Şahbaz Xuduoğlu:
“Əgər həbs olunmağım lazım olsa, demək həbs olunacağam”

“Gündəm Xəbər”in suallarına Qanun Nəşriyyatının rəhbəri Şahbaz Xuduoğlu cavab verib. Qeyd edək ki, Vergilər Nazirliyi Qanun Nəşriyyatının əmlakını müsadirə edib, bank hesablarını dondurub, sənədlərini əsassız olaraq götürüb. Son illər Azərbaycanda çoxlu sayda bədii ədəbiyyat tərcümə və nəşr edən, ölkəmizdə kitaba böyük maraq yaradan bu nəşriyyatın sıradan çıxarılması prosesi açıq şəkildə aparılır. Artıq demək olar ki, Vergilər Nazirliyi istəyinə “çatıb” və ölkəmizdə kitab nəşrinin qarşısını almağın astanasındadır. Naşir Şahbaz Xuduoğlu ilə söhbətimizdə əsasən nəşriyyatın durumu ilə bağlı olub.

- Şahbaz bəy, Qanun nəşriyyatında son durum necədir?
- Hazırda durum pisdir. Artıq işığımızı da kəsiblər. Bundan əvvəl isə bizim sənədlərimizi götürüblər. Həm də komputerlərimiz aparılıb. Eyni zamanda bank hesablarımız dondurulub. Son durum bundan ibarətdir. Hətta suyumuz da kəsilib. Çünki, nəşriyyata su elektrik enerjisinin hesabına gəlir. Əgər elektrik yoxdursa, deməli su da yoxdur. Hazırda bu vəziyyət hökm sürür.
- Sizcə, bütün bunlar niyə baş verir, sizin üçün məlum olan və olmayan hansı məsələlər var?
- Doğrusu, mənim üçün bəlli olan budur ki, nəşriyyatın sənədlərinin qanunsuz olaraq götürülməsinə dair biz məhkəməyə müraciət etmişdik. Qanunun bizim tərəfimizdə olmasına baxmayaraq, sonda hakim hazır qərar oxudu. Bu qərar da bizim əleyhimizə idi. Biz də sənədlərin götürülməsinin qanunsuz olması ilə əlaqədar, həmçinin bunun zorakılıq vasitəsilə edilməsinə dair Baş Prokurorluğa müraciət etdik. Normativ hüquqi sənədlərə əsasən, Baş Prokurorluq bu işi araşdırmalı idi. Amma bunun əvəzində Baş Prokurorluq bizim şikayətimizi nəşriyyatı yoxlayan, qanunsuz təftiş edən, cəzalandıran Vergilər Nazirliyinə göndərdi. Yəni hara müraciət edirsənsə, kömək umursansa, onlar sənin şikayətini şikayət etdiyin quruma göndərir. Onlar da səni bu formada cinayət cəzası ilə təqib edirlər. Hazırda cinayət işi başlanılıb və yüzə yaxın adamın dindirilməsi gözlənilir. Artıq 50 nəfərə yaxın şəxs istintaqa çağırılaraq dindirilib. Aprelin 1-də də bizim bir əməkdaşımız istintaqa çağırılaraq dindirilib və axşam saat 21.00-a qədər saxlanılıb. Hazırda bu vəziyyətdir. Niyə bunlar baş verir? Çünki hüquqi nihilizm var, münasibətləri hüquq tənzimləmir. Əksinə, bu münasibətləri vergi orqanının göstərişləri tənzimləyir. Kimsə sanki vergi orqanını killer olaraq tutub və qanun nəşriyyatından intiqam alır.
- Niyə intiqam alırlar?
- Çünki Qanun nəşriyyatı iki ildir ki, vergilər əleyhinə kompaniya başlayıb və bəyan edir ki, bütün dünyada əlavə dəyər vergisi kitabın üzərindən götürülüb. Qonşu Gürcüstanda vergi həm kitabın, həm də kitab kağızının üzərindən götürülüb. Hətta kitab çap edən avadanlığın da üzərindən vergi götürülüb. Bu onun göstəricisidir ki, bu ölkə öz kitabına dəyər verir, mədəniyyətini irəli aparmaq istəyir. Ona görə də, bu sahəni vergilərdən azad edib. Biz iki ildir ki, əlavə dəyər vergisinin kitab üzərindən götürülməsi kompaniyasını aparırıq. Vergilər də, bunun müqabilində ona verilən sifarişdən sui-istifadə etməklə bizim tələbimizə bu yolla cavabını verir və cəzalandırır. Bizim vəziyyətimiz də indi gördüyünüz durumdadır.
- Vergilər Nazirliyi bu prosesdə sifariş yerinə yetirir?
