Dünən ABŞ-ın Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi (USAİD) tərəfindən maliyyələşdirilən, Kaunterpart İnternational Təşkilatı tərəfindən Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi ilə əməkdaşlıq çərçivəsində icra olunan Qadın İştirakçılığı Proqramının yerli tərəfdaşları olan “Təmiz Dünya” Qadınlara Yardım İctimai Birliyi və Vətəndaşların Əmək Hüquqlarının Müdafiəsi Liqası dəyirmi masa keçirib. “Qadınlara qarsı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında Konvensiyanın ictimai vəkillik mexanizmlərindən istifadəsi” layihəsi çərçivəsində təşkil olunan tədbirdə Azərbaycan hökumətinin BMT-nin Qadınlara Qarşı Ayrıseçkiliyin Ləğvi Komitəsinə təqdim etdiyi 5-ci dövrü hesabata Alternativ Hesabat müzakirə edilib.

Təmiz Dünya” Qadınlara Yardım İctimai Birliyinin sədri, hüquq müdafiəçisi Mehriban Zeynalova ailədaxili zorakılıq hallarının qarşısının alınması ilə bağlı qanunda nəzərdə tutulan mexanizmlərin tətbiq olunmaması problemlərindən danışdı: “Mühafizə orderi nəzərdə tutulduğu halda onun praktiki tətbiqi mexanizmi yoxdur. Erkən nikahların qarşısının alınması istiqamətində qanunvericilikdə problem yoxdur. Lakin praktikada erkən nikahların qarşısının alınmasının effektiv mexanizmlər yoxdur. Hesab edirəm ki, bu məsələyə ciddi yanaşılmalıdır”.

Mehriban Zeynalova intiharlar barədə də danışaraq maraqlı faktlar açıqlayıb. Deyib ki, sədri olduğu təşkilat media vasitəsilə intiharların statistikasını toplayır: “Dünya praktikasına əsasən kişilərin intihar halları üstünlük təşkil edir. Qadınlarla müqayisədə kişilərin intihar faizi daha yüksəkdir. Amma Azərbaycanda ötən il qadınların intihar faizi kişilərin intihar faizinə yaxınlaşıb”.

Hüquq müdafiəçisi əlavə edib ki, hələlik BMT-nin müvafiq komitəsinə təqdim ediləcək alternativ hesabat hazır deyil: “Biz hesabatın təqdimatını edirik, eləcədə qadın təşkilatlarının fikir və təkliflərini öyrənmək niyyətindəyik. Hesabat avqustda hazır olacaq və burada səslənən təkliflərdə nəzərə alınacaq. Biz mükəmməl və problemləri əhatə edən bir sənədin hazırlanmasını hədəfləyirik”.

Daha sonra Vətəndaşların Əmək Hüquqlarının Müdafiəsi Liqasının sədri, alternativ hesabatın hazırlanması üzrə işçi qrupunun rəhbəri Sahib Məmmədov alternativ hesabatın təqdimatını etdi.

Bildirdi ki, hesabat BMT-nin Qadınlara Qarşı Ayrı-Seçkiliyin Ləğvi Üzrə Komitənin 2009-cu ilin avqustunda qəbul etdiyi Azərbaycan hökumətinin İV dövrü hesabatı ilə bağlı yekun qeyd və tövsiyələrlə bağli həyata keçirilən hüquq və praktik fəaliyyətlərə və tövsiyələrin icra vəziyyətinə həsr edilib.

Sahib Məmmədov söyləyib ki, BMT-nin Müvafiq Komitəsində Azərbaycan hökumətinin təmsilçisi Xələf Xələfovdan eşidib ki, hökumət V hesabatı komitəyə təqdim edib. Qeyd edim ki, BMT-nin müvafiq komitəsinin IX sessiyasında hökumətə təklif edilib ki, ixtisaslaşan qadın təşkilatları ilə əməkdaşlıq edilsin. Qeyd edib ki, bu hesabat ixtisaslaşan qadın təşkilatları ilə məsləhətləşmədən hazırlanıb. Biz çalışıb alternativ hesabatı Azərbaycana təklif olunan tövsiyələr əsasında hazırlayacağıq. Bildirim ki, hesabatda erkən nikahlar, insan alveri, qadın zorakılığı və digər mövzular üzrə tövsiyələr veriləcək. Hesab edirəm ki, hesabat yalnız hökumətin tənqid olması xatrinə hazırlanmamalıdır. Əksinə, hökumətin nəzərindən qaçan müsbət meyllərdə qeyd olunmalıdır...”.

