Və ya istisinə qızınmasaq da tüstüsünə pul ödədiyimiz "Azəristiliktəchizat"ın qış hazırlığı

“İndi istilik var, evi normal qızdırır. Amma hava soyuyan kimi istilik də kəsilir. Zəng vururuq, deyirlər ki, qazın təzyiqi azalıb...”

Bunu açıqlamasında Nizami rayonu, Bəhruz Nuriyev küçəsində yaşayan Elnur Qocayev deyib.

Şikayətçinin sözlərinə görə, yaşadığı binanın istiliklə təminatı üçün öz vəsaitləri hesabına təmir-bərpa işləri aparırlar. Hələ üstəlik aylıq istilik haqqı da ödəyirlər.

Əslində Xətai, Səbayel, Yasamal, Nəsimi rayon sakinlərinin də dərdi eynidir. “Azəristiliktəchizat” Səhmdar Cəmiyyətinin binalara verdiyi istiliyə qızınmasalar da tüstüsünə pul ödəyirlər.

Virtualaz.org saytının əməkdaşları paytaxtdakı binaların istiliklə təminatında olan problemlərin səbəbini araşdırıb.



Şikayətlərin ünvanı

“Sakinlərin nəzərinə! Binaların istiliklə təminatında yaranan problemlərə görə bu nömrələrə zəng edin”.

Bu elanda qazanxanaya məsul rəisin, bir də ustanın əlaqə nömrələri qeyd olunub.

Paytaxtda istiliklə təmin edilən binalarının əksəriyyətində bu məzmunda elana rast gəlirik. Biz də sakinlərdən biri kimi verilən telefon nömrəsinə zəng edirik. Əhmədli qəsəbəsi, Xudu Məmmədov küçəsində istiliyin zəif verilməsindən, evi qızdırmadığından şikayət edirik.

-Yəqin qazın təzyiqi aşağıdır.

-Axı qaz yaxşı gəlir.

-Baxarıq...

Və danışdığımız məsul şəxsin adını, vəzifəsini öyrənməyə imkan vermədən dəstək asılır.

Bina sakini Ruslan Nəbiyevin sözlərinə görə, yaşadığı mənzildə kombi sistemi qurmaq istəyib, lakin digər sakinlər ümumi istilik sisteminə qatıldığından bu, mümkün olmayıb: “Bizim mənzil üçüncü mərtəbədə yerləşir, ikinci və dördüncü mərtəbədə yaşayan qonşular ümumi istilik sisteminə qoşulmaq istəyir. Buna görə də hər mənzil sahibi 60-70 manat verib xətləri bərpa etdirdi”.

Bu arada köhnə binalarda ləğv edilmiş xətlərin bərpası sakinlərin hesabına aparılır. “Xətti kəsən cəriməsini də ödəməlidir” məntiqi ilə bu siyasət başadüşüləndir. Amma mərkəzləşdirilmiş qazanxana sisteminə yeni qoşulan binalarda da mənzillərə borular sakinlərin hesabına çəkilir.

“Azəristiliktəchizat” SC-nin Abonent və Müştəri Xidməti İdarəsinin rəisi Rafiq Əliyev isə mətbuata açıqlamasında bunu belə izah edib:“Sistemi binanın zirzəmisinə qədər gətiririk. Mənzildaxili istilik sistemi sakinləri hesabına görülür. Çünki Azərbaycanda mənzillərin 95 faizi özəlləşib”.

Amma...

25 ildir qazanxanaya rəhbərlik edən (müəyyən səbəblərdən adını açıqlamırıq) mütəxəssis isə evlərdəki xətlərin bərpasına vəsait ayrıldığını iddia edir: “Bəzən bir blokda 9 nəfər xəttin bərpasına pul ödəyir, bir sakin razı olmur. Bu halda isə sistemi quraşdırmaq mümkün olmur. Sakinlər şikayət edəndə bizə baş idarədən “narazı sakinin əvəzinə sən pul ödə” əmri gəlir. Çünki bərpa və təmir adı ilə küllü miqdarda vəsait ayrılır”.



