keçirilib. Biz hələ onu demirik ki, asfaltlanaraq istifadəyə verilən yeni yollar bir müddətdən sonra sıradan çıxır. Bunun səbəbləri barədə qəzetimizdə dəfələrlə müzakirələr olub. Amma vəziyyət yenə də olduğu kimi qalmaqdadır. Mütəxəssislər hesab edirlər ki, avtomobil yollarına ayrılan vəsaitlər düzgün istiqamətdə xərclənmir. Nəticədə yollar keyfiyyətsiz təmir olunur. Bunlara baxmayaraq, ötən il dövlət büdcəsindən Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair yolların bərpasına 5 milyon manat vəsait ayrıldı. Ölkə başçısının imzaladığı sərəncama əsasən, iki yüz min nəfərə yaxın əhalinin yaşadığı Zabrat, Maştağa, Pirşağı, Kürdəxanı, Buzovna, Bilgəh qəsəbələrini Bakı şəhəri ilə birbaşa birləşdirən Zabrat - Maştağa - Buzovna və Zabrat - Kürdəxanı - Pirşağı avtomobil yollarının I texniki dərəcəli standartlara uyğun yenidən qurulması üçün 2012-ci il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Prezidentin Ehtiyat Fondundan Nəqliyyat Nazirliyinə 5 milyon manat ayrıldı.

Sərəncama görə, Maliyyə Nazirliyi nəzərdə tutulan məbləğdə maliyyələşməni müəyyən olunmuş qaydada təmin etməli, Nazirlər Kabinetinə isə bu sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll etmək tapşırıldı. Ekspertlər hesab edir ki, Bakı şəhəri və onun ətraf qəsəbələrinin avtomobil yollarının təmiri 2006-cı il dövlət başçısının sərəncamından irəli gələn məsələlərdir. O gündən bu günə kimi, daim Bakı və ətraf ərazilərdə yolların təmiri və yenidən qurulması üçün böyük vəsaitlər xərclənir, amma işlər yaxşı görülmür. Bu günə qədər bu yollara həddən ziyadə çox vəsaitlər plansız şəkildə sərf olunub. Amma təəssüflər olsun ki, yollar təmir, yaxud yenidən qurularkən beş gündən sonra bir «əmma»sı çıxır. Məlum olur ki, o yola yenidən kommunikasiya xətti çəkilməli, yaxud əlavə yardımçı işlər görülməlidir.

Ona görə də, bu gün Bakı şəhərində yolların tikintisindən söhbət gedəndə belə başa düşürük ki, yollar bizi çox uzaqlara aparacaq. Yəni yolların tikintisinə hələ çox xərclər gedəcək. Çünki yolları bu formada heç cür düzəltmək olmaz. Sovet dönəmində hər bir iş planlaşdırma əsasında aparılırdı. Məsələn, bir yol istifadəyə veriləndə bildirilirdi ki, həmin yola müəyyən kosmetik düzəlişlərdən başqa düz 15 il əsaslı vəsait qoyulmayacaq.

Ülkər