Müsavat başqanı İsa Qəmbərin Savash.org saytına müsahibəsi
- Milli Şuranın 22 sentyabr mitinqi gözləntilərinizi doğrultdumu? Gələnlərin sayı və əhatə dairəsi baxımından nəticəni nə dərəcədə uğurlu hesab etmək olar?

- Hələlik bu mitinq 2013-cü ilin prezident seçkisi ilə bağlı keçirilən ən güclü, ən çoxsaylı aksiyadır. Buna bənzər bir tədbiri nə hakimiyyət, nə də başqa namizədlər keçiriblər və keçirəcəklərinə də şübhə edirəm. Biz mitinqlərimizi davam edəcəyik, bundan daha gözəl mitinqlər keçirməyə çalışacağıq. Bu aksiya ilə bağlı ictimai fikir çox müsbətdir. Mən gənclərin mitinqdəki fəallığından böyük zövq aldım. Gənclər çox yaxşı hazırlaşmışdılar, çox yaradıcı, maraqlı şüarları var idi, çox coşqun idilər. Onların bizimlə birlikdə olması qələbəmizi şərtləndirən əsas amillərdəndir. Yolumuza davam edəcəyik və təbii ki, əldə olunan nəticə ilə kifayətlənməyəcəyik, daha yaxşı aksiyalar keçirməyə çalışacağıq. 22 sentyabr mitinqi ilə bağlı xeyli irad, tənqid eşidirik. Bu normaldır. Biz tənqid eşitməyə hər zaman hazırıq.

- Milli Şuranın ilk böyük aksiyası təbliğat kampaniyası başlayandan bir həftə sonra keçirildi, növbəti aksiyalar da yenə bir həftə sonraya təyin edilib. 21 günlük təbliğat dövrü üçün bu temp çox yavaş deyilmi? Birləşmiş müxalifətin yaratdığı qurumda qüvvə çatışmazlığımı var?

- Vaxt çox məhduddur. Seçki kampaniyasının müddəti həddindən artıq məhdudlaşdırılıb. Bu, hakimiyyətin seçkidən, cəmiyyətin fəallaşmasından qorxduğunu sübut edir. Eyni zamanda Milli Şuranın namizədinin müəyyənləşməsi və proseslərə start verilməsi müəyyən zaman aldı. Amma mitinqlər üçün seçilmiş tarixlər bugünkü reallığa uyğundur. Kampaniyanın başlandığı ilk həftənin sonunda mitinq keçirildi. Bölgələrdə də görüşlər artıq başlayıb və davam edəcək. Qanunun müəyyənləşdirdiyi son günə qədər təbliğat işi davam edəcək.

- Sentyabrın 29-da Bakı, Gəncə və Şəkidə kütləvi aksiya keçirməyi planlaşdırırsınız. Prezidentliyə namizəd Cəmil Həsənli, Milli Şuranın rəhbərliyi bu tədbirlərin hansında iştirak edəcək?

- Bu məsələ ilə seçki qərargahı məşğuldur. Yeri gəldikcə, cəmiyyətə bilgi vermək zərurəti ortaya çıxdıqca seçki qərargahı medianı məlumatlandıracaq.

- Builki təbliğat kampaniyasının hansısa özəllikləri varmı, bu kampaniyanın təşkili üçün seçki texnoloqlarından yardım almısızmı, yoxsa bütün ənənəvi və əlçatan üsullardan istifadəyə üstünlük verəcəksiz?

