Yaşadığımız dövrdə demək olar ki, bir çox yerdə qadın və kişilər arasında ayrı-seçkiliyə şahid oluruq. Bu tendensiya Azərbaycan kimi şərq və müsəlman ölkələrində xüsusilə ciddidir.

Zaman-zaman bu ayrı-seçkiliyin qarşısı alınmağa çalışılsa da, bunu tama aradan qaldırmaq heç bir halda mümkün deyil. Şərq insanının beynindəki qadınlarla bağlı stereotipləri dağıtmaq heç də asan deyil.

Qadınlara qarşı ayrı-seçkilik və onların zəif hesab edilməsi sonda zərif cins nümayəndələrinin şiddət hədəfinə çevrilməsinə səbəb olur.

Ailəm.az qadınların cinsi ayrı ayrı-seçkiliyə məruz qoyulmasının ən ciddi 10 səbəbini təqdim edir.

1. Qız övladın istənməməyi

Bir çox ailələrdə yaşanan ən ciddi problemlərdən biri qız övladının istənməməyidir. Patriarxal cəmiyyətlərdə atalar əsasən oğlan övladlarının olmasını istəyir. Bu ayrı-seçkilik bir sıra ölkələrdə qanunla tənzimlənir. Misalçün, Çində qız uşaqlarının doğumuna qoyulan qadağaya görə hər 114 oğlana 100 qız dünyaya gəlməlidir. Əgər qızların sayı artıq olarsa, abort edilməli, ya da doğumdan sonra öldürülməlidir.

2. Cinsi həyatın qadağan edilməsi

Bir çox ölkələrdə evlilikdən kənar cinsi əlaqə qadağa edilib. Bu, xüsusilə islam dininin üstün olduğu ölkələrə xasdır. Misalçün, Mərakeşdə evlənmədən hamilə qalan qadınlara həbs cəzası verilir.

3. Vətəndaşlıq.

Orta Şərq və Şimali Afrikada iki fərqli ölkənin vətəndaşları evlənən zaman uşaqlar, ancaq atanın vətəndaşlığını daşıya bilər. Nə qadın ərinin vətəndaşlığından yararlana bilər, nə də uşaqlar analarının.

4. Qəyyumluq haqqı

Bəhreyndə ailə hüququ olmadığı üçün məhkəmə uşaqların qəyyumluğu haqqında qadın əleyhinə istədiyi qərarı verə bilər. 2003-cü ildə bu ölkədə bir qrup qadın bu qərarın ədalətsizliyinə etiraz etdikləri üçün həbs ediliblər.

5. Şiddət

Qanunların kişi hegemonluğu altında yaranması və tətbiq edilməsindən ən çox əziyyət çəkən də məhz qadınlar olur. Bir çox ölkələrdə evin kişisinin qadının vücudu üzərində hər haqqa sahib olduğu düşünüldüyü üçün əri tərəfindən təcavüzə uğrayan, döyülən qadın polisə şikayət edə bilmir. Etsə də heç bir tədbir görülmədən evinə, ərinin yanına göndərilir. Hətta təcavüz etdiyi qadınla evlənməyə razı olan kişiyə heç bir cəza verilmir və beləliklə o, məsuliyyətdən canını qurtarır.

6. Tətil hüququ

Misir, Bəhreyn və Suriyada kişilər qadınlarının ölkədən kənara çıxmalarını qadağan edə bilirlər. İraq, Liviya, Mərakeş və Yəməndə qadın ərinin yazılı icazəsi olmadan xarici ölkəyə gedə bilməz. Səudiyyə Ərəbistanında isə qadın ərindən icazəsiz, hətta ölkə daxilində də səyahət edə bilməz.

7. Təhsil hüququ

Əfqanıstanın bir çox bölgəsində yeniyetməlik yaşına çatan bütün qızlar məktəbdən uzaqlaşdırılır. Bu ölkədə qanunlar qızla oğlanın müəyyən yaşdan sonra bir yerdə oxumağını, qızlara kişi müəllimi tərəfindən dərs deyilməsini qadağan edir. Bu ölkələrdə qadın müəllim tapmaq çox çətindir və 15-24 yaş arası qızların cəmi 14 faizi oxuma-yazma bacarır.

8. Boşanmaq hüququ

Bir çox ölkələrdə kişilər istədiyi zaman boşana bildikləri halda, qadınlar bunu edə bilmir. Livanda şiddətə məruz qalan qadının boşanmaq üçün məhkəməyə müraciət etməsinə həkimdən aldığı arayış bəs etmir. Eyni zamanda, onun əri tərəfindən döyüldüyünü görən şahid olmalıdır. Misirdə isə boşanma səbəbi nə olur-olsun qadın bütün mülkünü kişiyə vermədən boşana bilməz.

9. Geyim qaydaları

2001-ci ildə Kəşmirdə yaşayan bütün qadınların niqab geyinməsi məcburi edilib, əks təqdirdə hücuma məruz qalacaqları bildirilmişdi. Bu qayda Hindistanda da var. Ölkədə adamlar arasında örtüksüz gəzən qadınların üzünə əsgərlər tərəfindən kislota atıldığı da gerçəkdir.

10. Nəqliyyat vasitəsindən istifadə qadağası

Səudiyyə Ərəbistanında qadınların sürücülük vəsiqəsi alması və velosiped sürməsi qəti şəkildə qadağan edilib. Kişilərin də çox yaxın qohum olmayan qadınla nəqliyyata minmələri qadağandır. Bu ölkədə dini qaydalar o qədər sərtdir ki, 2002- ci ildə məktəbdə baş verən yanğın zamanı 15 qız başı örtüksüz olduğu üçün polislər tərəfindən bayıra çıxmağa icazə verilməyiblər və elə oradaca diri-diri yanaraq can veriblər.