Xatırladaq ki, vətəndaş cəmiyyəti tərəfindən hazırlanacaq alternativ hesabatda İnsan alverinə qarşı mübarizədə normativ hüququ aktlar, İnsan alverinə qarşı mübarizə tədbirləri, Fahişəliyin qarşısının alınması, İnsan alveri qurbanlarına yardıma dair fəsilləri olacaq, habelə ailə münasibətlərinin rəsmiləşdirilməsi, erkən nikahlar, qadınlara qarşı ayrı seçkiliyin aradan qaldırılması, işan alverinə qarşı mübarizənin effektivliyinin artırılmasına dair tövsiyələr irəli sürüləcək.

Qadınların Rasional İnkişafı Uğrunda İctimai Birliyin sədri Şəhla İsmayılova belə bir hesabatın hazırlanmasını təqdir edib. Deyib ki, onun təmsil olunduğu koalisiyada hesabat hazırlayır: “Alternativ hesabatlar çox olduqca problemin qabardılması baş verəcək. Mən hökumətin hesabatı ilə tanış deyiləm. Sizin də bu fəaliyyətinizi dəstəkləyirəm” .

Şəhla İsmayılova daha sonra təklif edib ki, bu tip sənədləri hazırlayanda QHT-lər əlaqəli şəkildə işləsin və səylərini birləşdirsin.

Lider Qadınlar Təşkilatının sədri Sevda Məmmədova isə deyib ki, Qadın İştirakçılığı çərçivəsində həyata keçirilən layihədə ekspert qismində iştirak edir: “Biz daima alternativ hesabatları müzakirə edirik. Hər dəfə də erkən nikahlar məsələsinin hesabatlarda yer almadığı təəssüf hissi ilə bildirilir. Sizin hesabatınızda bu məqama xüsusi yer ayrılması müsbət haldır. Qafqaz müsəlmanları Ruhani İdarəsinin fətvasına əsasən nikah olduğu təqdirdə kəbin kəsilə bilər. Amma xaricdə dini məktəblərdə təhsil alan və ölkəmizə qayıdan çoxlu sayda mollalar var ki, istinad etdiyim fətvaya diqqət etmədən kəbin kəsirlər. Hesab edirəm ki, hesabatda mühafizə orderi ilə bağlı məsələnin vurğulanması da müsbət haldır”.

Kaunterpart Beynəlxalq Təşkilatının nümayəndəsi İlqar Ağasıyev deyib ki, alternativ hesabatların hazırlanması ictimaiyyətə daha çox xeyr verir: “Alternativ hesabatlar hazırlananda hökumət görür ki, onun hazırladığı hesabata reaksiya var və çalışır ki, daha məsuliyyətli işləsin, problemlərin həllinə nail olsun. Bu baxımdan alternativ hesabatlar faydalıdır”.

ABŞ-ın Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin nümayəndəsi Pərviz Musayev də alternativ hesabatları hazırlamaqla diqqəti problemlərə yönəltməyin mümkünlüyünü diqqətə çatdırıb, deyib ki, daha vacibi bu problemlərin həll edilməsidir: “Vətəndaş cəmiyyəti bu problemləri qaldırır, amma onun həllinə nail ola bilmir. Hökumətin isə bu problemləri həll etmək üçün səlahiyyətləri, imkanı var”.

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin nümayəndəsi Mehriban Əsədli isə tənqidlərin haqlı olmadığını bildirib, söyləyib ki, komitə rayonlarda həm polis, həm icra orqanları, həmdə əhali arasında maarifləndirmə işi aparır.

HÜSEYN ABBASOĞLU