- Biz hər zaman yenilikçi olmuşuq. Hələ 1990-cı ildə Ali Sovetə keçirilən seçkilərdə biz fərqli kampaniya aparmışdıq. Müxalifətdə olduğumuz dönəmdən, 1995-ci ilin parlament seçkilərindən tutmuş bu günə qədər bütün seçkilərə yenilik gətirmişik. 1995-ci və 2000-ci illərin parlament seçkilərində Müsavat Partiyasının kompüter texnologiyalarından istifadə edərək hazırladığı kliplər elə bu gün də bir çox namizəd və siyasi qüvvə üçün nümunə ola bilər. Bu seçkidə də bir çox yenilik var. Yeni texnologiyalar öz gücünü göstərir. Obrazlı desək, internetin, sosial şəbəkələrin padşahı bizim gənclərdir. Bu sahədə onları heç kim üstələyə bilmir. Məsələn, hakimiyyət nümayəndələri bir addım atmaq istədilər, Cəmil Həsənli Londonda olduğu ərəfədə “Twitter”də “Cəmil hanı?” adı altında bir kampaniya başladılar. Bizim gənclər elə gözəl və yaradıcı şəkildə bu tezisə cavab verdilər ki, onların qələbəsi aydın şəkildə göründü. Sonra da Cəmil Həsənli İctimai Televiziyada debatlara çıxıb “İlham hanı?” deyəndə hakimiyyət gənclərinin “Twitter”də başladığı bu kampaniya tam iflasa uğradı. Bu fəaliyyət davam edəcək. Müsavatın, AXCP-nin, digər partiyaların gəncləri, xüsusən də müstəqil təşkilatlardan olan gənclər, “Nida” Vətəndaş Hərəkatının, “Azad Gənclik” Təşkilatının nümayəndələri bu istiqamətdə çox yaradıcı şəkildə, həvəslə işləyirlər. Hesab edirəm ki, bu göstəriciyə görə də Cəmil Həsənlinin seçki kampaniyası müsbət mənada bütün digər namizədlərdən fərqlənir.

- Açıq Cəmiyyət Partiyasının lideri Rəsul Quliyev deyib ki, Cəmil Həsənlinin seçki kampaniyasının təşkili işinin məsuliyyətini Müsavat və AXCP öz üzərinə götürüb. Siz bu haqda nə deyərdiz? Milli Şuradakı digər siyasi qüvvələrin və şəxslərin bu prosesdə iştirakı hansı səviyyədədir?

- Seçki kampaniyası işdir, əməkdir, məsuliyyətdir. Müsavat da, AXCP də, KXCP də, digər partiyalar da, gənclər təşkilatları da bu yükün altına giriblər. Hər kəs nə qədər yükü öz üzərinə götürürsə, hamımız məmnuniyyətlə bunu qiymətləndiririk. Bölünəsi bir şey yoxdur. Kim istəyirsə, bu məsuliyyətin altına girib bu işin yükünü daşıyır.

- Seçki kampaniyasına Müsavat və AXCP-nin məsuliyyət daşıdığını deyənlər bütün uğursuzluqların cavabdehliyini də bu iki partiyanın üzərinə yükləyə bilərlərmi?

- Mən bu mövzuda detallara getmək istəmirəm. Önəmli olan işin görülməsidir və iş görülür, bugünkü reallıqda nə edilməsi mümkündürsə, artıqlaması ilə edilir. Ona görə də kim nəyi edir, kim nəyi etmir mövzusunda açıqlamalara ehtiyac duymuram. Biz hər zaman yüksək səviyyədə məsuliyyət daşımağa adət etmişik.

- İndilik Hafiz Hacıyevin Cəmil Həsənliyə qarşı hücumları hakimiyyətin yanlış taktikası kimi görünür. MSK sədri Məzahir Pənahovun namizədlərə xəbərdarlıqla bağlı “Hər dəfə qərarlar belə olmayacaq” açıqlaması isə bu taktikanın konkret məqsədlə - Cəmil Həsənlini seçki marafonundan kənarlaşdırmaq məqsədilə seçildiyi ehtimalını doğurur. Sizcə, bu metodla Cəmil Həsənlinin çıxışlarıyla bağlı Baş Prokurorluğa müraciət etmək planı işə salına bilərmi?