- Əslində sifarişin icra edilməsi də qanuna əsaslanmalıdır. Hər hansı bir sərəncam və göstəriş verən də qanuna söykənməlidir. İstənilən dövlət təşkilatı şifahi göstərişlə işləmir. Dövlət təşkilatları qanuna əsaslanaraq fəaliyyət göstərirlər. Bu qurumlar şifahi tapşırıqlara söykənərək fəaliyyətlərini qurmurlar. İndi bunlar şifahi tənzimləmə metoduna keçiblər. Hal-hazırda yazılı qanunlar bizi müdafiə edir. Amma bu qanunlara əməl edən bir dövlət qurumunu tapmaq mümkün deyil. Biz hara və kimə şikayət edək? Təbii ki, indi biz gözləyirik ki, Azərbaycanda yerli məhkəmə instansiyaları bitsin. Bundan sonra Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə şikayət edək. Amma buna qədər işığımız sönmüş, hesabımız donmuş,elektrikimiz kəsilmiş şəkildəmi qalmalıyıq? Bu nədir, hansı qanundur? Bu kitab nəşr edən bir nəşriyyata qarşı bu cür münasibət hardan qaynaqlanır? Doğrusunu deyim ki, mən bu sualın cavabını tapa bilmirəm.
- Bəlkə bu prosesdə siyasi motiv var...
- Azərbaycanda siyasi mənada həll olunmayan hər hansı bir məsələ varmı? Azərbaycanda siyasi münasibətlərdə aydın olmayan mürəkkəb nə var ki? Siyasi münasibətlər çox aydındır. Kimin müxalifət mövqeyində və düşərgəsində, kiminsə hakimiyyət rolunda olduğu bəllidir. Eləcə də müxalifət hara qədər danışa bilər, hakimiyyət hara qədər nəyi əzə bilər kimi məsələlər aydındır. Amma kitab nəşriyyatının bu məsələlərə heç bir aidiyyəti yoxdur. Biz müxalifət partiyalarını təbliğ edən bir kitabmı buraxdıq? Yoxsa iqtidar partiyasını tənqid edən kitab nəşr etdim? Axı kitabın bu məsələyə dəxli yoxdur. Siyasi münasibətlərini partiyalar öz nizamnaməsi və məramnaməsi ilə tənzimləyir. Bu fəaliyyəti bizim nəşr etdiyimiz kitablarla tənzimləmirlər. Kitabı bu məsələlərə qatmaq və qanun nəşriyyatına hüquq müstəvisində baxmamaq doğru deyil. Buna siyasi mənada baxmaq və 150 əməkdaşı olan nəşriyyatı batırmaq da düzgün deyil axı. Bizim hansı siyasi fəaliyyətimiz var ki? Mən hansı siyasi partiyanın üzvüyəm və onun fəaliyyətinə təkan verirəm ? Bunların hamısı aydın məsələdir və bunu da yaxşı bilirlər. Hesab edirəm ki, burada siyasi məsələ deyil, başqa sifariş ola bilər. Hər halda mən bu məsələdə siyasi sifariş görmürəm.
- Bəlkə indiyə qədər sizin 5 mindən çox kitab nəşr etməyiniz artıq siyasi baxımdan narahatlıq yaradır...
- Doğrudur, mən indiyə qədər beş mindən çox kitab nəşr etmişəm. Hər zamanda çalışmışıq ki, ən müasir kitabları nəşr edək. Axı bizim işimiz kitab nəşr etməkdir. Biz dünyanın aparıcı yazarlarının kitabını nəşr edirik. Əgər bir kitab ingilis dilində çıxıbsa, biz dərhal onun Azərbaycanda çıxmasını istəyirik. Yəni biz Azərbaycanda kitabın rolunu şərəfli bir pilləyə ucaltmaq istəyirik. Bizim niyyətimiz budur. Hər kəs bilir ki, indiyə qədər Azərbaycanda kitab ayaq altında olub. Hətta oxumadan diplom alıblar, vəzifə sahibi olublar, oxumadan məhkəmə də bizim əleyhimizə qərar çıxarırlar, Cinayət Məcəlləsinin adını və tozunu bilməyən insanlar müstəntiqlik edirlər, bizim əleyhimizə istintaq işi aparırlar. Biz isə kitabı qaldırmaq, kitabın yerini cəmiyyətimizdə ucaltmaq istəyirik. Buna görə, bizə cəzamı düşür?
- Mümkündürmü ki, sizin bu fəaliyyətiniz kimlərinsə xoşuna gəlməsin?
