Baş separatçı murdar ağzını yenə açdı

Müsahibimiz hazırda Niderland krallığının Voorburq şəhərində yaşayan, “TMR”-inn qurucusu Əlikram Hümbətovdur. Tariximizdə “Talış Muğan Respublikası”nın ləkəli yaradıcısı kimi qalan müsahibim son günlər ölkədə baş verən siyasi proseslərə münasibətini bildirdi.

- Noyabrın 14-də talışların hüquqlarını müdafiə etmək üçün yeni bir qurum yaradıldı- Azərbaycan Dövlətçiliyi Naminə Demokratik Talış Birliyi (ADNTB). Sizcə, Azərbaycanda belə bir birliyin yaradılmasına nə dərəcədə ehtiyac vardı?
- Təşkilatın adında da “Azərbaycan dövlətçiliyi” və “demokratiya” kimi mühüm ifadələr var. Talışlar da Azərbaycan vətəndaşlarıdır, vətənlərində mükəmməl dövlətçiliyin və demokratiyanın olmasını, ərazi bütövlüyünü, ölkədə yaşayan digər xalqların nümayəndələrindən heç də az istəmirlər. Öz adları, milli mənsubiyyətləri ilə ölkədəki proseslərdə bərabər hüquqlu vətəndaş kimi iştirak üçün təşkilatlanmaq istəyirlər. Əslində normal və tolerant düşüncəli, kamil insanlarımız bu məsələdə onlara imkanları daxilində kömək etməlidir. Yardım etməyi bacarmırlarsa, maneçilik də etməsinlər.

- Azərbaycan Dövlətçiliyi Naminə Demokratik Talış Birliyinin sədri Mehdibəy Səfərov Lənkəran, Masallı, Lerik və Astara rayonlarında artıq nümayəndəliklərin yarandığını da bildirib…
- Deməli, həmin bölgələrdə, ümumilikdə sizin “cənub” adlandırdığınız Talış mahalında və axtarsaq, Azərbaycanın digər əyalətlərində, təşkilatın adında olan mühüm və məlum ifadələrin əməli həyata keçirilməsində maraqlı çoxsaylı insanlar var. Onların vətənimizin taleyüklü məsələlərində süni şəkildə kənarlaşdırılmasından narazılıqları artıq formalaşıb və taleyüklü vacib proseslərdə aktiv iştiraka maraqları var.

- Adıçəkilən qurumun məramnaməsində məqsədlərdən biri də talış xalqının folklorunu, adət-ənənələrini, mahnılarını, nəğmələrini, musiqisini və digər özünəməxsus mədəniyyət nümunələrini qoruyub hifz etmək və onun inkişafına nail olmaqdır. Amma talış kökənli müğənni Baloğlan Əşrəfov talış dilində mahnılar oxuyur. Siz hansısa bir təzyiqin olduğunu deyə bilərsizmi? Elə götürək mədəniyyəti…
- Yaranmaqda olan təşkilatın Nizamnamə və Məramnaməsi barədə mətbuat vasitəsilə hələ az məlumatlıyam. İnanın ki, bu təşkilatın dəqiq yönümünü və hansı ideya daşıyıcısı olacağı barədə də bildiyim bir şey yoxdur. Təsisçilərindən biri mətbuata verdiyi müsahibəsində bildirdi ki, onların təşkilatının fərd olaraq mənimlə heç bir aidiyyəti və əlaqəsi yoxdur. Bir qədər də uzağa gedərək bildirib ki, Əlikram Hümbətov “burnunu bizim işlərə soxmasın”. Bir qədər mədəniyyətdən uzaq fikirdir, amma böyük hörmət göstərərək bildirirəm ki, həqiqətən də, onların yaratmaq istədiyi təşkilat barədə mənim fərd olaraq heç bir məsləhət, yaxud istiqamətləndirici təklifim olmayıb və heç vaxt da olmayacaq.
O ki qaldı Baloğlan Əşrəfova, ümumiyyətlə, mədəniyyət təkcə şou-biznes sahəsi ilə yekunlaşmır. Baloğlan Əşrəfov bir müğənni olaraq ana dilində bir neçə mahnı oxuyub. Əgər ona hansısa titul vəd edilərsə, bir anın içərisində oxuduğu bütün mahnılardan imtina edər.
Talış Mədəniyyət Mərkəzinin qeydiyyatı ləğv edildikdən sonra bu günədək yenidən qeydiyyat barədə müraciətlərə cavab verilməyib. Həbs edilən mərkəzin sədri Novruzəli Məmmədov həbsxanada öldü. Mərkəzin digər sədr müavini Hilal Məmmədov hazırda həbsdədir. Talış Ağsaqqallar Şurasının rəsmi olaraq ölkə prezidentinə RTMM-nin fəaliyyətinin qurulmasına dövlət qayğısının göstərilməsi barədə müraciətinə cavab belə verilmədi. Belə vəziyyətdə kimlərsə, öz milli kimliyinə ən az hörmət edənlər, sözün həqiqi mənasında, talış xalqının mənliyinin, ləyaqətinin, şərəfinin sahibi olmaqla, onun yaşam haqqı barədə düşünməyə məcburdur. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü həqiqətən istəyən ağıllı, hər sahədə qardaşlıq iddiasında olan digər xalqlara münasibətdə böyük diqqət nümayiş etdirilməlidir ki, ölkənin suverenliyinin düşmənlərinə heç vəchlə bəhanələr verilməsin.

