Məhkəmələrdə hüquqlar necə qorunur?

Fiziki və yaxud da hüquqi şəxslər “BANK”-lardan kredit alarkən 100 ölçüb, bir biçməlidirlər. Belə ki, “BANK”-lar kreditləri verərkən AR-sı qanunvericiliyinə və “Milli Bankın” qanunlarına, təlimatlarına məhəl qoymurlar. Öz istədikləri kimi hərəkət edərək AR-sı qanunvericiliyini və AR-sı vətəndaşlarının Konstitusiya ilə qorunan hüquqlarını gobud sürətdə pozurlar.
Bu barədə qəzetimizə daxil olan informasiyalarda bildirilir ki, öz maddi maraqlarını güdərək “şapka” alaraq “ təminarsız” “girovsuz” “zaminsiz” kreditlər verirlər, kredit verərkən qanunvericiliyə uyğun şəkildə sənədləşdirmə aparmırlar. Bununla da “Banklarda Kreditlərin Verilməsi Qaydaları”-nın tələblərini pozurlar.
Sonradan kredit geri ödənilməyəndə onlar məhkəmələrə müraciət edirlər. Məhkəmə hakimləri isə kredit alanlar tərəfindən təqdim edilən sənədlərə, sübutlara, faktlara hüquqi qiymət verilmir, “Bank”-ların saxtakarlıqlarına göz yumaraq, işlərin təxminən 80-90% “Bank”-ların xeyrinə qərarlar qəbul edirlər. Hakimlər “ Bank”-lardan krediti “HÜQUQİ ŞƏXSLƏRƏ” verərkən notariat qaydasında kredit müqaviləsi bağlanmasını və hüquqi şəxslər tərəfindən kredit alınması üçün “etibarnamə” təqdim edilib-edilməməsini araşdırmırlar.
Bu da vətəndaşların haqqlı narazılıqlarına səbəb olur.
Banklarda verilən kreditlərin çox hissəsi Dövlətdən, vergidən gizlədilir. Verilmiş kreditlər haqqında aidiyyəti qurumlara düzgün hesabatlar verilmir. Öz şəxsi vəsaitlərini kredit olaraq, sənədləşdirmə aparmadan“təminatsız” hüquqi və fiziki şəxslərə verirlər. Kredit adına vermiş olduqları şəxsi vəsaitləri geri ala bilmədikdə, saxta bank sənədləri düzəldərək, bankın adından məhkəməyə müraciət edirlər.
Hal-hazırda Gəncə-İnzibati, iqtisadi məhkəməsində 17.01.2013-cu il tarixindən baxılacaq olan belə bir iş haqqında cəmiyyətimizə və aidiyyəti qurumlara məlumat vermək istəyirəm.
Tovuz rayonunda «Uğur» MMC-də səlahiyyət sahibi olmayan İcraçı direktora “ Əmrahbank” tərəfindən heç bir “təminat” almadan, heç bir sənədləşdirmə aparmadan, təsisçinin “etibarnaməsi”, razılığı olmadan “şapka” qarşılığında 15.000 manat kredit verilmişdir. “Təminatsız” krediti geri ala bilməyən bank “MMC”-ni məhkəməyə verib.
Hüququ pozulmuş hüquqi şəxs MMC-nin təsisçisi etiraz olaraq məhkəməyə təqdim etdiyi ərizənin bir bölümündə qeyd edir.
“xxxxxbank”ASC-i, icraçı direktor K.Ə.Ş oğlu ilə;-10.12.2012-ci il tarixində bağladəğı kredit müqaviləsi saxta, əsassız və qanunsuzdur. Ə. K.Ş. oğlu “Bank”-a MMC-nin heç bir hüquqi sənədini “notariat qaydasında”təsdiqini təqdim etməmişdir. Kredit alınması üçün “BANK”-a “XXXX”MMC-nin notariat qaydada təsdiq edilmiş “etibarnaməsini” təqdim etməmişdir.
...... MM-nin 362.5 –ci maddəsi; Hüquqi şəxs adından etibarnamə onun rəhbərinin və ya nizamnaməsi ilə buna vəkil edilmiş şəxsin imzası ilə, həmin təşkilatın möhürü vurulmaqla--verilir. MM – nin 390 – cı maddəsində:Hüquqi şəxslərə müqavilə bağlandıqda həmçinin nəzərə almaq lazımdır ki, hüquqi şəxsin adından müqavilə bağlamaq hüququna, təsis sənədləri üzrə onun orqanları olan vətəndaşlar və ya səlahiyyətli nümayəndələr malikdirlər. Hüquqi şəxsin orqanı statusuna malik olan vətəndaş xüsusi səlahiyyət (etibarnamə) olmadan, onun təşkilatdaki vəziyyətini təsdiq edən sənəd təqdim etməklə müqavilə bağlaya bilər. Müqavilə bağlayarkən hüquqi şəxsin orqanı təsis sənədlərini və ya onun səlahiyyətlərini təsdiq edən təsis-sənədlərinin-çıxsrışını-təqdim-etməlidir
