Namizəd Səfərov:
“İnqilabın baş verməsi bir himə bənddir”

Suallara tanınmış hüquqşünas Namizəd Səfərov cavab verib. O, hüquq sistemindən, Naxçıvanda baş verənlərdən, müxalifətə qarşı repressiyalardan danışıb.
- Namizəd bəy, ilk olaraq qardaşı oğlunun yas mərasimində iştirak üçün Naxçıvana gedən və burada hüquq mühafizə orqanları tərəfindən oğurlanıb təhqirə məruz qalan, daha sonra ərazini tərk etmək xəbərdarlığı alan istiqlalçı deputat İbrahim İbrahimlinin başına gətirilən bu hadisəyə münasibətiniz necədir?
- Sözün doğrusu bu dəhşətli hadisədir. Son zamanlar biz görürük ki, müxalifət nümayəndələri bölgələrə gedib öz partiyalarının yerli rayon şöbələrində iş apararkən və ya hansısa tədbir keçirmək istəyərkən qadağa ilə rastlaşırlar, bəzən bu insanlara fiziki zor belə tətbiq edilir, döyür və söyürlər. Bəzən müxalifət partiyasının sədrini adi bir rayona buraxmırlar. Bir sözlə, özbaşınalıq baş alıb gedir və bir nəfər də buna cavab vermir.Naxcivanda bu bölgələrdən biridir və orada siyasi mübarizə aparmaq artıq illərdir ki, qadağan olunub. Ancaq iş ondadır ki, İbrahim İbrahimli Naxçıvana yas mərasiminə gedib. Yas yerində olduğu halda kimlərsə onu açıq şəkildə, insanların içində əvvəl sataşıblar və təxribata çəkmək istəyiblər. Sonradan İbrahim bəy bayıra çıxaraq ona problem yaradanları məclisdən bir növ kənarlaşdırmaq və öz arxasınca aparmaq istəyib. Bu an onu zorakılıqla avtomobilə oturdublar və uzaq bir əraziyə aparıblar. Burada İbrahim bəyə fiziki təzyiq göstərilib, döyülüb və söyülüb. Əslində bu faktda quldurluğun bütün atributları aşılıb keçilib. Mən anlamıram, bu ölkədə hakimiyyət varmı? İqtidar müxalifətlə, habelə adi insanlar nə istəsə edə bilər və buna görə cavabdehlik daşımırmı? Açığı mən baş verənlərə məətəl qalmışam. Naxçıvanda baş verən bu tipli hadisələrə bir neçə dəfə kəskin münasibətimi ifadə etmişəm. Azərbaycanın hər yerində vəziyyət belədir. Yəni siyasi partiyalara fəaliyyət üçün imkan verilmir. Naxçıvanda baş verən bu hal Bakıda və ölkənin başqa yerlərində müxalifətə qarşı zorakılıq və təxribatları kölgədə qoyur. Bu o deməkdir ki, Naxçıvanda baş verənlər bütün hədləri aşıb.
- Söhbət yasa gedən bir şəxsin oğurlanmasından və döyülməsindən gedir. Prinsipcə, sizdə Azərbaycan hökumətinin addımlarını ciddi tənqid edən şəxslərdənsiniz və sabah eyni aqibətlə üzləşə bilərsiniz. Bu halların qarşısını almaq üçün nə etmək lazımdır?
- Burada incə bir məqam var. Əgər İbrahimli ora siyasi fəaliyyət göstərməyə, hansısa tədbir keçirməyə getsəydi və buna görə təzyiqlə üzləşsəydi bu qanunsuz olsa da, başa düşülərdi. Çünki yuxarıda qeyd etdiyim kimi bu ölkənin reallığıdır və siyasi fəaliyyətlə məşğul olmağa imkan verilmir. Ancaq hər kəs bilir ki, İbrahim İbrahimlinin qardaşı oğlu cavan yaşında rəhmətə gedib və bu şəxsdə yas mərasimində iştirak etmək məqsədilə ora gedib. Bu halda yalnız insana hörmət olmalıdır. Bizdə mentalitet deyilən bir anlayış var. İnsana hörmət, yas mərasiminə münasibət məsələsi var. İkincisi də, hesab edirəm ki, bizim hər birimiz belə bir zorakılıqdan sığortalanmamışıq. Bizim hər birimizə qarşı hakimiyyət tərəfindən belə qanunsuz əmələ və özbaşınalığa yol verilə bilər. Ona görə də, mən hesab edirəm ki, cəmiyyət birləşməli və özünümüdafiə üçün ayağa qalxmalıdır.
- Siz Naxçıvana gedəndə hansısa təzyiqlə üzləşirsinizmi?
