kraynanın şərqində yerləşən Donbasda hərbi vəziyyət davam edir və böyük miqyaslı müharibə ehtimalı getdikcə artır. Xüsusilə də son bir ayda təmas xəttində gərgin durum yaranıb. 2021-ci il başlayandan bu yana cəbhə xəttində 23 ukraynalı əsgər öldürülüb. Ötən gün isə Rusiya qoşunlarının Ukrayna sərhədi boyunca və Krımda cəmləşdirilməsinə dair xəbərlər yayılıb.

Digər bir maraqlı məsələ Rusiyanın Aralıq dənizinin Suriya sahillərinə hərbi gəmilər, raketlər cəmləşdirməsi, bunun qarşılığında Türkiyənin Ukrayna ilə hərbi əməkdaşlığının genişləndirilməsidir.

“AzPolitika.info” bu mövzunu sabiq dövlət müşaviri, politoloq Qabil Hüseynli ilə müzakirə edib. Onunla müsahibəni təqdim edirik:

- Qabil bəy, son günlər Ukraynanın Rusiya ilə sərhədlərində, xüsusilə Donetsk və Luqansk istiqamətində hərbi-siyasi durum gərginləşib. Rusiyanın əraziyə qoşun topladığına dair məlumatlar yayılır. Sizcə, sözügedən regionda baş verənlər hansı perspektivləri vəd edir?

- Rusiya əvvəlcə Krımı, ardınca Donetsk və Luqansk vilayətlərini yerli separatçıların dəstəyi ilə faktiki olaraq ilhaq edib. Separatçılara silah-sursat, maliyyə dəstəyi Rusiya tərəfindən verilib və əsas əməliyyatlarda da rus hərbçiləri iştirak edib. Təəssüflər olsun ki, bu ərazilərdə ruslar və ukraynalılar birgə yaşadıqları bir zamanda araya təxribatlar salınaraq ukraynalıların bir qisminin oradan çıxarılmasına rəvac verildi. Nəticə etibarilə postsovet məkanında yeni bir qanlı münaqişə ocağı meydana gəldi. İndi Ukrayna müəyyən qədər özünə gəlib. Qərb dünyasından Ukraynaya böyük dəstəyin olması da sirr deyil. ABŞ və NATO Ukraynaya müasir silahlar verməyə başlayıb. Üstəlik, NATO üzvü olan bəzi ölkələr, məsələn, Polşa elan edib ki, əgər Rusiya ilə qarşıdurma müharibə variantına çevrilərsə, Ukraynaya kömək edəcək.

Qardaş Türkiyə isə bu regionda özünün dronları ilə daha çox populyardır və bildiyim qədər Ukraynaya xeyli sayda dron satılıb. Artıq Ukrayna ordusu bir neçə gün əvvəl dronların test sınağını yüksək peşəkarlıqla həyata keçirib. Rusiya isə militarist şüarlarla çıxış edir. Jirinovski açıq elan edir ki, Kiyevi də götürərək, bütövlükdə Ukraynanı Rusiya Federasiyasının tərkibinə qatmaq lazımdır. Başqa bir şovinist bəyan edir ki, ruslar Qara dəniz sahilləri boyunca irəliləyərək, Odessanı almaqla Dnestryanı bölgəyə çıxmalıdır. Bir sözlə, Ukraynanın üzərində “öldürülməyən ayı dərisinin bölüşdürülməsi” proseduruna oxşar yanaşmalar müşahidə edilir. Bu, əslində dünya tərəfindən qınanmalı məsələdir. Suveren ölkəyə qarşı təcavüzkar ölkə tərəfindən belə fikirlərin səsləndirilməsi heç bir əndazəyə sığmır.

- Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Ruslan Xomçak bəyan edib ki, Kiyev ölkənin şərqində istənilən variantları, o cümlədən hücum əməliyyatları da nəzərdən keçirir və ordu buna hazırdır. Yaxın günlərdə hərbi əməliyyatlar baş verə bilərmi?

- Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünü təmin etmək üçün 44 günlük müharibə apardı və demək olar ki, istəyinə nail oldu. İndi Ukrayna Respublikası özünün tarixi torpaqları olan Donetsk və Luqanskı geriyə qaytarmaq niyyətini elan edir. Hətta Kiyev razıdır ki, bu vilayətlərə digər vilayətlərdən fərqli səlahiyyətlər versin. Amma Rusiya, separatçılar və bu ərazidə yaşayan ruslar bunu qəbul etmir. Sözsüz ki, indi orada yaşayan əhalinin nə deməsi əsas deyil, bu torpaqlar tarixi və əzəli Ukrayna torpaqlarıdır, silah gücünə ilhaq edilib. Bu prosesdə yerli separatçılarla yanaşı rus ordusu da iştirak edib.

Hazırda Ukrayna cavab zərbəsi hazırlayır. Əlbəttə, Ukrayna Baş Qərargahının hansı tədbirləri nəzərdə tutduğunu mən bilmirəm, amma bildiyim qədər Ukrayna ilk növbədə Donetsk və Luqansk vilayətlərini bir-birindən ayıraraq Rusiya ilə sərhədlərə çıxmaq, dövlət sərhədini bütünlüklə nəzarətə götürmək istəyir. Bundan sonra Luqansk və Donetskdəki separatçılar, eləcə də ərazidəki rus hərbçiləri ilə məsələni birdəfəlik həll etmək niyyətindədir. “Niormand beşliyi”nin prinsipləri, eləcə də Minskdə olan əlavə razılaşmalar da buna icazə verir. Ukrayna dövləti əzəli torpaqlarını geri qaytarmaq uğrunda mübarizə aparmaq istədiyi halda, Rusiya hissə-hissə keçmiş SSRİ-yə daxil olan əraziləri öz ərazilərinə qatmaq istəyir. Ancaq dünya buna heç cür razı olmaz. Ruslar unudurlar ki, dünya düzənini bu qaydada pozmaq bu düzənə cavabdeh olan dövlətlərin sərt cavab addımları ilə nəticələnə bilər.