- Axı o suverenliyin qəsdinə duranlardan biri də elə siz idiniz. Vaxtilə siz də “Talış-Muğan Respublikası” yaratmışdınız. İndi bu işinizə görə hansı hisslər keçirirsiniz?
- Sualınızın qoyuluşundan hiss olunur ki, siz hələ də ciddi olaraq Azərbaycana, onun ərazisində yaşayan bütün xalqlara səmimi hörməti olmayan adamların təsirindən çıxa bilmirsiniz. Siz bu məsələdə heç kütləvi psixozdan xilas olmaq da istəmirsiniz. Bizim yaratmaq istədiyimiz Talış-Muğan Muxtar Respublikası Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə, mükəmməl demokratiyaya söykənən dövlət quruculuğuna xidmət edirdi.

- Sizcə, ümumiyyətlə, Azərbaycanda etniklər, fərqli dilli tayfalar əzilirmi?
- Bağışlayın, diqqətinizə çatdırmalıyam ki, bu sualınızda Azərbaycanda yaşayan xalqlara, etnoslara münasibətinizin formalaşdırılmasında ümumi ictimai-siyasi təbliğatın alçaldıcı elementlərini duymamaq qeyri-mümkündür. “Etnik”, “tayfa” ifadələrini işlətməklə özünüz sübut edirsiniz ki, ölkə səviyyəsində çox incə məqam olan millətlərarası münasibətdə normal, həqiqi mədəni, sivil münasibətlər qurmaq hələ də mümkün olmayıb. Bu səhv siyasətdir və nəticəsi ölkənin ərazi bütövlüyünə, iqtisadi dirçəlişinə, dəbdə olan, tez-tez deyilən sabitliyinə xidmət etmir. Azərbaycanda yaşayan, lakin ölkədən kənarda dövlətçiliyi olmayan xalqlara münasibətdə ciddi lal assimilyasiya siyasətinin “mədəni” şəkildə aparıldığını görməmək mümkün deyil. Birini qeyd edirəm, əgər insan öz dilinin vasitəsi ilə güzəranını, həyatını qura bilmirsə, buna rəsmi qadağa varsa, o dilinin varlığına etinasızlığı formalaşdırmaqla, milli mənsubiyyətindən uzaqlaşdırılmağa məcbur edilmirmi?

- Bu günlərdə əslən ölkənin cənub regionundan olan KXCP sədri Mirmahmud Mirəlioğlu son günlər süni olaraq gündəmə gətirilən talış məsələsini şərh edərkən maraqlı fikir işlədib. KXCP sədri deyib ki, talışlar öz dillərini saxlayan ən qədim türk tayfalarındandır. O, hətta bəyan edib ki, bir alim bu mövzuda dissertasiya yazıb və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında müdafiə edib.
- Mirmahmud Ağanın cəddinə rəhmət, bu insanın nəyə və kimə istinad etdiyini bir kənara qoyaq, bu xalqları qədimdən bir-birindən fərqləndirən dil, yaşam arealları və digər fərqləri görmək üçün mütəxəssis olmaq lazım deyil. Mirmahmud Ağanın daha uzağa gedən, xoş olmayan niyyətindən bu fikirlər yaranıb və ictimai rəyə oturub. Savadsız, çirkin məqsədli fikirlərdir, talış xalqının assimilyasiya olunmasına elmi don geyindirmək məqsədi daşıyır.
Ola bilsin M.Fəttayevin gündəmdə olmaq, kimlərəsə xoş gəlmək istəyi var. Onun seçimi özünə məxsusdur, milli kimliyin qəbul edilməsində onu və digərlərini heç kim məcbur edə bilməz, amma əslini, kökünü danana “haramzada” deyildiyini eşitmişəm.

- Kifayət qədər keşməkeşli həyat yolu keçmişiniz. Yəqin bu qədər xatirənizi nə zamansa bir kitaba toplayacaqsınız?
- Düşünmürəm, amma bilirəm ki, lazımdır, vacibdir. Ən azı ona görə ki, elə məqamlar var, onlar ölkəmizin inkişafı və problemlərinin aradan qaldırılmasında ideya müxtəlifliyi yarada bilərdi, əgər fikir müxtəlifliyinin müzakirəsi yaranarsa, inkişafa da böyük təkan verə bilərdi.

- Vətən deyəndə, siz nəyi və haranı nəzərdə tutursunuz və siz o vətəndən ötrü çoxmu darıxırsınız?
- Ahıl yaşındayam, Qarabağ müharibəsində aldığım kontuziyanın ağrılarını hər gün yaşayıram. Bu ağrılar mənə vətənimin Azərbaycan olduğunu unutmağa qoymaz. Vətənimin dilbər guşəsi, adına qeyri-rəsmi yasaq qoyulmuş Talış mahalı da Azərbaycanımızın bir hissəsi və mənim ata yurdumdur, hər ikisi üçün birgə həm darıxır, həm də qayıdışın qismət olması naminə dayanmadan fəaliyyət göstərirəm.