Ticarət mərkəzi, yoxsa nasist düşərgəsi?

“Laçın” Ticarət Mərkəzi və bu mərkəzdə icarədarların üzləşdiyi problemlər KİV-in zaman-zaman diqqət yetirdiyi problemlərdən biri olub. Bugünlərdə adıçəkilən ticarət mərkəzi ilə bağlı redaksiyamızı bilgiləndirən özəl mənbə, “Laçın” Ticarət Mərkəzində ənənəvi problemlərlə yanaşı yeni problemlərin də meydana gəldiyini bildirib. Mənbənin sözlərinə görə, sərt və amansız qadağaların mövcud olduğu ticarət mərkəzində çalışmaq günü-gündən çətinləşməkdədir.

Arenda bataqlığı

Mənbənin bildirdiyinə görə, “Laçın” Ticarət Mərkəzi üçün xarakterik olan və gündən-günə dərinləşən problemlərdən biri arenda haqları ilə bağlıdır: “Ticarət mərkəzində çalışan icarədarları narahat edən ən başlıca məsələlərdən biri arenda haqlarının yüksəkliyi, habelə arenda qiymətlərinin mütəmadi surətdə artırılmasıdır. Digər ticarət mərkəzlərindən fərqli olaraq mövcud iqtisadi reallıqlar əsasında deyil, sahibkarın arzu və istəkləri əsasında artırılan qiymətlər mövcud bazar qiymətlərini bir neçə dəfə üstələyir ki, bu da öz növbəsində icarədarların biznesinə ciddi ziyan vurur. Arenda haqqının bahalığı icarədarı sadəcə sahibkar üçün işləməyə vadar edir ki, bu da onların haqlı olaraq narazılığına səbəb olur. İcarədarlar hesab edir ki, rəhbərliyin arenda qiymətlərini hər istəyəndə qaldırması ədalətsizlikdir və bu, yüzlərlə şəxsi dolanışıq mənbəyindən məhrum etmək deməkdir. Lakin buna baxmayaraq, arenda haqlarının durmadan artırılması “Laçın” Ticarət Mərkəzinin başında dayanan şəxslərin icarədarların qeydinə qalmaq niyyətində olmadıqlarını göstərir. Məhz bu səbəbdən də bir çox icarədarlar əllərində qalan malı dəyər-dəyməzinə sataraq ticarət mərkəzini tərk etməyə, arenda bataqlığından xilas olmağa çalışır”.

“Rolls Royce”lu cənabın qəribəlikləri

Bilgili qaynağın sözlərinə görə, ticarət mərkəzinin sahibi olan Maqsud adlı şəxs bir fərd kimi də xeyli dərəcədə qəribəliklərə malikdir. Bu qəribəliklərdən biri “Rolls Royce” markalı bahalı avtomobilə sahib olan iş adaçmının icarədarların hüquqlarını pozmağı məşğuliyyət halına gətirməsi, özünü hər kəsin fövqündə görməsidir: “İcarədarlar arasında “Laçınlı Maqsud” kimi tanınan iş adamı çoxlu sayda qəribəliyə malik şəxs hesab edilir. Öz maraq və rahatlığına düşgün bir insan kimi tanınan sahibkarın duyduğu ən adi rahatsızlıq və narazılıq səbəbilə icarədarların haqq və hüququnu tapdalaması ilə bağlı kifayət qədər faktlar mövcuddur. İcarədarlar hesab edir ki, iş adamı el bir mürəkkəb xarakterə malikdir ki, onda məmnunluq və ya müsbət emosiya doğurmayan hər bir şəxs dərhal zavala gələ bilər. Məsələn, əgər “Laçın” Ticarət Mərkəzinin qarşısındakı dayanacağı arendaya götürən şəxs “Rolls Royce”un dayanacağı rahat girişi üçün şərait yaratmaqda gecikibsə, o zaman iş adamının qərarını gözləmədən özünə yeni iş yeri axtarışına çıxa bilər. Çünki “Laçınlı Maqsud”un onu işdən qovacağı şübhəsizdir. Hansısa icarədar və ya satıcının təsadüfən yolunun üstünə çıxması, kiminsə “Rolls Royce”lu cənaba xoş gəlməyən hər hansı hərəkəti və hətta sifət quruluşu belə onun işdən azad edilməsi üçün yetərli qədər ciddi əsas hesab edilir”.

Ticarət mərkəzində nasist qaydaları

Mənbənin məlumatına görə, “Laçın” Ticarət Mərkəzində icarədarların narazılığına səbəb olan amillərdən biri də onların yerli-yersiz ağır cərimələrə məruz qalması ilə bağlıdır: “Laçın” Ticarət Mərkəzi üçün keçərli olan xüsusiyyətlərdən biri də burada cərimə sisteminin geniş tətbiqi ilə əlaqədardır. Maraqlıdır ki, burada icarədarlar yalnız özlərinin və ya satıcılarının yol verdiyi nöqsana görə deyil, həm də hər hansı bir müştərinin hərəkətinə görə də cərimə ödəməli olurlar. Məsələn, əgər ticarət mərkəzinə daxil olan hansısa müştəri təsadüfən əlindəki soku hansısa obyektin qarşısına tökürsə, o zaman həmin obyektin sahibi müştərinin bu ehtiyatsızlığına görə ciddi məbləğdə cərimə ödəməli olur. Burada yol verilən hər səhv, baş verən hər bir ehtiyatsızlığın öz cəriməsi var və bu cərimələr icarədarları eyniylə müharibə meydanında olduğu kimi ehtiyatlı olmağa vadar edir. Ticarət mərkəzinin əməkdaşları yarızarafat-yarıciddi bildirir ki, bura onlara flmlərdə gördükləri nasist düşərgələrini xatırladır. Orada da insanları adi bir səhv və ehtiyatsızlığa görə amansızcasına cəzalandırır, beləliklə də digər insanlarda da vahimə və xof mühiti formalaşdırırdılar. “Laçın” Ticarət Mərkəzində də prinsipcə eyni qaydalar tətbiq edilməkdədir. Doğrudur, burada kimsə kimsəni birbaşa ölümə məhkum edir. Lakin icarədarların çörəyini əlindən almaqla onları aclığa və səfalətə məhkum edirlər”.

Sərvəti ümid olan sahibkarlar

Mənbə ticarət mərkəzindəki icarədarların baş verənlərə məcburiyyət qarşısında dözüb dayandığını qeyd edir: “Yəqin ki, adıçəkilən ticarət mərkəzinə qədəm qoyan hər kəs bunca məhrumiyyətlər içərisində icarədarların buranı nə üçün tərk etmədiyinə təəccüblənir. İcarədarların özü bu durumu məcburiyyətlə əlaqələndirir. Onlar yaxşı bilir ki, indiki məqamda iş tapmaq asan deyil və ticarət mərkəzini tərk etmək çıxış yolu sayıla bilməz. Ən azından ona görə ki, gedəcəkləri yerdə özlərinə müştəri toplamaq müəyyən zaman tələb edəcək ki, bu da xırda sahibkarlar üçün iflas deməkdir. Odur ki, onların bir çoxu ağır şərtlər altında belə olsa, səbr etməyə, proseslərin sonunu gözləməyə qərarlıdır. Onlar vəziyyətin nə vaxtsa dəyişiləcəyinə ümid edir və düşünürlər ki, bəlkə bu dəyişiklikdən sonra öz ailələrinin gələcəyi üçün gün ağlaya bildilər. Bu gün isə onların ümiddən başqa heç nələri yoxdur”.
İlqar Rəsulov