Oqtay Gülalıyev: “Biz haqqı-hüququ tapdanan bütün insanların, mətbuat nümayəndələrinin yanındayıq”

Milli Şuranın Koordinasiya Mərkəzinin üzvü, Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan İctimai Alyansının koordinatoru Oqtay Gülalıyev qəzetimizə müsahibə verib. Hüquq müdafiəçisi bir sıra məsələlərlə bağlı fikirlərini açıqlayıb, xüsusilə qəzetimizə olan təzyiqləri pisləyib. Müsahibəni təqdim edirik.

- Oqtay bəy, qarşıdan Novruz Bayramı gəlir. Siz bu bayramda əfvin verilməsini və bütün siyasi məhbusların azad olunmasını gözləyirsinizmi?

-Azərbaycanda çoxlu sayda məhbus var və onlar əsassız şəkildə cəza çəkirlər. Bəllidir ki, siyasi məhbusların azadlığa çıxmasının bir yolu da, əlamətdar günlərdə dövlət başçısı tərəfindən verilən əfv sərəncamlarıdır. Son illər bir qayda olaraq əlamətdar günlərdə, habelə Novruz Bayramı ərəfəsində əfv sərəncamları imzalanıb. Doğrusunu deyim ki, mən siyasi məhbusların əfv sərəncamı praktikası ilə azadlığa çıxmasını məqbul hesab etmirəm. Fikrimcə, günahsız insanlar əfvlə sərəncamı ilə deyil, məhkəmənin bəraət hökmü ilə azadlığa çıxmalıdır. Ona görə də, siyasi məhbusların əfv ənənəsi ilə azadlığa buraxılması ənənəsini doğru saymıram. Amma nə yazıqlar olsun ki, Azərbaycan reallıqlarında siyasi məhbusların azadlığa çıxmasının bir yolu da əfv sərəncamlarından keçir. Konkret olaraq qarşıdan gələn Novruz Bayramı ərəfəsində əfv sərəncamının verilməsi ehtimalları yüksəkdir. Amma siyasi məhbusların bu siyahıya düşüb-düşməyəcəyi ilə bağlı mən konkret bir söz deyə bilmərəm. Əslində bu haqda danışmağı da doğru hesab etmirəm. Çünki bu bir başa dövlət başçısının səlahiyyətində olan məsələdir. Təəssüflər olsun ki, bəzi hüquq müdafiəçiləri əfv, ora düşəcək məhbusların adları ilə bağlı fikirlər işlədirlər. Çox zaman da, hüquq müdafiəçilərinin səsləndirdiyi fikirlər ya özünü doğrultmur, ya da çox kimik şəkildə ehtimallar özünü doğruldur. Təbii ki, bu da siyasi məhbusların ailələrində və ictimaiyyətdə xəyal qırıqlığı yaradır.

Mən başqa bir məqamı qeyd etmək istərdim. Bildiyiniz kimi Azərbaycanda siyasi məhbuslar məsələsi kifayət qədər böyüyük, aktuallıq kəsb edir. Yerli və beynəlxalq ictimaiyyəti ən çox düşündürən məsələlərdən biridir. Eyni zamanda Azərbaycan hökumətinə qarşı müəyyən tələblər var. Həmçinin sanksiyaların tətbiq ediləcəyi haqda açıqlamaların şahidi oluruq. Paralel olaraq bir sıra dövlətlər Azərbaycanda siyasi məhbusların mövcudluğundan narahatlıq ifadə ediblər. Onlar Azərbaycan hökumətinə bununla bağlı müraciətlər də ediblər. Bütün bunlarla yanaşı hesab edirəm ki, hökumət qarşıdan gələn bayramdan bir fürsət kimi istifadə etməlidir. Novruz Bayramı ən müqəddəs bayramlarımızdan biridir. Hakimiyyət bu imkandan istifadə edərək bütün siyasi məhbusları azadlığa buraxmalıdır. Bir məqamı da deyim ki, dünyada böhran müşahidə olunur, bunun Azərbaycana ciddi təsirləri özünü göstərib. Son bir ildə milli valyuta devalvasiyaya məruz qalıb, növbəti devalvasiya da gözlənilir. İnsanlarımız çətin duruma düşüblər, narazılıq mövcuddur. Bu baxımdan hesab edirəm ki, siyasi məhbusların azadlığa çıxması cəmiyyətdə barış ovqatını gücləndirə, eyni zamanda Azərbaycanı təzyiqlərdən qoruya bilər. Dolayısı yolla desəm siyasi məhbusların azadlığa buraxılması məhbuslardan daha çox hakimiyyətin özünə lazımdır.