- Bu, onların problemidir. Onların heç bir gedişi bizi narahat etmir. İndən belə Cəmil Həsənlini ödənişsiz efir vaxtından məhrum etsələr və hətta Cəmil müəllimin namizədliyini ləğv etsələr belə, hakimiyyət sadəcə öz məğlubiyyətini etiraf etmiş olacaq.

- Bu ssenarini real hesab edirsinizmi?

- Ağıllı adamlar üçün bu, real ssenari deyil. Çünki ağlı başında olan adamlar elə addımlar atmazlar. Ancaq bizim hakimiyyət nə addımlar atacaq, artıq bu onların problemidir.

- Milli Şura vahid namizəd problemini vaxtında həll etmiş olsaydı, situasiya bugünkündən yaxşı ola bilərdimi? Rüstəm İbrahimbəyovun namizədliyini müxalifət üçün vaxt itkisi hesab etmək olarmı?

- Tarix hər zaman bir variantda olur. Təbii ki, başqa variantlar haqqında mülahizələr irəli sürmək, fikirlər yürütmək olar. Mən tam əminliklə deyə bilərəm ki, Rüstəm müəllimin namizədliyi müzakirə edilən ərəfədə Cəmil Həsənli namizədliyini verməyə heç bir halda razı olmayacaqdı. İndi isə sübut olunur ki, Cəmil Həsənli çox layiqli, cəsarətli, xalqın, cəmiyyətin yükünü daşımaq əzmi olan bir ictimai-siyasi xadimdir. Amma yenə deyirəm ki, o mərhələdə bu məsələ müzakirəyə çıxarılsaydı, nə Cəmil müəllim, nə başqa bir ziyalımız Rüstəm müəllimlə rəqabətə maraq göstərəcəkdi. Çünki Milli Şuranın fəlsəfəsi partiyalara birbaşa bağlı olmayan ziyalılardan birinin iki illik keçid dövrü üçün prezidentliyə namizəd kimi müəyyənləşməsi idi. Bu məsələdə Milli Şuranın yaranmasının təşəbbüskarı olan, bu işə ən çox səy göstərən Rüstəm müəllim rəqabətdən kənar idi.

- İsa bəy, 22 sentyabr mitinqində ən radikal çıxış edən siz oldunuz. Cəmil Həsənlini hakimiyyətin hücumları qarşısında tək qoymamaq üçünmü belə etdiz?

- Təbii ki, o da var. Son günlər hakimiyyət nümayəndələri Cəmil Həsənliyə qarşı böyük bir kampaniya başlamışdılar. Mitinqdə də söylədiyim kimi, biz Cəmil müəllimi zərbələrdən qorumağa, ona yönələn zərbələri öz üzərimizə götürməyə həmişə hazırıq. Digər tərəfdən, mitinqdə söylədiyim fikirlər mənim üçün, Müsavat üçün yeni bir şey deyil. Biz hər zaman Əliyev rejimini ifşa etmişik, bu rejimin korrupsionerliyini, kriminallığını, xalqa qarşı qəddar və saymazyana davranışını hər zaman açıq söyləmişik. Mitinqdə də imkan oldu, fikrimizi bildirdik.

- Sizcə, cəmiyyətin ən aktiv təbəqəsi sayılan tələbələrin böyük əksəriyyətinin apolitik olaraq qalmasının səbəbi nədir? Müxalifətin bu istiqamətdə fəaliyyətini necə qiymətləndirirsiz? Nə üçün ali məktəblərdə hələ də partiya özəkləri yoxdur?