.......Hansı ki, Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 359.3-cü maddəsinə əsasən Təmsilçi təmsil edilən adından şəxsən özü barəsində əqdlər bağlaya bilməz. O, həmçinin kommersiya təmsilçiliyi halı və qiymətli kağızlar bazarında brokerlik halı istisna olmaqla, eyni zamanda, təmsilçisi olduğu şəxs barəsində bu cür əqdlər bağlaya bilməz.
Normanın məzmunundan göründüyü kimi təmsilçiyə təmsil edilən adından özü barədə əqd bağlamağa səlahiyyət verilmir və həmin norma imperativ xarakter daşıyır.
Belə ki, Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 337.1-ci maddəsinə əsasən bu Məcəllədə müəyyənləşdirilmiş şərtləri pozmaqla bağlanmış əqd etibarsızdır. Etibarsız əqdlər mübahisə edilən əqdlər və ya əhəmiyyətsiz əqdlər ola bilər.
Həmin Məcəllənin 337.2-ci maddəsinə əsasən əqd barəsində mübahisə edildikdə əqd bağlandığı andan etibarsızdır. Müqavilənin mübahisə edilməsi müqavilənin digər tərəfinə iradə ifadəsinin bildirilməsi yolu ilə həyata keçirilir. Digər tərəfə münasibətdə həyata keçirilmiş birtərəfli əqd həmin şəxsə qarşı mübahisə edilir.
Həmin Məcəllənin 337.3-cü maddəsinə əsasən əhəmiyyətsiz əqd məhkəmə tərəfindən etibarsız sayılıb-sayılmamasından asılı olmayaraq özlüyündə etibarsız olan əqddir.
Həmin Məcəllənin 337.4-cü maddəsin əsasən etibarsız əqd onun etibarsızlığı ilə bağlı nəticələr istisna olmaqla, hüquqi nəticələrə səbəb olmur. Bu cür əqd bağlandığı andan etibarsızdır.
Görünüdüyü kimi, “Əmrahbank” ASC ilə K. Ə. Ş. oğlu arasında ”Uğur” MMC-i adına bağlanılmış 10.12.2012-ci il- tarixli kredit müqaviləsi Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsi ilə müəyyənləşdirlmış şərtləri, konkret olaraq əqdlərdə təmsilçilklə bağlı müddəaları pozmaqla bağlanmışdır. Mülki Məcəlləsinin 337.1-ci maddəsinin tələblərinə əsasən belə əqd etibarsız əqd hesab edilməlidir. Maddə 334. Əqdin notariat qaydasında təsdiqlənməsi
334.1. Əqdin notariat qaydasında təsdiqlənməsi bu Məcəllənin 331-ci maddəsinin tələblərinə uyğun gələn sənəddə notariusun və ya bu cür notarial hərəkəti yerinə yetirməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxsin təsdiqləyici qeyd etməsi yolu ilə həyata keçirilir.
Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 152.8-ci maddəsinə əsasən mülkiyyətçi öz əmlakını başqa şəxsin etibarnaməli idarəçiliyinə (etibarnaməli idarəçi) verə bilər. Əmlakın etibarnaməli idarəçiliyə verilməsi mülkiyyət hüququnun etibarnaməli idarəçiyə keçməsinə səbəb olmur; o, əmlakı mülkiyyətçinin və ya mülkiyyətçinin göstərdiyi üçüncü şəxsin mənafeyi naminə idarə etməlidir.
Kredit müqaviləsi bağlanarkən cavabdeh “Əmrahbank” tərəfindən işin bu halına göz yumulmuş və belə bir müqavilənin bağlanması təmsil edilənin mülkiyyət hüquqlarını pozduğu halda bank tərəfindən həmin müqavilə bağlanmışdır.
Azərbaycan Respublikası Qanunvericiliyinin yuxarıda şərh edilən müddəaları onu sübut edir ki, ”BANK” 10.12.2012-ci ildə K. Ə. Ş. oğlu ilə bağladığı OV-12 saylı kredit müqaviləsi etibarsız əqddir.
Yüxarıda şərh olunan müddəalar “Əmrahbank” ASC-nin iddiasının əsassız olması üçün əsasdır. “Bank”-lar tərəfindən hüquqları gobud şəkildə pozulmuş hüquqi şəxs (MMC) yuxarıda qeyd olunmuş faktların, sübutların 10 qatını məhkəməyə təqdim etdiyini bildirir. Məhkəmənin doğru və ədalətli qərar qəbul edəcəyinə şübhə ilə yanaşır.
“Bank”-lar isə məhkəmələrin onları müdafiə edəcəklərini bildikləri üçün hələ də bu formada“təminatsız” kreditlər verməyə davam edirlər.
Qanunvericiliyə uyğun şəkildə belə kreditlər verən banklar haqqında Milli Bank tərəfindən tədbirlər görülməli, audit yoxlamaları aparılmalıdır. Bu saxtakarlıqlar haqqında sahibkar özu Milli Banka və aidiyyəti qurumlara rəsmi qaydada müraciət edəcəyini bildirir.

Məhkəmə prossesi barədə məlumatlar veriləcək.

Vaqif Əhmədov