- Siz hökumətdə bu iradəni görürsünüzmü?

-Məncə, belə bir iradəni görmək çətin məsələdir. Lakin hər halda Azərbaycan hökuməti özündə güc taparaq bu addımı atmalıdır. Çünki bu şəxslərin həbsdə saxlanılması bu gün hakimiyyətə də, heç nə vermir. Bu, təzyiq, təpki və sankisiyalardan savayı heç nə gətirmir. Adətən ağıllı hökumətlər öz həbsxanalarında siyasi məhbus saxlamaz. Suala cavabımda konkret olaraq deyim ki, yaxın günlərdə əfvin verilməsindən sonra biz hökumətin belə bir iradəsinin olub-olmayacağını müşahidə edə biləcəyik. Mən ümid və arzu edirəm ki, siyasi məhbuslar tezliklə azadlığa çıxsınlar.

- Mətbuatın durumunu necə qiymətləndirirsiniz?

-Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti sıradan çıxarılıb. Qeyri hökumət təşkilatları iflic vəziyyətdədir. Mətbuatda bu problemləri yaşayır. Azərbaycanda azad mətbuatın sayı barmaqla sayılacaq qədərdir. Mətbuata böyük basqılar var. Bu gün 15 nəfər jurnalist və blogger həbsdədir, siyasi məhbus hesab olunurlar. Eyni zamanda müstəqil mətbuata sədd qoyulur, insanlar ifadə azadlığına görə təqib edilir. Məsələn, mən keçən ay yazdığım bir yazıya görə, prokurorluq orqanlarına dəvət edildim və həmin yazıya görə, mənə xəbərdarlıq edildi. Halbuki bütün bunlar təzyiqdir və ifadə azadlığının pozulması deməkdir. Yəni ölkədə mətbuatın durumu bərbad vəziyyətdədir və məhbusların durumdan ciddi fərqlənmir.

- “Gündəm Xəbər” qəzeti, onun baş redaktorunun məhkəmə prosesi gedir. Bu prosesdən xəbəriniz varmı?

-Təbi ki, bu qəzetə qarşı açılan məhkəmə prosesi, təzyiqlər, habelə Şirin Cəfərlinin yenidən məhkəmə prosesinə cəlb edilməsi, barəsində dövlət ittihamçısının 5 il müddətinə həbs cəzasının istəməsi, bir çox sayt rəhbərlərinin müvafiq qurumlara dəvət edilərək xəbərdarlıq alması, “Azadlıq” qəzetinin nəşrini dayandırmasının bir addımlığında olması faktiki təzyiqdir.

Biz haqqı-hüququ tapdanan bütün insanların, o cümlədən mətbuat nümayəndələrinin, vətəndaş cəmiyyəti təmsilçilərinin yanında olmuşuq. Eləcədə “Gündəm Xəbər” qəzeti ilə bağlı prosesləri də diqqətlə izləyirik. Mən özüm qəzetin məhkəmə prosesində iştirak etmişəm. Biz qəzetə olan basqıları pisləyir, habelə qəzeti müdafiə edirik. Təbii ki, bu istiqamətdə fəaliyyətimiz davam edəcək.

- Sizin siyasi fəaliyyətiniz konkret olaraq nədən ibarətdir?

-Mən bu gün konkret olaraq hüquq-müdafiə fəaliyyəti ilə məşğul oluram. Siyasi məhbusların hüquqlarının müdafiə edilməsi, ölkəmizdə bu problemin aradan qaldırılması istiqamətində işləyirəm. Eyni zamanda mən KXCP Ali Məclisinin və Milli Şuranın Koordinasiya Mərkəzinin üzvüyəm. İmkan çərçivəsində Azərbaycanda gedən ictimai-siyasi proseslərə öz töhvəmi vermək istəyirəm. Amma daha çox hüquq müdafiə fəaliyyəti ilə məşğulam, siyasi məhbusların hüquqlarını müdafiə edirik. Mən eyni zamanda Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan İctimai Alyansının koordinatoruyam. Alyansın üzvləri isə keçmiş siyasi və vicdan məhbuslarıdır. Biz birlikdə bu işləri aparırıq.

