Mandela deyirdi ki, cəmiyyəti dəyişmək elə də çətin deyil, çətini özünü dəyişməkdir

Bilirəm, şablon səslənir: Lakin biz həmişə günahı başqalarında axtarırıq.

Bu il ali məktəblərə keçid balı 200 oldu deyə, bir çox insanlar şikayət edirlər ki, niyə keçid balı 150 olmadı. Hələ haqlı olduğunu göstərmək üçün "ağıllı" danışanlar da var. Bəziləri də lap "vicdan" söhbətinə kimi gedib çıxıblar. Sanki 200 bal abituriyentlər üçün vicdansızlıq oldu. Və bəzi gənclər bu "vicdansızlığa" tab gətirə bilməyib, intihar etdilər. Əslində intihar edən gəncləri kiminsə qınamağa nə haqqı var, nə hüququ. Çünki bir hadisə baş verirsə, o özlüyündən yaranmır. Mütləq şərait və imkanlar yaradılır. İntihar edən gənclərə şəraiti isə valideynləri, ətraf insanların təzyiqi yaradır.

Bu il intihar edən abituriyentlərin valideynləri, yaxınları diplomun insan həyatından üstün olmadığını bəlkə də anlayarlar. Başa düşürük, elə cəmiyyətdə yaşayırıq ki, savadı olmayıb, diplomu olan insana hörmət artıq olur. Amma övladı intihar həddinə çatdırmağa valideynin belə haqqı yoxdur.

Bir çox insanlar intihar edən gənclərin günahını Təhsil Nazirliyində görürlər. Günahı kiminsə üstünə mütləq atmaq lazımdır. Qanımızda var, biz beləyik. Amma Mandela deyirdi ki, cəmiyyəti dəyişmək elə də çətin deyil, çətini özünü dəyişməkdir.

"Tələbə" adını qazana bilmədiyinə görə intihar edən gənclərin günahı birmənalı olaraq, Təhsil Nazirliyində də deyil. Mütləq səbəbkar axtarmalıyıqsa, öncəliklə o cəmiyyətdir-ailəmizdir. Yazılmamış qanun kimidir: Orta məktəbdə yaxşı oxumalısan, məktəbi bitirməyinə 1-2 il qalmış repititor yanına getməlisən, ali məktəbə imtahan verəndə mütləq qazanmalısan. Əgər ümidləri doğrultmasan müəllimlərindən tutmuş valideynlərinə, qohumlarına qədər hamının gözündə ən "alçaq" iş görmüş insan durumunda olacaqsan. Çünki sən göstərilən dəyərə naxələf çıxmısan. Lap elə bəzi müəllimlərdə deyirlər ki, "Valideynləriniz əziyyət çəkib, sizə görə aylıq ödəyir". Bir növ insana psixoloji təzyiq dəstəkdən öndə durur.

Ali məktəbə qəbul ola bilməmək faciə deyil. Valideynlər ən çoxda "Camaatın uşaqları"nın valideyni ilə gizli rəqabətdə olurlar deyə, övladlarına basqı edirlər. Olduqca yersizdir bu. Valideyn övladına dəstək olsa, övlad bir o qədər özgüvənli olar. Ən əsası valideyn cəmiyyət üçün yaşayırsa və öz övladını gizli rəqabətinin qurbanı edirsə, deməli övladının intiharını belə səssiz qəbul etməyə məcburdur.

Bir tanışın atası repititora illərlə pul tökməyinə baxmayaraq oğlu universitetə girə bilməmişdi deyə, əsəbindən deyirdi ki: "O qədər pul tökmüşəm, burnundan gəlsin. İndi gedər əsgərliyə. Qoy ağlı başına gəlsin". Hətta hərbi xidməti övlad üçün "cəza" görən valideynlər də var. Öncə valideynləri maarrifləndirmək daha ciddi problem kimi görünür artıq...

Birdəki 200 bala görə kimisə vicdansızlıqda ittiham etməkdənsə, ən başdan başlamaq lazımdır. Məsələn, təhsil sistemimiz niyə bu səviyyədədir? Nəyə görə savadlı gənc axtaran dövlətimiz savadsızlığa yol açır? Gələcək gənclərin əlindədirsə, niyə gənclərin savadlanmasına ciddi yanaşmırlar? Ildə bir dərslik çıxarmaq təhsil səviyyəsinin yüksəkliyi deyil. Təhsil sistemində ciddi nəzarət formalaşsa,intihar edən gənclər də olmaz. Eyni zamanda "50 bal" söhbəti sağlam rəqabət və inkişaf üçün müzakirə olunar. Daha "50 bala görə uşaqlar çöldə qaldı" fikri formalaşmaz...

Gülşən ŞƏRİF