Gundemxeber.az qaynarinfo.az-a istinadla şair Mahir Mehdi ilə müsahibəni təqdim edir. 

- Necəsən, Mahir? Kefin-halın, sağlamlığın necədir? Nə iş görürsən?

- Həmişəki adamam, özümdəyəm, sadəcə halım, ovqatım dəyişir, bir gecədə on şəklə düşür. Bəzən şeir məqamında oluram, bəzən əsəb notunda, bəzən də heç öz yanımda da olmuram. Ölkəmizin durumu kimiyəm bir az da. Atəşfəşanlıq edirəm hər boş şeyləri, özümə od vururam sındırıldığıma görə. Başqa sözlə, "pir vo vremya çumı...” Günləri müdrikcəsinə yola verməyə, qəşəng bir finalda sona çatmağa hazırlaşıram. 

Səhhətimi soruşursan... Özümü sağlamlığa, xəstəliyə bölmək istəmirəm. Bütövdü məndə hər şey, yarımçıqlığım belə tamdı. Səhhətim yerindədir, nəyim varsa, üstümdə... 

İşimlə maraqlanırsan. Özümdə işləyirəm, qıraqda çalışmağa iş nə gəzir? Yəni, mənim görə biləcəyim işə bu ölkədə ehtiyac yoxdu. Mənim də bu ölkədə işləməyə həvəsim yoxdur, şəxsiyyəti olmayanlarla işləməyi tərgitmişəm. 

- 90-cı illərdə ədəbiyyatda, jurnalistikada bir qaynarlıq vardı. Sən də o qaynar həyatın içinə idin, imzan da xeyli məşhur idi. Necə xatırlayırsan o günləri? O qaynarlıqdan yoruldun, başını alıb getdin, yoxsa başqa səbəblər vardı?

- O vaxtlar ədəbiyyat özünə gəlmə, oyanış dövrünü yaşayırdı, qaynarlıqsa, jurnalistikada baş verirdi, sovet dövründən sonra mətbuatımızın müstəqillik nəfəsi açılmağa başlamışdı. Mən "Azadlığ”a gələndə hələ təmiz şeylər qalmışdı, hamı satılmamışdı, hər şey alınmamışdı. Gözümün qabağında çox sürətlə dəyişdi çox şey, 2000-dən sonra. İçəridən və çöldən çökdürdülər o boyda qəzeti. Mədəniyyət yazarı olmasam da, hadisələrin içindəydim. Və olanları müşahidə edirdim. O dövrdə ən çox yadımda qalan teatrlarıydı - Hüseynağanın "Gənclər”i, Cənnət Səlimovanın "Kamera”sı, Vaqif İbrahimoğlunun "Yuğ”u, Bəxtiyarın "Pantomim”i. Qısa olsa da, maraqlı dövrüydü. 

Ümumiyyətlə isə… Bir yerdə çox işləməyi sevmirəm, yorulan kimi qaçıram ordan. Mühit pis olanda nəyinsə xətrinə dözə bilmirəm, hətta bütün körpüləri yandırıram ki, bir daha qayıtmayım ora. Getdiyim yerə dönməyi heç ağlımdan belə keçirmirəm. Avarlanmaq gözəl şeydi, iş adamı bir səmtə kökləyir, avarlıqsa min istiqamətə yönəldir, təzə ideyalar verir. Yaradıcı adamçün veyil-veyil gəzib, sonra qəfil itərək, özünə çəkilib yaşamaqdan gözəl nə ola bilər? Bu, hamı üçün deyil, mənə aiddi. Hər yaradıcı adamın öz resepti var. Bir az pulun ola, çıxıb dünyanı avaralanasan. 

- Uzun illərin səssizliyindən, yoxa çıxmağından sonra yenə Bakıya qayıtdın, yeni şeirlər, yeni fikirlər. Amma yenə Bakı sənə doğma gəlmədi sanki, yaxud Bakı yenə səni qəbul edə bilmədi. Nə baş verdi? Hətta "Atalar üçdən deyib" prinsipinə əməl edib növbəti dəfə Bakıda yaşamaq cəhdi etdin, yenə nələrsə düz getmədi. Günahı özündə görürsən, yoxsa başqalarında?

- Gəldim, peşman oldum it kimi, qoyub getdiyim jurnalistikanı çox pis gündə gördüm. Siz içəridə olduğunuza görə hiss etmirsiz bunu. Onda da, obrazlı desək, yeməyin iyi tutmuşdu sizi, ancaq mən qıraqdan gəldiyimçün hər şeyi aydın görürdüm. Əslində Bakı məni yox, mən Bakını qəbul edə bilmədim. Bakı mənim üçün çox kiçik, maraqsız yer olub həmişə. Ölçüsünə və ideyasına görə. Burda böyük ideyalar doğulsa da, gerçəkləşmir heç vaxt. Bura dəyərlərin məhv edildiyi, yerlə bir edildiyi məkandı. Burada insanlar savadlı olmaq yox, ağıllı. Bilgili görünmək istəyirlər… 

Suçu, günahı həmişə özümdə görürəm. Başqasıyla nə işim? 10 il Bakıda yaşamışdım, işləmişdim, bəs idi, gərək, təzədən qayıtmayaydım. Qayıtdım ki, alan alıb, satan satıb, köhnə dostlarım girişiblər mirzəliyə. Ona görə də duruş gətirə bilmədim. Sonra arxamca dedilər ki, işləyə bilmədi-filan. Bəli, o mühitdə işləyə bilmədim, ora iş yeri yox, "parnik” idi, mühit anormal, "invaildiydi”. Ordakıların axsaq başıyla uzağa gedə bilməzdim. Və onların getdiyi yerə getmək istəmədim. 