- Rusiya Dövlət Dumasının Müdafiə Məsələləri Komitəsinin sədr müavini Aleksandr Şerin bildirib ki, Rusiya münaqişəyə birbaşa qarışsa və Donbasa ordu yeritsə, Ukrayna ordusunun tamamilə darmadağın edilməsi təhlükəsi yaranacaq. Sizcə, bu, Ukraynanın şantaj edilməsi, qorxudulmasıdır, yoxsa ciddi xəbərdarlıqla yanaşı real mənzərənin əksidir?

- Bəli, Rusiya öz potensialına görə Ukraynanı üstələyir. Amma Ukrayna da tək deyil. Kiyevin arxasında NATO, ABŞ dayanır. Dünyanın əksər ölkələri Ukraynanın haqq işini müdafiə edir və ona kömək etməyə hazırdır. Əgər Rusiya Ukrayna ilə bu şəkildə davranmağı sürdürsə, zənnimcə, çox qorxulu nəticələrlə üzləşəcək. Bu, hətta dünya müharibəsinə də səbəb ola bilər. Hər halda, Rusiya Ukraynaya hücum etməyə çalışsa, NATO qüvvələrilə üz-üzə dayanmalı olacaq.

- Demək istəyirsiniz ki, Qərb-Rusiya qarşıdurmasının hərbi istiqaməti Ukrayna cəbhəsi ola bilər?

- Mənim fikrimcə, ABŞ-Rusiya qarşıdurmasında Ukrayna probleminin həll edilməsi əsas məsələ kimi ortaya atılacaq. Qərb özünün potensialının böyük bir hissəsini ya Ukraynanın sərancamına verəcək, ya da Ukrayna ilə birlikdə savaşa çıxacaq. Bu halda müharibə genişmiqyaslı olacaq. Təkcə Donetsk və Luqansk deyil, Krım və Qara dənizi də əhatə edəcək. Qərbin indiyə qədər Gürcüstana hücum edərək ərazilərini ilhaq edən, Azərbaycana qarşı ermənilərə Dağlıq Qarabağ konfliktində dəstək verən, Moldovanın Dnestryanı bölgəsini mənimsəyən və Ukraynanın 20 faizdən çox ərazisini özününküləşdirən bir dövlətə sərt münasibətini ifadə etməsinin əsl vaxtıdır. Çünki bu məsələlər problem kimi qaldıqca və ya ona reaksiyalar zəiflədikcə rəqib daha geniş əraziləri ilhaq etmək niyyətinə düşür.

Putin çıxışlarının birində qeyd edir ki, postsovet məkanındakı ölkələrin hamısına rus torpaqlarından hədiyyə verilib. İndi bu hədiyyələri geri qaytarmaq vaxtıdır. Kim də bilməsə, tarixçilər yaxşı bilirlər ki, ruslar zamanında əsasən Kiyev ətrafında yaşayıblar və onların ərazisi cəmi 360 min kvadrat kilometr olub. İndi Rusiya əvvəlki tarixi ərazisindən 100 dəfədən çox ərazini ilhaq və istila edib. Dünyada belə bir ekspansiya siyasəti yürüdən ikinci dövlət tapmaq çətindir. Bu dövlətin nüvə silahına malik olması onun iştahasını daim çoxaldır. Dünya koronavirusdan sonra özünü düzəltmək, insanların və xalqların vəziyyətini yoluna qoymaq haqda düşündüyü bir vaxtda Rusiyanın belə təcavüzkar niyyətləri qəbuledilən deyil. Bu mənada Ukraynanın torpaqları ya xoşluqla özünə qaytarılmalıdır, ya da bölgəni amansız və dağıdıcı qarşıdurma gözləyir.

- Rusiya Aralıq dənizinin Suriya sahillərində və Qara dənizdə də gücünü artırır, bu regionlara hərbi gəmilərini göndərir. Türkiyə isə əksinə, Ukraynada fəallaşır. Sizcə, bu, nədən xəbər verir?

- Ehtimal edirəm ki, Türkiyənin siyasəti daha ağıllı, daha praqmatikdir. Rusiya Aralıq dənizinin o başında köhnə və SSRİ-dən qalma sualtı qayıqları, raketləri cəmləşdirir. Bəli, hədəfdə Türkiyədir. Düşünürlər ki, Türkiyə Donetsk və Luqansk mübarizəsində Ukraynanın yanında olacaq. Onlar Türkiyənin Ukraynadakı davranışlarından asılı olaraq Suriya sahillərinə yığdıqları silahlardan Türkiyənin maraqlarına qarşı istifadə etmək istəyirlər. Məsələn, son on gündə Türkiyənin sərhəd bölgələrinə yaxın Suriya ərazilərinə ballistik raketlər atılıb. Bütün bunlar Türkiyəyə xəbərdarlıq, onu qorxutmaq məqsədi daşıyır. Lakin Türkiyə hər şeyin hesabını aparmağı bacarır və bu hadisələrin içərisindən indiyə qədər olduğu kimi, bundan sonra da uduşlu çıxacaq.

Gundemxeber.az