İlə 35-40 milyon manat!

Tanınmış iqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayev virtualaz.org saytına dövlət büdcəsindən bu sahəyə ayrılan vəsaitlə bağlı açıqlama verib. Rövşən Ağayevin sözlərinə görə, “Azəristiliktəchizat” SC-yə il ərzində 35-40 milyon manat vəsait ayrılır: “Səhmdar cəmiyyəti 2006-cı ildə yaradılıb. Elə həmin ildən də quruma büdcədən iki kanalla pul ayrılmağa başlanılıb. 2008-2013-cü illərdə büdcədən mənzil-kommunal təsərrüfatı sektorunda istilik sisteminə 112 milyon manat vəsait ayrılıb. İnvestisiya xərclərində isə 2007-2013 illər üçün 109 milyon manat yönəldilib. Təxminən 220 milyon manata qədər vəsait bu sahənin inkişafı üçün böyük məbləğdir. İstilik sisteminin bərpasına il ərzində 35-40 milyon manat yönəldilir”.

R.Ağayevin fikrincə, maliyyə vəsaitinin ayrılması zamanı öhdəliklər nəzərə alınmır: “Doğrudur, haradasa qazanxana tikildiyi, təmir aparıldığı haqda eşidirik. Amma maliyyə vəsaitinin ayrılmasında hökumətin yanaşma səhvi var. Kommunal xidmətlər üçün maliyyə vəsaiti ayrılmadan əvvəl proqram hazırlanmalı idi. Məsələn, Bakı və bir neçə iri şəhərdə istilik sisteminin qurulmasına ehtiyac olan binaların, o cümlədən yenidən qurulacaq, təmir ediləcək binaların sayı öyrənilməli idi. Tikiləcək qazanxanaların sayı da nəzərə alınandan sonra hesablanıb pul ayrılmalı idi. Binalar, ərazilər üzrə öhdəlik götürülməli idi. Yəni maliyyə vəsaiti illər və ərazilər üzrə ayrılmalıdır”.

Ekspert dedi ki, maliyyə vəsaitinin xərclənməsinə nəzarət imkanı yoxdur: “İctimaiyyətin və qeyri-hökumət təşkilatlarının monitorinq aparmaq imkanı məhduddur. Keçən ilə nisbətən nə qədər binanın istiliklə təmin olunduğunu, üstəlik keyfiyyətin artıb-azaldığını yoxlamaq mümkün deyil. Başqa sözlə, istilik sisteminə ayrılan vəsaitin xərclənmə mexanizmi açıq deyil”.



Qeyd edək ki, “Azəristiliktəchizat”a ayrılan dövlət vəsaitindən əlavə istilikhaqqı da da yığılır. “Azəristiliktəchizat” tərəfindən göstərilən xidmət haqları əhali qrupu üçün hər kvm-ə görə 15 qəpik, qeyri-əhali qrupu üçün isə 25 qəpikdir.

R.Ağayev dedi ki, “Azəristiliktəchizat” bu vəsaitin qurumun saxlanılmasına yönəldiyini açıqlayır: “Amma mövsüm ərzində istilik üçün ödənişlərin məbləği açıqlanmır”.

Qurumdan istilik üçün yığılan aylıq vəsaitin məbləğini öyrənə bilməsək də ekspertlər söhbətin hər ay yüz minlərlə manatdan getdiyini deyirlər.

Keyfiyyət niyə yaxşılaşmır?

Rövşən Ağayev idarəetmə dəyişməyənədək keyfiyyətin yaxşılaşacağına inanmır: “Mənim yaşadığım binada istilik evi qızdıracaq səviyyədə verilmirdi. Qazanxana rəhbəri dedi ki, borular təzyiqə dözmür, keyfiyyətsizdir. Əksər binalarda bu problem var”.