- Mahir, mənə elə gəlir ki daha ciddi və daha yaxşı şeirlərini həbsxanaya düşəndən sonra yazdın. Razılaşırsanmı bu fikirlə? Maraqlıdır, Əlisəmid də özü haqqında danışanda deyir ki, ən yaxşı şeirlərimi türmədə yazmışam. 

 Sənə elə gəldiyini düz deyirsən, mən həmişə yaxşı yazmışam. Pis yazdığım heç ağlıma gəlmir. Sadəcə, yazan adamın qəfil görünmək anı var, eşidilmək, tanınmaq məqamı var. Mənim o anda, o zamanda, o məqamda yaxalanmağım türmədən sonrakı dövrə düşüb yəqin, nə bilim. Ruh həmişə eynidi, ola bilər texnikada müəyyən təzə gəzişmələr hiss etmisən məndə. 

- Bir müddət öncə ilk kitabın çap olundu. Kitaba reaksiyalar necə oldu? Oxucu məktubları aldlnmı?

- Yox, eyy, nə oxucu məktubu? Mesaj-filan, indinin dəbi başqadı. Bu ölkədə başqa kitablara münasibət necə oldusa, mənimkinə də o cürə yanaşdılar. "Mücrü” öz təşəbbüsüylə çap eləmişdi. Heç vaxt şeirlərimin çapı üçün heç kəsə ağız açmamışam, mənim qanunumda kiməsə boğaz çəkmək yoxdu, indi də istəyən özü götürüb saytda verir. Heç təqdimat-zad da keçirmədim. Bu ölkədə kitab təqdimatı, yarmarkası mənə çox bayağı görsənir. Kitab təbliği gözəl işdi, ancaq təhsili, elmi aşağı səviyyədə olan bir yerdə istəyirsən, hər həftə təqdimat elə, yarmarka keçir, xeyri yoxdu… Belə mərasimlər bizdə sünnət toyu kimi öz mənasını itirib. 

- Həbsxana xatirələrini yazacağını və çap etdirəcəyini deyirdin. Nə yerdə qaldı o iş?

- Türmədən gələndən sonra qaralama elədim, bəzi şeylər yazdım, ancaq çapa vermədim. Fikirləşdim ki, türmə həyatının da əks olunduğu kiçik bir roman yazım - içəri və çöl mühitindən, insanın korlanması haqda, adamın hüceyrələrinin necə səhv yöndə inkişaf edib xərçəngə çevrilməsi barədə, belə bir şey… 

Zonda Orxan adlı bir nəzarətçi vardı. İş yoldaşı gülə-gülə danışırdı ki, Orxan birinci dəfə məhbusa verilən "pres”i yəni, işgəncəni görəndə onun ürəyi gedib, güclə özünə gətiriblər. Demək, bir vaxt qan görəndə ürəyi gedən oğlan indi zonun ən əla "pres” verənidi. İnsanın düşdüyü mühitdən olduğu kimi sağ çıxmağı çətin məsələdir. Bax, bu məsələri yazmaq istədiyimə görə xatirə yazmadım. 

- Mahir, səncə, hazırda yaşayan ən böyük Azərbaycan şairi kimdir? 

- Çəkisinə, yəni kilosuna görə böyük şairlər çoxdur. Ancaq belə kimisə özümdən böyük hesab eləsəm, yekə saysam, bircə söz belə yaza bilmərəm. Ona görə də heç kəsi. Mən kimdənsə büt qayırmağın əleyhinəyəm. Bizim camaat da konfet düzəltməyin həvəskarı… Bir dəfə də demişəm, sevdiyim şairlər, aktyorlar, nə bilim müğənnilər yox, xoşladığım şeirlər, rollar, musiqilər var. Oxumaq istədiyim şeirlərisə özüm yazıram hələ ki… Bunu da hardasa demişəm. 

- Şair, mütaliə edə bilirsənmi? Oxuduqlarından kimləri bəyənirsən, gənclərə kimləri oxumağı tövsiyə edirsən?

- Türmədə kitabı kitaba calayırdım, birinin közünə o birini yandırırdım. Ona görə indi bəzi əsərləri bir-birinə qarışdırıram, süjeti səhv salıram. İndi də oxuyuram, işim elə bundan ibarətdir də. Nə yaxşı PDF var, hekayələri, şeirləri saytlardan izləyirəm. Ancaq oxuduğum kitablar, baxdığım filmlərin siyahısını paylaşmağı sevmirəm. Zamyatinin "Biz” romanı oxuduğum axırıncı əsərdi, türmədə başlamışdım, yarımçıq qalmışdı, tapıb indi tamamladım. Corc Oruel "1984” romanında  Zamyatinin bu əsərindən eninə-uzununa bəhrələnib. 

Pərviz Cəbrayılın "Məryəm surəsi” son illər oxuduğum ən əla romandı, icazə versə, onun əlini sıxardım, özü də ürəkdən. Ədəbiyyat haqqında danışmağı sevməsəm də, bir dəfə geniş söhbətləşərik. Mən özümçün oxuyuram, danışanda elə bilirəm əsərin dadı qaçır. Gəncləri də izləyirəm, maraqlı imzalar çoxdu - Seymur SU, Mürşid Mirac, Aqşin Evrən - ona polkovnik deyirəm, Səttar Temurçin… Ancaq gənclərə məsləhət vermək mənlik deyil, çünki sevmirəm, çünki özüm də məsləhətə qulaq asan deyiləm, çünki onlar mən bildiyimi bilirlər. 

- Sənətkar, ümumiyyətlə, necə fikirləşirsən, bu işlərin axırı necə olacaq?

- Məndən sonra bu işlərin axırı olmayacaq. 

GundemXeber.Az