- Bir tərəfdən onu qeyd etmək lazımdır ki, hakimiyyət təhsil ocaqlarını siyasətdən kənar zona elan edib. Doğrudur, YAP təhsil müəssisələrində tam gücü ilə fəaliyyət göstərir. Amma başqa siyasi qüvvələrin, ictimai təşkilatların universitetlərdə, ali məktəblərdə fəaliyyətinə faktiki olaraq imkan verilmir. Bu məsələdə başqa bir ziddiyyət də var. Minlərlə ziyalı, yüksək səviyyəli mütəxəssis Müsavat Partiyasında, digər partiyalarda fəaliyyət göstərir və onların fəallığı partiya fəaliyyəti kimi təqdim olunur. Minlərlə gənc Müsavatın, AXCP-nin gənclər təşkilatlarında, “Nida”, “Azad Gənclik” təşkilatında, digər gənclər təşkilatlarında fəaliyyət göstərir, amma yenə də sual olunur ki, bəs təşkilatlanmamış gənclər hardadır? Bu sualı vermək olar, amma fakt budur ki, kim fəaliyyət göstərmək istəsə, özünə yer tapa bilər. Meydan var, mübarizə üçün hədəf var, kim mübarizə aparmaq istəyirsə, prosesdə iştirak etmək istəyirsə, yerini tapa bilir.

- Avropa Parlamentinə dəvət olunan Cəmil Həsənlinin oktyabrın əvvəlində Brüsselə səfəri nəzərdə tutulub. Oktyabrın 3-də və 5-də isə ödənişsiz efir vaxtıdır. Bu teledebatlarda Cəmil müəllimin yerinə kimin iştirakı gözlənir?

- Televiziya debatları həddindən artıq önəmlidir. Beş illik fasilədən sonra Azərbaycan həqiqətlərini televiziyadan demək imkanı yaranıb. Bunun hər bir dəqiqəsi, hər bir saniyəsi vacibdir. Eyni zamanda Avropa Parlamentində Azərbaycan demokratik düşərgəsinin sözünün eşidilməsi də həddindən artıq önəmlidir. Ona görə də səfər ərəfəsində vəziyyəti dəyərləndirəcəyik. Təbii ki, son sözü Cəmil müəllim deyəcək. Məsləhətləşmələrdən sonra o, qərar qəbul etməlidir.

- Seçkiyə çox az bir müddət qalmış Cəmil Həsənlinin xaricə səfəri zəruridirmi? Bu səfər seçicilərlə görüşdən daha effektli ola bilərmi?

- Məsləhətləşəcəyik. İki variantın faydalarını və çatışmazlıqlarını müzakirə edəcəyik. İndidən nəsə demək tezdir.

- İlham Əliyevin şansını necə dəyərləndirirsiniz? Seçkilər saxtalaşdırılmasa, o, əhalinin təxminən neçə faizinin səsini ala bilər?

- Təəssüf ki, ölkədə həqiqi sosioloji araşdırmalar aparmaq üçün mühit yoxdur. Ona görə də bu cür suallara biz sadəcə öz təxminlərimizlə cavab verə bilərik. Yeganə diqqətə layiq, elmi əsaslarla keçirilmiş sorğu avqust ayında olub. Bu, “ADAM” sosioloji mərkəzinin apardığı sorğu idi. Orada İlham Əliyevin toplaya biləcəyi səslər bizim toplaya biləcəyimiz səslərdən xeyli az idi. Söhbət real səsvermədən gedirsə, İlham Əliyevin heç bir şansı yoxdur. Ona görə də hakimiyyət bütün ümidlərini saxtalaşdırmaya bağlayıb.

- Seçkinin saxtalaşdırılacağı ehtimalı nə dərəcədə böyükdür? Buna nişan verən ən ciddi əlamətlər hansılardır, sizcə?

- Hakimiyyətin seçkini saxtalaşdırmağa çalışacağına heç bir şübhə yoxdur. Əslinə qalsa, bu proses çoxdan başlayıb. Biz isə gücümüz çatan qədər bunun qarşısını almağa çalışacağıq. Saxtakarlıqla həqiqi seçki tərəfdarlarının mübarizəsi, oğrularla doğruların mübarizəsi nə ilə yekunlaşacaq, bu, həlledici dərəcədə cəmiyyətin fəallığından, seçkiyə gəlməsindən, vətəndaşlarımızın seçkiyə rəsmi və qeyri-rəsmi müşahidə işinə nə cür yanaşacağından asılıdır.