Ekspertin fikrincə, bu sahə özəl sektora uzunmüddətli idarəetməyə verilməlidir: “Qışın soyuğunda istilik kəsilir, amma buna görə heç kim məsuliyyət daşımır. Amma özəl sektor məsuliyyət daşıyıcaq. Uzunmüddətli idarəetməyə veriləndə təbii ki, özəl sektor üzərində dövlət auditor rolunu oynayacaq. Yəni dövlət özəl sektoru müdafiə etməkdə maraqlı deyil. Dövlət vətəndaşın yanında olacaq. İndi isə dövlət sahibkar rolunu oynayır. Dünya təcrübəsində də kommunal sektor özəl idarəetməyə verilir”.

R.Ağayevin sözlərinə görə, uzunmüddətli icarədə söhbət sistemin mülkiyyət olaraq verilməsindən getmir: “İstilik baxımından ərazilər deklarasiyaya bölünə bilər. Şirkətlər 40-50 illik müqavilələrlə işlədilə bilərlər”.



Bəs orta məktəblər?

Rövşən Ağayev Təhsil Nazirliyi son 3-4 ildə məktəbləri isitmə sistemi, qazanxanaların tikilib quraşdırılması ilə bağlı çəkdiyi xərclərdən də danışıb: “Ötən il məktəblər üçün qazanxanaların tikintisi məsələsi araşdırıldı. Məlum oldu ki, hansısa beynəlxalq təşkilatın xətti ilə 300-350 nəfərlik məktəbdə quraşdırılan bir qazanxananın dəyəri 25 min manata çatır. Həmin ərazidən bir qədər aralıda yerləşən başqa kənddəki təxminən eyni ölçülü məktəbdə Təhsil Nazirliyinin xətti ilə qurulan qazanxananın qiyməti bundan təxminən 3 dəfə çox - 75 min manat təşkil edirdi. Ümumiyyətlə, qazanxanaların quraşdırılması ilə bağlı xərclərə nəzər yetirsək, bir məktəbə qazanxananın qurulması üçün sərf olunan xərclər 50-100 min manat arasında dəyişir. Yəni kifayət qədər böyük vəsaitdir”.

Ekspert dedi ki, hər il dövlət büdcəsindən orta məktəblərdə istilik sistemi üçün 8,5 milyon manat ayrılır.

“Azəristiliktəchizat”ın illik hesabatı

“2011-2013-cü illər ərzində “Azəristiliktəchizat” ASC tərəfindən yaşayış binaları və sosial obyektlərin istilik təchizatının bərpası və yaxşılaşdırılması ilə bağlı 664 layihə icra edilib. Bunu “Azəristiliktəchizat” ASC-nin sədri Yaşar Həsənov dekabrın 23-də prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə “2011-2013-cü illərdə Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı”nın icrasının yekunlarına həsr olunmuş konfransdakı çıxışı zamanı deyib.



Yaşar Həsənov bildirib ki, 3 məktəbin və 1 səhiyyə obyektinin məhəllədaxili, aşağı paylama və binadaxili istilik sistemi tamamilə yenidən qurulub, 4 yeni qazanxana tikilib, 5 qazanxana ən müasir avadanlıqlar quraşdırılmaqla tam modernləşdirilib, rayonun istilik qazanxanalarından qidalanan 9 istilik məntəqəsi yenidən qurulmaqla məhəlli qazanxanaya çevrilib, 101 yaşayış binasının məhəllədaxili və aşağı paylama istilik sistemi tamamilə yenidən qurulub. Beləliklə də Ələt, Müşfiqabad, Biləcəri, Badamdar və digər qəsəbələrdə çoxmərtəbəli yaşayış binalarının istilik təchizatı bərpa edilib: “Pirallahı rayonunda layihə üzrə mərkəzləşdirilmiş istilik təchizatı sisteminə qoşulan çoxmərtəbəli yaşayış binalarını tam istiliklə təmin edən istilik mənbələri yaradılıb. Bundan başqa, Biləcəri qəsəbəsində çoxmərtəbəli yaşayış binalarının istilik təchizatının təmin edilməsi ilə bağlı kompleks tədbirlər planı hazırlanaraq icra edilir.