- Doğrusu mənimlə bağlı belə hallar yaşanmayıb. Ola bilsin ki, mən siyasi fiqur deyiləm. İbrahim İbrahimli isə 1988-ci ildə azadlıq hərəkatından ortada olan, siyasi proseslərdə rolu olan və bütün respublika üzrə tanınan insandır. Ola bilsin ki, ona xüsusi diqqət yetiriliblər. Mən özüm dəfələrlə Naxçıvana getmişəm.Təbii ki, məndə ora əsasən xeyr, yas mərasimlərinə və ya qohum-əqraba ilə görüşməyə gedirəm. Şəxsən mənə qarşı belə hadisələrin şahidi olmamışam.
- Siz hüquqşünassınız. Bu halda İbrahim bəy və ya demokratik cinah hansı addımlar atmalıdır?
- Fikrimcə, ilk olaraq rəsmi orqanlara müraciət eləmək lazımdır. Məni qınayanlar ola bilər ki, İbrahim bəy kimə müraciət etsin. Çünki bu hadisələr hakimiyyət tərəfindən təşkil edilib və bu təxribatı Naxçıvanın hüquq mühafizə orqanları həyata keçirib və s. Bu halda kimə müraciət edək və s. Əlbəttə, mən bu arqumentləri başa düşürəm. Ancaq bütün hallarda hesab edirəm ki, Naxçıvan MR-nın Daxili İşlər Nazirliyinə, o cümlədən Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinə, Baş Prokurorluğa rəsmi müraciət olunmalı və bildirilməlidir ki, belə bir quldurluğa yol verilib. Bu hərəkətləri törədən şəxslər mütləq cəzalandırılmalı, cəmiyyət onları tanımalıdır. Hər kəs də bilməlidir ki, özbaşınalığın özünün də həddi-hüdudu mövcuddur və bu həddi aşmaq olmaz.
- Siz Azərbaycanda baş verən hadisələri necə qiymətləndirirsiniz, ölkəmizdə hər gün gənclər həbs edilir...
- Son zamanlar siyasi partiyalara, hərəkatlara qarşı təzyiq açıq hiss olunur. Hətta ölkədə baş verənlərlə bağlı insanların danışmasına, münasibət bildirməsinə belə reaksiya göstərilməsini mən anlamıram. Gündə bir gənc tuturlar. Gah Müsavatın üzvü saxlanılır, gah REAL-a yaxın şəxslərə qarşı addımlar atırlar, gənclərin cibinə narkotik maddə qoyub tuturlar, evlərindən molot kokteli çıxarırlar və s. Açığı, mən anlamıram ki, hakimiyyət bununla nə demək istəyir. Biz hamımız gözəl bilirik ki, bu insanların evlərində silah, narkotik maddə tapılmayıb, onlar qanunsuzluğa yol verməyiblər, polisə müqavimət göstərməyiblər və s. Bunlar uydurmaq, oyunbazlıq və istintaq orqanlarının son 20 ildir davam edən ozbaşınalığının davamıdır. Siz yaxşı bilirsiniz ki, son zamanlar dünya mediasında Əliyevlərin ofşor zonalarda yaratdığı şirkətlər vasitəsilə Azərbaycanın sərvətlərinin oğurlanaraq ölkədən çıxarılması haqda xəbərlər gedir. Qonşu Türkiyənin ən məşhur televiziya kanalları və qəzetləri bu haqda danışırlar. Dünya Azərbaycanda baş verən bu hadisələrdən təəccüblərini ifadə edirlər. Baxın görün, bu məsələlərlə nə dövlət səviyyəsində cavab verən var, nə də Azərbaycanın kütləvi və rəsmi mətbuat bu haqda danışır. Azərbaycan kanalları isə ümumiyyətlə susur. Rəsmi dairələr bu məlumatların qaynağı, onun necə baş verdiyi barədə açıqlama verməlidir. Hakimiyyət bizi nə hesab edir, biz Azərbaycan milli sərvətlərimizin necə xərcləndiyi haqqında xarici mətbuatdanmı xəbər almalıyıq? Nə vaxta qədər xarici kanallar vasitəsilə ölkəmizdə baş verən cinayətlər haqqında informasiya almalıyıq. Bəs Azərbaycanda guya adını müstəqil kanallar qoyanlar niyə susur, nədən dövlət başçısı rezonansa səbəb olan bu hadisə haqqında açıqlama vermir. Artıq 10 ildir ki, İlham Əliyev dövlətə rəhbərlik edir, amma bir dəfə də olsun jurnalistləri başına toplayaraq mətbuat konfransı keçirmir, vətəndaşları maraqlandıran suallara cavab vermək istəmir. Mən bilmirəm ölkədə nə baş verir, sanki ölkədə bu xalqı qarışqa yerinə qoymaq istəmirlər. Dünyanın bütün ölkələrində dövlət başçıları tez-tez mətbuat konfransı təşkil edib baş verənlərə münasibət ifadə edirlər. Bu gün dövlət başçısı və onun ailəsinin şübhəli biznesi barədə dünya danışır. Buna dövlət başçısının reaksiya verməməsinə mən məətəl qalmışam. Belə susmaqla hara getmək olar. Sizdə bilirsiniz ki, cəmiyyətdə mürəkkəb vəziyyə, gərginlik var, narazılıq ən yüksək həddədir. Az qala inqilabın baş verməsi bir himmə bəntdir. Nardaranda baş verənlər, İsmayıllı hadisələri, Qubada yaşananlar gözümüzün önündərir, hər gün fəhlələrin etirazının şahidi oluruq. Bunların hamısına güc tətbiq etməklə, uydurma ittihamla cinayət məsuliyyətinə cəlb etməklə hara getmək olar. Bu məsələlər haqqında ciddi düşünmək lazımdır.