- Seçkinin saxtalaşdırılacağı təqdirdə hansı addımları atacaqsınız? Bu məsələ Milli Şurada müzakirə olunubmu?

- Təbii ki, bu mövzuda fikir mübadiləsi olur. Amma hesab edirəm ki, indiki mərhələdə bizim hədəfimiz seçkidə qalib gəlməkdir.

- Seçki komissiyalarında təmsilçiliyin indiki forması seçki saxtakarlıqları haqda məlumat toplamaq imkanlarını son dərəcə məhdudlaşdırıb. Bu duruma yönəlik planlarınız varmı?

- Bütün məntəqələr üzrə komissiyalarda məşvərətçi səslə iştirak etməyə hazır olan insanlarımızın siyahıları hazırlanır və bu işi həm partiya üzvləri, həm gənclər, həm də bitərəflər yerinə yetirəcəklər. Seçki saxtakarlıqlarının qarşısını almaq, ən azı saxtakarlıqları qeydə almaq üçün əsas mexanizmimiz bu iki kateqoriyadır - məşvərətçi səslə komissiyaların işində iştirak edəcək nümayəndələrimiz və müşahidəçilərimiz.

- Prezident Administrasiyasının xarici əlaqələr şöbəsinin müdiri Novruz Məmmədovun ABŞ və Türkiyə səfərlərinin pərdə arxasında daha çox seçki danışıqlarının, hakimiyyətin dəstək axtarışlarının olduğunu demək olarmı, sizcə?

- Bu hakimiyyətin artıq dünyanın heç bir yerində gerçək dəstəyi yoxdur. Sadəcə olaraq hər tərəfə adam salıb seçki saxtakarlığına daha yumşaq yanaşılmasına çalışırlar. Hədəf İlham Əliyevin hakimiyyətdə qalması üçün ediləcək saxtakarlığa yumşaq yanaşmaya nail olmaqdır.

- Sizcə, seçki saxtakarlıqlarına Qərbin budəfəki reaksiyası necə olacaq? “Beynəlxalq standartlara uyğun gəlməyən, amma demokratiyaya doğru bir addım olan seçki” tipli açıqlamaların təkrarlanması ehtimalı çoxdurmu?

- Biz beynəlxalq təşkilatlarla işləyirik. Elə Avropa Parlamentinə səfər də bu işin mühüm elementidir. Bakıdakı diplomatik nümayəndələrlə də işləyirik və beynəlxalq birliyin məsələyə ciddi, prinsipial yanaşmasına çalışırıq. Onların seçimini görəcəyik, amma hər zaman söylədiyim kimi, həlledici amil xalqdır, biz özümüzük. Biz nə dərəcədə öz taleyimizə sahib çıxacağıqsa, beynəlxalq təşkilatlar, beynəlxalq birlik də o dərəcə Azərbaycan xalqına diqqət və sayğı ilə yanaşacaq.

- Seçki aksiyalarına gəlməyən, səsvermədə iştirak etməyi vacib bilməyən kifayət qədər seçici var. Onlara yönəlik planınız varmı, bu insanları düşündüklərinin əksinə inandırmaq üçün neyləməyi düşünürsüz?

- Hələ bu istiqamətdə sözümüzü demək üçün zamanımız olacaq. Bu gün isə demək istəyirəm ki, həm özləri bu barədə düşünsünlər, həm də ətraflarındakılara təsir etməyə çalışsınlar. Bu seçkidə Cəmil Həsənlinin deyil, ona dəstək olan siyasətçilərin, ictimai xadimlərin deyil, bütövlükdə xalqın, hər bir seçicinin, hər bir vətəndaşın taleyi həll olur. Düşünsünlər ki, bundan sonra da Əliyevlərin yaratdığı cəhənnəm şəraitində yaşamaq istəyirlər, yoxsa demokratik düşərgənin namizədinin yaratmağa qadir olduğu dinamik, ədalətli və problemləri həll etməyə qadir bir cəmiyyətdə.