- Xoş gəlmirsə, niyə bu dövlətin dili Azərbaycan dilidir. Mən bunu başa düşmürəm, bu porodoks olardı. Kitab nəşr edən bir nəşriyyatı bağlamağın adının nə olduğunu şəxsən mən bilmirəm.
- Burada kitab sahəsini monopoliyaya almaq motivi ola bilərmi?
- Ola bilər. Mən bunu istisna etmirəm. Amma onlar tez bir zamanda buna görə peşman olacaqlar. Çünki, onların heç biri Şahbaz Xuduoğlu deyil ki, gedib küçədə durub kitab satsınlar və bu kitabı vicdanları ilə eyni dərəcədə nümayiş etdirə bilsinlər. Mən kitab satmaq naminə kitab satmıram, həm də kitaba yaxınlaşan insanlara başa salmağa çalışırdım ki, kitab qorxulu deyil, əksinə onlar üçün uğur vasitəsidir. Həm də mən oxumadığım heç bir kitabı nəşr etmirəm. Başqa sözlə, mən buna biznes kimi baxmıram, həm də həyatımın bir hissəsi kimi baxıram. Mən həyatımı bu işin içində görürəm. Əgər onlar bu işi görmək niyyəti ilə belə işləri görürlərsə, çox tez zamanda anlayacaqlar ki, bu işi görmələri mümkün deyil. Çünki bu gəlirsiz sahədir, onlar başqa sahələrdən bu pulu daha tez götürə bilərlər. Bəlkə də onlara elə gəlir ki, kitab yarmarkalarına gələn gənclər sabah onların da buraxdıqları kitabların üstünə gələcəklər. Əgər belə düşünürlərsə, çox böyük səhv edirlər. Bu gənclər onların kitabının üzərinə getməyəcək, eləcə də bizimlə əməkdaşlıq edən tərcüməçilər onlarla eyni xətlər əsasında işləməyəcək. Bu mümkün deyil. Ancaq onlar bizimlə paralel şəkildə işləmək istəyirlərsə, buyurub işləsinlər. Bizdə intellektual mülkiyyət sanki fəzadadır. Sən bunu götürüb idarə edə bilməszən. Min dənə yazar var, hər gün 5 min kitab çıxır. Sən də öz yazarını seç, maraqlı kitablar nəşr et və sənin də yarmarkalarının ətrafında gənclər olsun. Sən bunu etmirsən, amma bunu edəni də bağlayırsan. Bu isə korluq, cəhalət cəmiyyətinə aparan yoldur. Bu Azərbaycandan Əfqanıstan düzəltmək istəyənlərin əməlidir. Biz buna qarışıyıq və istəyirik ki, Azərbaycanda sivil cəmiyyətin qaydaları oturuşsun. Kitablı bir cəmiyyət olsun. Kitabsız cəmiyyət həm də korazehinlik deməkdir.
- Şahbaz bəy burada Qanun Nəşriyyatı ilə bağlı problem var, yoxsa Əli və Nino Kitab Mağazaları şəbəkəsi də bu problemlərin içinə salınıb?
- Bəli, problem var və səslənib. Mən bildiyim qədər kitab mağazasına da zənglər edilib və onları da istintaqa dəvət ediblər. Təbii ki, bu bizim sıx işlədiyimiz və birgə layihələrimiz olan bir kitab mağazasıdır. Yəqin bununla bağlı onları da narahat edirlər. Eyni zamanda bizim işlədiyimiz digər kitabçılar var və yəqin ki, onları da bu prosesə cəlb edəcəklər. Çünki onlar da bizimlə əməkdaşlıq edirlər. Ümumiyyətlə bütün kitab mağazalarında satılan ədəbiyyat əsasən bizim nəşriyyatımıza aid olan ədəbiyyatdır.
- Bundan sonra nə etməyi düşünürsünüz, hansı planlarınız və müdafiə mexanizmləriniz olacaq?
- Mən başqa mübarizə yolunu görmürəm. Gedib piket və ya mitinq edəsi deyiləm. Eləcə də özümü də yandırası deyiləm. Biz hüquq çərçivəsində sona qədər müdafiə işini aparacağıq. Hazırda media bu işə qoşulub. Bir sözlə qəzetlər, ictimai çevrələr, gənclər təşkilatları bu işdə fəaldırlar. Qeyd edim ki, vəziyyətlə bağlı yazıçılar dövlət başçısına müraciət edib. Biz bunun da cavabını gözləyirik. Gələcək müdafiəni də bu yolla görürəm. Əgər işləmək mümkün olmasa, qanun işləməyəcək. Əgər həbs olunmağım lazım olsa demək həbs olunacağam.
HÜSEYN ABBASOĞLU