- Siyasi hakimiyyət EL Hərəkatının Novxanıda olan ofisini də bağlayıb və bu qurumun fəaliyyət göstərməsinə imkan vermir. Hüquqşünas kimi bu nə dərəcədə doğrudur?
- Bəli, bu haqda məndə eşitdim. El Hərəkatı bir ofis tapır və ora köçür, az sonra bu ofisi ya mühasirəyə alırlar, ya da onun sahibinə təzyiq edib hərəkatı ordan uzaqlaşdırmağa nail olurlar. Ümumiyyətlə ölkədə baş verənləri məntiqi cəhətdən izah etmək mümkün deyil. Elə AXCP və Müsavatda zorakılıqla öz ofisindən qovalandı. AXCP kiçik bir qərargah taparaq orada fəaliyyət göstərmək istədi. Amma 4 ildir ki, bu ofisin qapısını hörüblər. Müsavatın Lənkəran şəhərindəki ofisinin qapısını bağlayıblar. Belə özbaşınalıq olarmı? Hakimiyyət elan edir ki, bizdə siyasi fəaliyyət azaddır, demokratiya var, söz azadlığı ilə bağlı problem yoxdur və s. Amma zorakılıq və riyakarlıqla siyasi fəaliyyətə də imkan vermirlər. Bunlara polisin əli ilə nail olurlar.
Bundan başqa, ciddi problem var. Beləki bir qrup məlum olmayan şəxs mülki paltarda vətəndaşlara qarşı zorakılıqda xüsusi fəallıq göstərirlər. Bu insanlardan istifadə olunması, onların özünü təqdim etmədən vətəndaşlara təzyiq etməsinə nə ad vermək olar. Bu quldurluq və özbaşınalıqdır. Mən cinayət adı tapa bilmirəm ki, bu insanların hərəkətinə uyğun gəlsin. Vətəndaşa və cəmiyyətə hörmətsizlik baş alıb gedir.
- Siz hüquqşünassınız və insanların hüquqlarını müdafiə edirsiniz. Bir vəkil olaraq məhkəmələrdə ədalətli qərarların çıxarılmasına nail ola bilirsinizmi?
- Mən sizinlə o mənada razıyam ki, ölkədəki problemlər hüquq və məhkəmələrlə bağlıdır. Ölkənin bu vəziyyətə düşməsinin başlıca günahı məhkəmələrdir. Hakimiyyətin müstəqil qanadı olan məhkəmələr qətiyyən müstəqil deyillər. Prezident başda olmaqla icra hakimiyyəti bütün hakimiyyət qollarını ələ keçirib. Parlament və məhkəmə hakimiyyəti nüfuzsuz və səlahiyyətsiz təşkilatlara çevrilib. İstənilən ədalətsiz cəmiyyətdə vətəndaş məhkəmələrə və prokurorluğa müraciət etməlidir. Amma bu müraciətlərə cavab verilmir, əvəzində saxta istintaq aparırlar. Baxın, vətəndaşın gözü önündə ölkə üzrə tanınan İbrahim İbrahimli Naxçıvanda təxribat və quldur əməllə üzləşib. Əslində Naxçıvan kiçik yerdir və həmin şəxslər dərhal tapıla bilər. Qanunsuzluqları, cinayətləri araşdıran yoxdur. Vətəndaşlar müdafiəsiz qalıblar. Ona görə də Azərbaycan vətəndaşları şikayətlərini Avropa strukturlarına edirlər. Təsəvvür edin ki, vətəndaş ölkədə dərdinə əlac quracaq bir orqan tapmır. Məhz bu səbəbdən də, yüzlərlə vətəndaş hətta Türkiyənin baş nazirinin adına şikayət məktubu göndərirlər.

HÜSEYN ABBASOĞLU