Həyata keçirilən tədbirlər hazırkı qış mövsümündə yalnız Bakı şəhərində 320 qazanxana istismar edilməklə 2760 yaşayış binası, 730 təhsil, səhiyyə və digər sosial obyektin istiliklə təmin edilməsinə imkan verilib. “Azəristiliktəchizat” ASC-nin yaradıldığı 2005-ci illə müqayisədə Bakıda istismar edilən qazanxanaların sayı 3,6 dəfə, istiliklə təmin edilən yaşayış binalarının sayı 2,8 dəfə, sosial obyektlərin sayı 2,8 dəfə artıb.

Pirallahı rayonunda, Biləcəri qəsəbəsində, Binəqədi rayonunun 7-ci və 8-ci mikrorayonlarında, Yasamal və Xətai rayonlarında 10-a yaxın qazanxananın tikintisi tam başa çatdırılıb. Hazırda son sınaq sazlama işləri aparılır və həmin qazanxanalar yaxın günlərdə istismara buraxılacaq ki, bu da əlavə olaraq 118 çoxmərtəbəli yaşayış binasının istiliklə təmin edilməsinə imkan verəcək".



Qeyd edək ki, “Azəristiliktəhcizat” ASC-nin rəhbəri Yaşar Həsənov Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Hacıbala Abutalıbovun yaxın kadrı kimi tanınır. Yəni bu sahə merin birbaşa nəzarətində olan qurumların siyahısındadır.

40 il qazanxana sahəsində çalışmış Məmməd Məmmədov isə bu sahənin monopoliyaya alındığını deyir: “Sovetlər birliyi dağılandan sonra köhnə avadanlıqlar mənimnsənilmişdi. Qazanxanalar satıldı, ərazilərdə binalar tikildi. Etiraf edək ki, ASC yaranandan sonra qazanxanalardakı “ölü canları” təmizləndi. Qazanxana ərazilərinin satılmasının nisbətən qarşısı alındı. Amma bu sahədə o qədər problem var ki, onunla mübarizə aparmaq çətindir. Əvvəllər bu sistemdə çalışan və əmlakı talan edənlər indi özəl firmalar yaradaraq yenə bu sahəni ələ keçiriblər. Buna görə də bu sahəyə nəzarət çətindir”.

Maraqlıdır ki, dövlət sifarişi ilə tikilən binaların əksəriyyətinin qazanxanası özəl şirkət və ya firmalar tərəfindən qurulur. M.Məmmədov qeyd etdi ki, qazanxanaların quraşdırılmasında çəkilən xərclərin məbləğindən əlavə tanışlıq da vacibdir. Yəni tenderin keçirilməsindən tutmuş sifarişin yerinə yetirilməsinədək bütün məsələlərdə rəqabət tanışlığın üzərində qurulub.



O ki qaldı istilik pullarının yığımına, müsahibimizin fikrincə, işıq və qaz pulundan fərli olaraq istilik haqqlarının yığımı prosesi tam formalaşmayıb: “50 kvadratmetrlik ərazi 40 кvadratmetrlik ərazi kimi yazılır. Kimdir qapı-qapı gəzib istilik sisteminin neçə kvadratmetri qızdırdığını ölçən? Üstəlik, vətəndaş da aldadıldığını başa düşmür”.

Bizi maraqlandıran sualları “Azəristiliktəhcizat” ASC-ə yönəltdik. Amma Rafiq Əliyevin işdə olmadığını, ondan başqa suallarımıza kimsədən cavab ala bilməyəcəyimizi dedilər.

Nə deyək, bu qışı da birtəhər yola salarıq. Ümidimiz gələn qışadır...

Jalə

Virtualaz.org