- Azərbaycanda çoxlu sayda hüquq müdafiəçisi var və onlar arasında həm də amansız rəqabət gedir. Bu nə ilə bağlıdır?

-Hakimiyyət bütün sahələrdə bölünmə yaradır, ictimai-siyasi təşkilatları, jurnalistləri, fərdləri, hüquq müdafiəçilərini öz təsiri altına salmağa çalışır. Bu istiqamətdə də xeyli uğurlara nail olub. Hesab edirəm ki, hüquq müdafiə sferasında bu mübarizənin, ittihamların, mövqe dəyişgənliyinin səbəbi budur. Eləcədə həbsdə olan siyasi məhbuslara bəzi hüquq müdafiəçilərinin dırnaqarası baxması da bu tendensiyanın nəticəsidir. Hakimiyyət bütün sahələri monopoliyaya alır. Burada söhbət mətbuat və siyasi təşkilatlardan getmir. İctimai və ictimai-siyasi sferada nəzarətə alınır. Odur ki, bu tendensiyalar müşahidə olunur. Bütün bunlara baxmayaq hələ də Azərbaycanda mövqeyini və fikrini satmayan, mübarizəsini davam etdirən hüquq müdafiəçiləri var. Bizdə fəaliyyətimizi o istiqamətdə qururuq ki, insanlara yardımçı olaq, potensial həbs edilmə təhlükəsi olan şəxsləri qoruyaq. İşlərimiz davam edir.

-Milli Şuranın fəaliyyəti real situasiyaya nə dərəcədə adekvatdır?

-Hesab edirəm ki, Milli Şura Azərbaycan müxalif cəbhəsində ən stabil mövqeyə, fəaliyyətini sistemli davam etdirən qurumdur. Biz bu istiqamətdə öncədən götürdüyümüz xətti davam etdiririk. Bu baxımdan Milli Şuranın mövqeyini təqdir edirəm. Təbii ki, bizdən müəyyən gözləntilər, müəyyən proseslərə daha ciddi təsir göstərmək, öndə getmək istəkləri var. Biz bunun da fərqindəyik. Deyə bilərəm ki, Milli Şura Azərbaycan müxalifətinin avanqard qüvvəsidir. Öz mövqeyində, fəaliyyətində, hakimiyyətə münasibətdə, iqtidarın yürütdüyü siyasətdəki qüsurları tənqid etməkdə davam edir. Həmçinin özünün müxtəlif sahələrlə bağlı təkliflərini açıqlayır. Sözsüz ki, Milli Şura repressiyalara məruz qalan və sinə gələn təşkilatdır. Mən təbii ki, bütün fəaliyyəti təqdir edirəm. Bizdə istərdik ki, Milli Şura daha güclü olsun, fəaliyyət aktivləşsin. Ancaq həm də, hakimiyyətin təzyiqləri, törətdiyi maneələr buna imkan vermir. Bu gün Milli Şuranın sessiyasını keçirmək məsələsində problemlərlə üzləşirik. Konkret olaraq yer tapmırıq. Bizim ofisimiz yoxdur, adi tədbirlər üçün yer vermirlər. Məsələn, indiyə qədər bağlı yerlər-konfrans salonları Milli Şuranın üzünə qapadılıb. Sərbəst toplaşmaq imkanlarımız da məhduddur. Həmçinin rayon və bölgələrə gedərək sadə insanlarla da görüşmək, fikirlərimiz demək məsələsində də problemlər yaradılır. Milli Şura üzvlərinin televiziyaya çıxaraq fikirlərini ifadə etməsi üçün heç bir şans yoxdur. Reallıq bundan ibarətdir. Yeri gəlmişkəm, qeyd edim ki, bu gün Milli Şuranın üzvü olan şəxslərdən həbsdə olanları da var. Bütün bu mərhumiyyət və çətinliklərə baxmayaraq Milli Şura öz fəaliyyətini davam etdirir. Ən çətin vəziyyətdə belə öz sözünü deyir. Bu baxımdan Milli Şuranın tutduğu yol düzgün xətdir. Hesab edirəm ki, müxalif düşərgədə ən monolit, sistemli və davamlı fəaliyyət ortaya qoyan qüvvədə Milli Şuradır.

HÜSEYN ABBASOĞLU